« »
 
[]« Hanapus » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 4, col. 162c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/HANAPUS
HANAPUS, Hanappus, Hanaphus, Vas, patera, crater, ex Saxonico hnæp, hnæppa, calix, patera. Glossar. Ælfrici, cap. de Vasis : Ciatus, Hnæp. Antlia, Hnæp. Gloss. Lat. Gall. : Scyphus, Henap. Aremoricis Anap et Anaph. Hariulphus lib. 2. cap. 10 :
Hanappi argentei superaurati 13.
Idem lib. 3. cap. 3 :
Hanappi pendentes argentei tres.
Eodem cap. :
Hanappus ad bibendum argenteus unus.
Chron. Fontanellense cap. 16 :
Hanappum argenteum optimo opere factum, habentem limaces aureos quatuor in fundo exterius sibi annexos.
Infra :
Hanapum vitreum optimum unum.
cap. 15. Hanapas argenteos. Edictum Philippi VI. ann. 1332. tom. 2. Ordinat. Reg. Franc. pag. 86 :
Item, que nuls orfevres, changeurs ne autres quiex que il soient, ne soient si hardiz de faire ni faire faire vessaille, ne grands vesseaux d'argent, ne Henaps d'or, se n'est pour calices, ou vessiaux à sainctuaire pour servir Dieu, et Hannaps dorés à couvercle.
Ph. Mouskes in Hist. Fr. MS. :
Et apporterent estrelins,
Hanas, coupes, et maserins.
MS. :
Parmi les rencs le (vin) vont portant
A pleins Hanaps à espandant.
Le Roman de Cortois d'Artois MS. :
Fait bon boivre à Henap d'argent.
Chronicon Flandr. cap. 15 :
Il feit apporter un grant Hanap de vin.
Anaphus, in Breviloquo :
Cyphus deauratus, ab ana, sursum, et phos. i. lux, quasi in superiore parte vel superficie lucens.
Catholicon Armoricum :
Hanaff, Gall. Hanap. Lat. Cantarus, crater.
Poeta infimæ ætatis MS. :
Sunt Anaphos, piscina, batos, Abbatis, corus, orcham.
Ubi Glossa habet eadem, quæ auctor Breviloqui. Vetus Chronicon MS. :
Hæc sunt, quæ de S. Ansberti habemus reliquiis,... [] partem ipsius casulæ, marsupium vero et anaphum, seu pyxidem, atque cultellos.
Maceriæ Insulæ Barbaræ tom. 1. pag. 76 :
Septimo Idus Decembris obiit Hillinus Comes, qui dedit Fratribus calcaria aurea valentia mille solidos, et S. Stephano unum Anaphum valentem centum sexaginta solidos.
Anafus, Historia Episcoporum Autisiodorensium cap. 20 :
Dedit et hicinarios 2. anacteos pensantes libras 4.... Item dedit cochleares,... dedit et Anafum unum pensantem lib. 2. habentem leonem et taurum deauratos.
Tabularium Brivatense Ch. 256 :
Mapam 1. Anafo 1. etc.
Anapus. Charta Eccardi Comitis Augustodunensis ex Tabular. Persiensi apud Perardum :
Anapos corneos meliores duos... et Anapo corneo majore, cum illo de mazaro.
Infra :
Cuppa una, et Anapellos de marmore duos.
Hannipa, Idem sonat apud Wolphardum Presb. lib. 3. de Mirac. S. Walburg. num. 7 :
Vas, quod Hannipa nominatur, quo mixtio agebatur, ita exinanitum est, etc.
P. Carpentier, 1766.
Vas ansatum et pede instructum, quo a poculo distinguitur. Lit. remiss. ann. 1380. in Reg. 118. Chartoph. reg. ch. 290 :
Il ne se recorde pas se ce fu Anap ou gobelet. Hanepel d'argent,
in Lib. rub. fol. parvo domus publ. Abbavil. fol. 162. v°. ad ann. 1391. Quorum vasorum conficiendorum ars, Hanapperie vocatur, in Lit. remiss. ann. 1416. ex Reg. 169. ch. 370 :
Le suppliant qui est ouvrier de orfavrerie et de Hanapperie etc. Henapier
autem vel Hennapier, eorumdem artifex vel mercator. Lit. remiss. ann. 1403. in Reg. 158. ch. 211 :
Le suppliant vendi... le hannap de madre à bosse d'argent à un Hennapier.
