« »
 
STELLA 1, STELLA 2, STELLA 3, STELLA 4, STELLA 5.
[]« 1 stella » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 592b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/STELLA1
1. STELLA. Societas Stellæ, Ordo Militaris institutus a Joanne Rege Franciæ ann. 1351.
Stellifera Congregatio Militaris
, in Charta ejusdem Regis 5. Jun. ann. 1356. Habetur apud Carolum de Lelis in Familiis Neapolitanis tom. 1. pag. 296. Epitaphium Jacobi Bozzuti Militis ann. 1358. ubi dicitur fuisse
de Societate Stellæ illustris domini Joannis Regis Francorum, et Collateralis Consiliarius Ludovici Ducis Duracii
.
Descripsit vir doctissimus Lucas Acherius, ex Schedis Herouvallianis, tom. 10. Spicilegii pag. 215. litteras Joannis Regis hujusce ordinis Militaris primam institutionem continentes, ubi Militum vestes et annuli describuntur : quibus adjungenda videntur ad uberiorem ejusdem Ordinis Historiam, quæ in hanc rem scripta leguntur in Computo Stephani de la Fontaine Argentarii Regis, incipiente a 1. Julii, et desinente in 4. Febr. seq. :
Pour 46. aunes d'escarlate vermeille de Broisselles et de S. Omer, pour faire habits de l'Estoille pour M. le Dauphin et ceux de sa Compagnie, et aussi pour M. Charles d'Artois, etc. Pour 2. marbres bruns des Cours de Broisselles, pour faire cotes hardies fourrées d'aigneaus et houces à chevaucher en estat d'escuierie pour Nosseigneurs qui furent faits Chevaliers à la Feste de l'Estoille : c'est assavoir, Messeigneurs Jean et Philippe de France, Loys de Bourbon, Philippe, et Loys de Navarre et Charles d'Artois, etc.
Pour 3. pieces et demie de fin velluyau en grainne pour faire un surcot, un mantel à parer et un chapperon fourré d'ermines pour le Roy à la Feste de l'Estoille, etc.
Est assavoir que l'Oratoire dessus fait pour cause de la noble Maison, etc. 2. draps d'or et demy pour faire les encourtinemens de la noble maison pour cause de ladite Feste de l'Estoille.
8. pieces de cendaux azurez pour les semer de Fleurs de lys d'or de Bateure à parer et mettre sur le daiz du Roy en ladite noble Maison pour cause de ladite Feste de l'Estoille.
Pour faire et ouvrer les 3. estoilles de Broudeure qui furent mis et assises en la courte pointe, ciel et cheveciel de ladite chambre.
Pour faire et ouvrer de bateure 3. grans nues d'argent et dedens chacune nue une estoile pour parer et mettre sur le daiz du Roy le jour de ladite Feste de l'Estoille.
Pour faire et forger une estoille d'or sans pierrerie, et un anel d'or à l'estoille que le Roy luy donna (au D. d'Orleans.)
Pour faire et forger une estoille d'or sans pierrerie et un annel d'or à l'estoille, ouquel son nom estoit esmaillé (au C. d'Anjou.) []
Pour faire et forger du commandement du Roy un anelet d'or à l'estoille pour le vieil Dauphin, ouquel anel estoit son nom esmaillé.
Pour faire et forger du commandement dudit Seigneur 6. estoilles d'argent dorées pour lesdits Grand Maistre d'Hostel, et pour les cinq Chambellans 6. anneaux d'or à l'estoille par commandement dudit Seigneur.
Pour faire et forger pour Mons. de S. Venant et pour les 4. Chambellans de M. le Dauphin, et par son commandement pour chacun un anel d'or à l'estoille.
Pour une estoille de brodeure faite et ouvrée du commandement de Mons. Robert de Lorris, fait à l'Argentier de la volenté du Roy, pour le vieil Dauphin Patriarche de Iherusalem.
Pour faire habits pour l'estat de l'Estoille audit Mons. d'Andresel et à Mess. Jean de Clermont Chambellans du Roy.
Pour une coustepointe pour un de nos Seigneurs fils du Roy, qui furent Chevaliers à la noble Feste.
