« »
 
[]« 1 assecurare » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 429a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/ASSECURARE1
1. ASSECURARE, Adsecurare, Pignore vel fidejussione interposita securum facere, Gallis Asseurer, donner seureté. Charta Casimiri Regis Poloniæ apud Ludewig. tom. 5. Reliq. MS. pag. 597 :
Ipsas treugas firmare, Assecurare et approbare debent per suas litteras.
Litteræ Patentes Ludovici II. Comitis Provinciæ ann. 1414 :
Navis Venetorum in portu Massiliæ gratiose tractaretur, a marchiis et represaliis et aliis debite Assecuraretur.
Charta Pacis inter Regem Angliæ Henricum II. et filios, apud Rogerum Hoved. ann. 1174 :
Adsecuravit in manu D. Regis patris sui, quod illis, qui servieruntei, nec damnum, nec malum aliquod hac de causa faciet.
Sed proprie Assecuramentum spectabat dominos et vassallos. Constitutiones Siculæ lib. 3. tit. 16 :
Domini a vassallis suis Assecurari debent, videlicet de vita, membris et captione corporis sui, et terreno honore.
Ricardus Hagulstadensis :
Se se ad invicem sacramentorum obligatione Assecurant.
Epistola 58. ex iis, quæ habentur tom. 4. Histor. Francor. :
Ego Henricus Assecurabo Regi Francorum sicut domino vitam suam et membra sua, et terrenum honorem suum : si ipse mihi Assecuraverit sicut homini et fideli suo vitam meam et membra mea, et terras meas, quas mihi conventionavit, de quibus homo suus sum.
Epist. 62. ibid. :
Comes de Mellento honorem totum de Gornaco Assecuravit Regi contra omnes homines ad magnam vim et parvam, etc.
Tabular. [] Campaniæ :
Ego Matthæus Dux Lotharingiæ et Marchio notum facio... quod ego Agnetem de Novocastro et Petrum filium ejus Assecuravi, nunquam in personas eorum manus violentas missurus, sed eadem libertate, qua ante fruebantur, gaudere permittam ; super quo obsides ei constitui, etc. Dat. 1221.
Adde Fulbertum Epist. 6. Ericum Upsalensem lib. 3. Hist. Suecicæ pag. 95. etc. Vide Deassecurare.
P. Carpentier, 1766.
Essegurer, eodem intellectu, in Lit. remiss. ann. 1369. ex Reg. 100. Chartoph. reg. ch. 427 :
Icellui Montfaucon dist audit Grisart, qu'il avoit bien besoing de charroier droit ; à quoy ledit Grisart li respondit que c'estoient menaces, et qu'il se feroit Essegurer de lui.
Hinc Essehurement, pro Asseurement, assecuramentum, in Lit. ann. 1354. tom. 4. Ordinat. reg. Franc. pag. 295. art. 10. Nostris Ascur, pro Securus si tamen legendum non sit Aseur, in Contin. Histor. Belli sacri apud Marten. tom. 5. Ampl. Collect. col. 626 :
Noveles vindrent à Salahadin que le roi de France et le roi d'Angleterre estoient croisiés, et tuit li autres barons de Crestienté por aler sus lui. Il n'en fut mie liés ni Ascur.
Nisi malis interpretari Animosum, cordatum. Vide infra Asternere.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Monendum tamen Assecuramentum non semper clientelæ argumentum extitisse. Sæpe enim qui viribus impares se noverant quam ut a vicinorum incursionibus tutos se præstarent, potentioris alicujus vicini opem implorabant, atque illi domum suam Assecurabant, eo scilicet pacto ut castrum illud hostibus illius adjutorio numquam esset, modo in ipsius tutela et protectione maneret. Hujusmodi sunt Assecuramenta quæ Johanni Drocensi Comiti facta leguntur in Chartulario Montis fortis fol. 66. et seqq. :
Major de Hernovilla Assecuravit domino Comiti domum suam de Ulmeio.
Porro horum assecuramentorum non eadem fuit omnium conditio ; varia enim pro variis stipulationibus, quorum exempla videsis apud D. Brussel Tract. de usu feudorum tom. 2. pag. 853. et seqq.
