«
3 abacus » (par C.
du Cange, 1678), dans
du Cange,
et al.,
Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 006c.
http://ducange.enc.sorbonne.fr/ABACUS3
3. ABACUS, Arithmetica : nam Arithmetici, in abaco, vel mensa pulvere conspersa numerorum
notas delineabant : unde Martianus Capella ejusmodi abacum dixit esse
mensulam hyalini
pulveris respersione coloratam. Persius sat. 1. v. 132 :
Nec qui Abaco numeros, et secto in pulvere metas
Scit risisse vafer ..
Vide Gruteri Inscr. pag. 224. Willelmus Malmesh. lib. 2. ait
Gerbertum
Remensem à Saracenis Hispanis didicisse
Astrologiam, Abacum, cæterasque
artes. Henricus Knyghton lib. 1. Chron. cap. 3 :
Omnium liberalium artium
peritus, Abacum præcipue, lunarem compotum et cursum rimatus.
Dicunt Itali
saper l'abbaco, imparar l'abbaco,
pro Arithmeticam tenere, Arithmeticam addiscere.
◊ 4. * Hinc
Libros signatos per Abacum intelligo Codices
notis numericis per singulas paginas signatos, in Stat. Mantuæ lib. 1. cap. 34. ex Cod.
reg. 4620 :
Massarius communis Mantuæ teneatur et debeat singulis semestribus dare
singulis notariis, ad maleficia deputatis, libros... signatos per Abacum a principio
usque ad finem cujuslibet libri.
Abacista, qui
Abaco operam dat, ratiocinator, supputator,
λογιστιϰός, Barbaris
Algorista, Italis olim
Abbachiere, nunc
Abbachista. Guill. Malmesbur. lib. 2. Hist. Angl. cap. 10. de eodem Gerberto :
Abacum certe primus a Saracenis capiens, regulas dedit, quæ a sudantibus
Abacistis vix intelliguntur.
Fridericus II. Imp. lib. 2. de Venat. cap. 42 :
Conjungendo pollicem extensum pollici, et replicet indicem ad extremitatem
pollicis, et erit modus secundum quem Abacistæ tenent septuaginta cum manu : et alii
digiti ejusdem manus replicentur in palmam sub illis duobus digitis, ut firmius
sustententur, ad similitudinem tenentis numerum ternarium : et sic ex replicatione
indicis super pollicem, et trium digitorum in palma sub illis, teneat manum ad formam
Abacistæ tenentis septuaginta tria.
Vide
Signum.