In Computo incipiente 1. Jan. ann. 1352. et finiente in 1. Maii ann. 1353 :
Pour deniers payez aux vallets Coustepointiers qui firent et tendirent au commandement du Roy les encourtinemens mis et tendus à S. Ouin en la noble Maison, pour cause de la Feste de l'Estoille, faite illec ou mois de Janvier l'an 351.
Stellæ Festum, Dies Epiphaniæ, in Codice MS. S. Victoris Paris. Locum vide in Septuagesima. Quo quidem die celebratur officium, quod Officium stellæ appellatur apud Joannem Episcopum Abrinc. de Offic. Eccl. pag. 30. Sic vero describitur in Ordinario MS. Ecclesiæ Rotomagensis : ex quo etiam habuit Joan. Prevotius, qui illud edidit post Joannem Abrincensem :
Officium Regum trium, secundum usum Rotomag. Die Epiphaniæ, Tertia cantata, tres de majori sede more Regum induti, et debent esse scripti in tabula. Ex tribus partibus ante altare conveniant cum suis famulis portantibus Regum oblationes, induti tunicis et amictis. Et debent esse de secunda sede scripti in tabula ad placitum scriptoris. Ex tribus Regibus medius ab oriente veniens, stellam cum baculo ostendens, dicat alteri, Stella fulgore nimio. Secundus Rex a dextra parte respondeat, Quæ Regem Regum. Tertius Rex a sinistra parte dicat, Quem venturum olim. Tunc Magi ante altare se osculentur, et simul cantent, Eamus ergo, et inquiramus. Hoc finito, Cantor incipiat Responsorium, Magi veniunt. Et moveatur processio, Vers. Cum natus. Sequatur aliud Responsorium, si necesse fuerit, Interrogabat Magos. Processio in navi Ecclesiæ constituta, stationem faciat. Dum autem processio navem Ecclesiæ intrare cœpit, corona ante Crucem pendens in modum stellæ accendatur, et Magi stellam ostendentes, ad imaginem S. M. super altare crucis prius positam cantantes pergant, Ecce stella in Oriente. Hoc finito, duo de majori sede cum Dalmaticis ex utraque altaris parte stantes, suaviter respondeant, Nos sumus, quos cernitis. Tunc duo Dalmaticati aperientes cortinam, dicant, Ecce puer adest. Tunc procidentes Reges ad terram simul, salutent puerum, ita dicentes, Salve Princeps sæculorum. Tunc unus a suo famulo aurum accipiat, et dicat, Suscipe, Rex, aurum, et offerat. Secundus ita dicat, et offerat, Tolle thus, tu vere. Tertius ita dicat, et offerat, Myrrham, signum sepulturæ. Interim fiant [] oblationes a clero et populo, et dividatur oblatio prædictis Canonicis. Tunc Magis orantibus, et quasi somno sopitis, quidam puer alba indutus, quasi Angelus, illis ante altare dicat, Impleta sunt omnia quæ Prophetiæ, etc. Hoc finito, Cantor incipiat ad introitum Chori Responsorium, Tria sunt munera, Vers. Salutis nostræ auctor. Ad Missam tres Reges Chorum regant, qui Kyrie Fons pietatis, Alleluya, Sanctus, et Agnus festive cantent. Officium, Ecce advenit. Ps. Deus judicium tuum, Kyrie, et Gloria, festive, Oratio, Deus qui hodierna die. Si Archiepiscopus cantaverit, commune pro Dom. Papa, et pro Rege tantum ; sin autem, nulla mentio fiat. Epistola, Surge, illuminare. Prædicti famuli cantent Responsorium, Omnes de Sabba. Vers. Surge illuminare, Alleluia. Vers. Vidimus stellam. Sequitur Epiphania Domini, etc
. De hac vero stella, quæ nato Domino a Magis visa est, vide Theodorum Tharsensem Episcopum lib. 5. Contra fatum cap. 53. et Isidorum Pelusiot. lib. 1. Epist. 377. 378.
