BERBIX 1, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 1 berbix » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 635c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BERBIX1

1. BERBIX. Detortum ex Vervex, Gallis Berbis, vel Brebis, Italis Berbice, Gloss. Berbix, aries, Berbix, πρόϐατον. Gloss. Græc. Lat. Πρόϐατον, ἀρνίον, Verbella, ovis, Berbix. Ugutio et Joan. de Janua : Berbex, et Berbicus, aries castratus, et hæc Berbica, ovis. Lex. Salica tit. 4. § 2 :

Si quis anniculum vel bimum Berbicem furaverit, etc.

Adalardus in Statutis antiq. Corbeiensis monasterii cap. 5 :

Quintam decimæ de pecudibus, id est in vitulis, in Berbicibus, etc.

Paulus Warnefridus de Gestis Longobard. lib. 5. cap. 40 :

Habebantur in Palatio Berbices miræ magnitudinis, quos ille supra dorsum eorum lanam apprehendens extenso brachio a terra levabat.

Occurrit passim in Legg. antiq. Wisigoth. lib. 7. tit. 2. § 11. lib. 8. tit. 4. § 20. Burgund. tit. 38. § 3. tit. 70. § 3. Aleman. cap. 98. in Collat. Legis Mosaicæ tit. 11. apud Gregor. Magn. lib. 8. Epist. 61. etc. Ita etiam apud Vopiscum legi monet Salmasius. Statuta Scabinorum Maceriarum ad Mosam :

Et tous pourceaulx, Bergines et chievres doient la piece une obole. Bezaines,

apud Thomasserium Consuetud. Bituric. pag. 332 :

Qui a deux Bezaines une, qui a onze agneaux un.

Vetus Poeta MS. e Bibl. Coislin. :

D'un leu raconte qui jadis

Vit un corbel qui fu assis

De sor le dos d'une Brebis.

Vervices, Ulpiano in leg. 2. § 2. D. de Abigeis (47, 14.) et in veteri Charta apud Buzelinum in Gallo-Flandr. pag. 359.

Berbecina Caro, in lege 6. Cod. Th. de Erogat. milit. annonæ. (7. 4.) Berbicinum pellicium, apud Monachum Sangall. lib. 2. cap. 27. Berbicinæ pelles, tom. 3. Spicilegii Acher. pag. 246.

P. Carpentier, 1766.

Berbiarius, Pastor berbicum seu ovium. Stat. Montis-reg. pag. 227 :

Item statutum est, quod aliquis Berbiarius non debeat tenere aliquas suas bestias cum bestiis domini sui, etc.

Berbicarius, Pastor berbicum, ovium, vulgo Berger, apud Adalardum lib. 1. Statutor. antiq. Corbeiensis Abb. cap. 1. et alibi.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Brevicarius, Idem, apud Marten. Collect. Ampliss. tom. 1. col. 9. ex Testamento S. Irminæ Abbatissæ :

Una cum pastoribus, vaccariis, porcariis, Brevicariis, cum gregibus eorum, etc.

Verbecarius. Charta Abbonis pro fundatione Monasterii Novalicensis ex Tabulario Ecclesiæ Gratianopolit :

Ubi Morverius noster Verbecarius in ipsa colonia manet.

Infra :

Rodis, ubi Verbicarius noster nomine Laurentius manet. Virvicarius servus,

apud Papianum, lib. Respons. tit. 3.

Bercarius, Abbreviatum ex Berbicarius. Major Bercarius, Officium monasticum. Statuta B. Gilberti Fundator. Ordinis de Sempringham cap. 8 :

Procurator, Grangiarius Abbatiæ, Major Bercarius, etc.

Alibi :

Magister Bercariorum

dicitur, qui nempe bercariis, seu pastoribus invigilat.

Bergarius, Eadem notione, in veteri formula Pœnitentialis edita a V. Cl. Jacobo Petito.

Berquarius, Dominus Bercariæ, ad quem prædium Bercariæ nomine spectat. Charta Balduini Comitis Flandriæ, ann. 1114. in Tabul. S. Bertini :

Dinoscitur dedisse tantum terræ eidem Sancto in Furnensi territorio de Berquaria, videlicet unde Erembaldus Musolf, utpote Berquarius ante id temporis censum solvit.

Alia Theodorici Comitis ann. 1151. ibidem :

Tradidi eidem Sancto in Furnensi territorio tantum terræ, de Berquaria videlicet, unde.... utpote Berquarii id temporis censum solverunt.

Berbicaria, Bergerie, ovile, in iisdem Statutis Corbeiens. cap. 5. et in Capitulari de Villis cap. 23. Apud Pertzium.

P. Carpentier, 1766.

Berbicaritia, Ovile, Gall. Bergerie, in Capitul. de Villis cap. 23. apud Baluz. tom. I. Capitul. col. 334 :

In unaquaque villa nostra habeant judices.... Berbicaritias,.... quantum plus potuerint.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Bergeria. Gesta Abbatum S. Germani Autissiodorensis cap. 19. ubi de Gaucherio Abbate :

Fecit unam magnam Bergeriam versus vineas.... quæ mille oves potest capere.

Nicolaus de Clemengis apud Baluzium tom. 6. Miscell. pag. 544. Epistola

ad Simonem de Bergeriis... quasi de exigua, ut ita dicam, caula sive Bergeria ad fœcundiorem vocatus, fœtuque opulentiore, jure optimo de Bergeriis cognominari mereatur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Berqueria, in Charta Philippi Regis Francorum ann. 1066. inter instrum. tomi 4. novæ Gall. Christ. col. 374. E. Vide Miræum tom. 1. Operum Diplom. pag. 67. et 69.