Aliæ ann. 1407. in Reg. 161. ch. 333 :
Trois hommes relieurs et vendeurs de henaps ;... lesdiz relieurs ou Henapiers, etc. Henepée
vero dicitur, quantum hanapo continetur, apud Fauchet. lib. 2. cap. 14. ex veteri Poeta Gallico :
Ne de buens Parisis une grant Henepée.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Hanafat Mellis, Vas quoddam quo mel mensurabatur, Gall. Une Hanapée de miel. Charta ann. 1107. ex Tabulario Kemperleg. :
Ego Alanus D. H. Britanniæ Comes, dedi Monasterio S. Crucis terram Killicaduc in Elgene, quatuor videlicet ciatos, id est, anafat mellis.
Idem Tabularium :
Quidam balistarius Constans nomine dedit Monasterio S. Crucis terram Kiltperit, quæ est septem Hanafat mellis, quam acceperat ab Alano Comite.
Hanaperium, Vas amplum, vel locus recondendis hanapis aptus. Chron. Will. Thorn :
Hi 4. bacini in uno Hanaperio.
Infra :
Item undecim ciphi argentei plani de una fabricatura. Hæc omnia cum suis Hanaperiis.
 :
Li Rois Girar a pris le Hennepier
Del viel Fromond, que il n'avoit point cher.
Statuta pro vaginarum confectoribus quos Hainniers et Fourreliers vocabant :
Nul menestrel dudit mestier ne peut, ne ne doit faire nul Hennepier, qui ne soit de trois cuirs neufs, etc.
Præsertim vero
Hanaperium apud Anglos, dicitur Fiscus vel sporta grandior in Cancellaria Regis, cui inferuntur pecuniæ sigillatione diplomatum, brevium, chartarum regiarum, etc. provenientes, cui qui præest Clericus Hanaperii appellatur. Charta Regis Ricardi II. in Monastico Anglic. tom. 1. pag. 943 :
Rex.... cum de gratia nostra speciali, et pro quodam fine, [] quem Elizabeth, quæ fuit uxor... nobis solvit in Hanaperio nostro, concesserimus, etc.
Adde tom. 2. pag. 22. Sic autem videtur primitus appellatus Fiscus regius apud Anglos, quod in eo reconderentur Hanapi, et scutræ, cæteraque vasa, quæ in censum ac tributum persolvi solebant. Guibertus lib. 3. de vita sua cap. 4 :
Magnus ille census monetæ Anglicæ, Hanaporum, et scutrarum, qui male coaluerat, brevi dilapidatus est.
Vel etiam, quod quæ in pecunia numerata Principibus quotannis exsolverentur munera, in Hanapis, seu pateris, præstarentur ; quod monuimus ad Joinvillam pag. 86. de quo more Symmachus lib. 10. Epist. 28. ubi de strenis annuis Imperatori oblatis :
Merito vobis solennes pateras cum quinis solidis, ut numinibus integritatis offerimus, quibus nec vester pudor, nec noster census oneratur.
Vide in voce Cubitorium.
Hanepier, Aliud sonat apud nostros, quibus ita appellatur pars quædam corporis, pectus forte, eadem notione, qua arcam appellari supra observatum. MS. :
Tout le pourfent desci en Hanepier.
MS. :
Tout le fendi desci en Hanepier.
Chron. MS. Bertrandi du Guesclin :
A moitié le fendi chervelle et Hanepier.
Alibi :
Mais Charles de Dinant li ala si paier,
Que tout li enfondra bacier et Hanepier,
La cervelle en espant, mort le fit trebucier.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Ex allatis postremo verbis superior capitis pars voce Hanepier significari videtur : quod firmat le Roman d'Athis MS. :
Del branc lui va tel cop donner
A mont parmy son heaume cler,
Et lui embarre si parfont,
Le Hanepier dessoubs en ront,
Que la chiere en couvre toute
Dessoubs les yeulx qui ne voit goute.
P. Carpentier, 1766.
Alteram interpretationem confirmat Glossar. Lat. Gall. ann. 1352. ex Cod. reg. 4120 : Craneum, Gallice Hannepier. Hinc galeam, Hanepier appellat Monstrel. vol. 3. ad ann. 1453. fol. 51. r° :
Messires Jaques de Laling.... fut attaint au chief d'une pierre de veuglere venant du chastel, et fut son Hanepier emporté du coup, si qu'il cheut mort illec.
Neque huic interpretationi omnino repugnare videntur, quæ hic proferuntur a Cangio.