P. Carpentier, 1766.
Pium ejusmodi spectaculum refert Gualv. de la Flamma ann. 1336. apud Murator. tom. 12. Script. Ital. :
Fuerunt coronati tres reges in equis magnis, vallati domicellis, vestiti variis, cum somariis multis et familia magna nimis. Et fuit Stella aurea discurrens per aera, quæ præcedebat istos tres reges. Et pervenerunt ad columnas S. Laurentii, ubi erat rex Herodes effigiatus cum scribis et sapientibus. Et visi sunt interrogare regem Herodem..... Quo audito isti tres reges coronati aureis coronis, tenentes in manibus scyphos aureos cum auro, thure et myrrha, præcedente Stella per aera, cum somariis et mirabili famulatu, clangentibus tubis et buccinis præeuntibus, simiis, babuynis et diversis generibus animalium, cum mirabili populorum tumultu, pervenerunt ad ecclesiam S. Eustorgii ; ubi in latere altaris majoris erat præsepium cum bove et asino, et in præsepio erat Christus parvulus in brachiis Virginis matris ; et isti reges obtulerunt Christo munera. Deinde visi sunt dormire, et Angelus alatus eis dixit, quod non redirent per contratam S. Laurentii, sed per portam Romanam ; quod et factum fuit.
P. Carpentier, 1766.
Stellæ Societas, Turma equestris, de qua Bonincont. in Annal. ad ann. 1379. apud Murator. tom. 2. Script. Ital. col. 33 :
Dum hæc in regno Neapolitano agitabantur, Bernabeus..... quatuor millia equitum, quos Stellæ societatem appellabant, in agrum Genuensem immisserat.
Stellæ Apparitio, Vesper, solis occasus. Fori Oscenses Jacobi I. Regis Aragon. ann. 1247. fol. 12 :
Debet venire cum suis testibus valituris ad locum illum assignatum, et debet ibi stare simul cum aliis probis hominibus, donec Stella appareat, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Stella Grossa de Sero, Eadem notione. Chron. Parmense apud Murator. tom. 9. col. 765 :
Et ibi prælium arduum fuit inter ipsas partes, incœpto summo mane, et duravit usque ad primum somnum, ita quod Stella grossa de sero jam fuerat tramontata.
Stella Junior, Agrimensoribus, est Decussis conduplicatus diductusque : junior vero stella dicta, quasi ab ipsis mensoribus condita, adeoque post cæteras stellas nata. Caius et Theodosius :
Stellam juniorem super picatos palos consecravimus, etc.
Idem Caius :
Et signatim ut inveniantur pali ipsi Stellam consecravimus,[] et ipsa Stella junior nomine vocatur.
[]« 2 stella » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 593b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/STELLA2
2. STELLA, vulgo Estelle, in Ecclesiis quid sit aperte docet Rituale Suession. apud Marten. de Divinis Officiis pag. 497 :
Funiculus insuper a capite usque ad pedes ecclesiæ protendatur, in quo circulus quidam ferreus habens 7. cereos super ostium sepulcri in altum dependeat. Circulus autem iste, qui et Stella a nobis nuncupatur, verum luciferum, qui mane resurrexit, designat.
Statuta MSS. Eccl. Anic. ann. 1410 :
Matricularius omni die Matutinis, Missæ et Vesperis ad pulsandum campanas chori, Stellam illuminandum... teneatur interesse.
Vide supra in Stellæ festum.
[]« 3 stella » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 593b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/STELLA3
3. STELLA. Stellæ dicuntur bacilli quibus alligatur crus post rupturam consolidandum. Mirac. B. Henrici Baucen. tom. 2. Jun. pag. 391 :
Dum curreret supra quemdam equum, cecidit equus taliter, quod tibia dextra in ipso casu confracta fuit, et os ipsius tibiæ ultro confractum fuit. Et dum ligatus esset per quemdam medicum cum Stellis et aliis opportunis, etc.
[]« 4 stella » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 593b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/STELLA4
4. STELLA, Machina lignis duobus transversis constans. Tract. MS. de Re milit. et mach. bellic. cap. 171 :
Navigium cum Stella habente saxa ligata, incidantur runcula sive falce, ut ruant super hostium navigia, causa frangendi ea.
[]« 5 stella » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 593b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/STELLA5
5. STELLA, Piscis genus. Vide supra Glaucus.