Bercaria et Berquaria, Locus berbicibus alendis idoneus, alius tamen ab ovili : prædii species etiam cum certa agri quantitate. Vetus Charta apud Somnerum in Tractatu de Gavelkind pag. 18 :

Noverit universitas vestra nos concessisse.... Berchariam nostram ducentarum ovium, scilicet medietatem de Osmundeseie in terra et marisco cum una salina, etc.

Charta Balduini Comitis Flandriæ ann. 1119. in Tabul. Monasterii S. Bertini :

Sic tamen ut ubi hospites Comitis, qui super vaccarias et Berquarias ejus manent, per Kerkebode ierint, ibi quoque hospites S. Bertini eant.

Alia Theodorici Comitis ann. 1159. ibidem :

Justitia itaque et juramento dictante, Berquaria cum fundo et dunis sine diminutione in possessionem rediit Monachorum.

Chartæ Philippi et Balduini Comitum Flandriæ ann. 1183. et 1202. in Donat. Belg. Miræi lib. 2. cap. 60 et 78 :

Bercaria, quæ erat Leonii... per Philippum Comitem de jure feodi et de omni exactione libera facta.

Et mox :

Bercaria de Hasnon, quæ censualis ac perennis possessio est, etc.

Vide Probat. Hist. Guinensis pag. 20. Guil. Prynneum in Libertatib. Angl. tom. 1. pag. 1103. Kennetti Glossarium ad calcem Antiquit. Ambrosden. et Madox Formulare Anglic. pag. 154. Vide Bergaria.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Berguaria, Eadem notione. Lamberti Hist. Comitum Ardensium apud Ludewig. Reliq. MSS. tom. 8. pag. 552 :

Ut ad instaurationem Berguariæ per terram Ardensis potestatis, agros rogare fecisset et congregare.

Berquaria, et Bercheria, in Monastico Angl. tom. 1. pag. 308. Formulari Anglic. pag. 299. Oper. Diplomat. Miræi tom. 2. pag. 1137. col. 1. pag. 1162. col. 1. et pag. 1312. col. 1. Edit. ann. 1723.

Vercaria, in Charta Caroli Regis Burgundiæ ann. 861. tom. 12. Spicilegii Acheriani pag. 122 :

In coronæ.... villa colonica una vestita, et altera absa, cum Vercaria. Simili modo in Aureliano Vercaria una,... in Luciaco Vercaria una absa, in Anderno Vercaria una absa. Verichariæ,

in alio ejusdem Regis Diplomate ibid. Alia ann. 994. in Tabulario Ecclesiæ Viennensis fol. 17 :

Sunt autem mansiones, orti, Vircariæ, vineæ, campi, etc.

Vercheria, in Tabulario Prioratus de Paredo fol. 7 :

Et mansum de Villena, cum Vercheria quæ debet 2. sextarios avenæ, et 2. capones, et 1. den. 1. mussal de canavo.

Fol. 11 :

In villa Lucina, unam Vercheriam cum prato.

Fol. 16 :

Quidam francus homo nomine Bernardus dedit Deo et huic loco quandam Vercheriam quæ sita est in villa Chalzingis, proprie ad opus eleemosynæ ut fructus hujus terræ erogetur omnibus : terminant in circuitu terræ S. Salvatoris, quas tenent Aimo, Jetcendus, etc.

Fol. 44 :

Extra Vercheriam ubi est domus ejus.

Fol. 44 :

Dedit... unam Vercheriam quæ conjacet inter 2. vias in summitate ejusdem villæ, etc.

Fol. 53 :

Vercheriam unam ubi Constantius stetit, etc.

Fol. 91 :

Et Vercheriam ubi residet domus cum curtili, etc.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Verqueria, in Chartis indicatis num. 89. regni Joannis Boni tit. 318 :

Damnum quod cognitum esset per bonos viros expertos in talibus, sicut sunt molinerii vel qui faciunt Verquerias.

Berbiagium, Gallis, Brebiage, Tributum ex Berbicibus, seu ovibus. Charta Goffredi Comitis Andegavensis pro Monasterio sancti Sergii Andegavens. apud Sammarthanos :

Berbiagium etiam de toto atractu in omnia Ovilia illorum dominica, per universas terras suas.

Charta Philippi Regis Francorum ann. 1310. ex 47. Regesto Tabularii Regii num. 36 :

Item il a esdites fermes Brebiage de tiers an en tiers an, services de seonneeurs en Aoust, services de herce et de charue, etc.

P. Carpentier, 1766.

◊ Charta ann. 1317. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 132 :

Assignamus in villa de Villechien, tam in denariis, avenis, Berbiagiis, vendis, etc.

Alia ann. 1329. in Reg. 66. ch. 127 :

Avecques ce lesdiz religieux prennent Brebiage, qui vaut de trois ans en trois ans quatre brebiz.

Unde et Brebiail, Ovium grex, in Lit. remiss. ann. 1482. ex Reg. 208. ch. 209 :

En une maison où le suppliant tient son bestail et Brebiail.

Berbices, Arietes, machinæ bellicæ sat notæ. Anonymus Barensis in Chron. ann. 1042 :

Fecit ibi turrem excelsam ligneam, et tractareas, manculas, et Berbices, ut comprehenderet eam.

« 2 berbix » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 636c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BERBIX2

2. BERBIX, Piscis in Mosa frequens ; Belgice, Barbeel. Miræus tom. 1. Oper. Diplom. pag. 12. col. 1. ex Testamento S. Willibardi :

Et Heribaldus clericus mihi condonabat et tradidit Ecclesiam aliam in pago Marsum, ubi Mosa intrat in mare cum appendiciis suis et mariscum unde Berbices nascuntur.