Assecuramentum præterea apud Leguleios dicitur securitas, qua coram judice vel domino feudali, qui inter se inimicitias ob crimen aliquod perpetratum exercent, sibi invicem de nihil faciendo cavant. Est autem Assecuramentum una e quatuor viis aut rationibus, quibus inter propinquos contentio ob cædem, aut aliud facinus oborta, quam Belli nomine indigitabant, finiebatur. Philippus de Bellomanerio MS. cap. 59 :
La quarte maniere comment guerre faut, si est par Asseurement : si come quant li Sires commant les parties cievetains à Asseurer l'un l'autre.
Id est :
Quarto denique bellum finitur Assecuramento ; cum videlicet dominus feudi litigantibus imperat, ut sibi invicem de securitate fidem præstent.
Id autem hocce pacto fiebat : alter litigantium, qui bellum inire verebatur, aut qui jam bello indicto, ab eo recedere volebat, quia forte non aderant vires æquales, quibus se adversus hostem tueretur, adibat dominum feudi, citatoque hoste, ab eodem domino petebat, ut sibi et suis ab hoste fides sacramento de vitæ et bonorum suorum securitate præstaretur, totius interim litis et contentionis judicio in domini aut judicis sui arbitrium relato. Quo facto, dominus vassallo suo imperabat, ut securitatem istam præstaret, quam non ipse modo observare, sed etiam agnati, [] cognative, qui una cum illo bellum amplexi erant, tenerentur. Ita ut si assecuramentum a quoquam ex agnatis violatum esset, licet belli, ut vocant, Capitaneus, seu Dux, non adfuisset, tanquam reus assecurationis violatæ, in judicium citaretur. Atque in eo differebat Assecuramentum a Trevia, quod Trevia securitatem daret, quamdiu bellum durabat ; Assecuramentum vero ut et Pax, vim perpetuo haberet. Cujus assecurationis violatæ pœna describitur in Stabilimentis Sancti Ludovici cap. 28 :
Se ainsint estoit que uns hons eust guerre à un autre, et il venist à la justice pour li faere Asseurer, puisque il le requiert, il doit fere fiance, ou jurer à celui de cui il se plaint, ou fiancer que il ne li fera dommage ne il, ne li sien, et se il dedans ce li fet domage, et il en püet estre prouvé, il en sera pendus.
Formula autem assecuramentorum, quæ coram judice dabantur habetur in veteribus Reg. Parlam. Paris. in hæc verba :
Dominus N. non habet gardam de me, nec de meis, nec ipse, nec sui.
Quod verbis Gallicis ita conceptum puto :
Monsieur tel n'a pas garde de moy (id est, ne se gardera pas) ni lui ni les siens.
In 1. Reg. fol. 101. in 2. Reg. sign. B. fol. 40. 42. 43. Salanova apud Blancam :
Item quod dicitur : Caveat sibi ab inimicis suis, et consanguineis interfecti ; sic intelligatis, quando manifestum est homicidium : alias si negaretur ante probationem, esset Assecurandus per consanguineos et amicos interfecti.
Regestum Magnorum Dierum Trecens. fol. 39 :
Dominus Theobaldus de Broyes præsens in curia, Assecuravit Abbatem et Conventum de Oye, familiam et bona eorum, de se et suis, ad usus et consuetudines Campaniæ. Et dictus Abbas similiter Assecuravit dictum Theobaldum de se et suis.
Vide præterea Concil. Bituricense ann. 1336. cap. 12. Oyhenartum in Notit. Vasconi. pag. 334. 335. 1. Edit. Magnum Recordum Leodiense pag. 56. etc. Universam materiam Assecuramentorum prosequuntur Consuetudines municipales nostræ, Perticensis art. 9. Marchensis art. 157. Arvernensis cap. 10. art. 1. 3. 4. 5. Melodunensis art. 4. Senonensis art. 8. 169. Trecensis art. 124. 125. Calvimontensis art. 100. Pontivensis art. ult. Cameracensis tit. 22. art. 8. Juliodun. cap. 39. art. 3. Pictavens. art. 419. Rupell. art. 9. Præterea Michael del Molino in Repertorio Foror. Aragonens. in v. Assecuramentum : nos etiam pluribus de Assecuramentis scripsimus in Dissert. 29. ad Joinvillam. Vide Assegurare, Assequurare, Asseurare et Assicurare.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Assecurantia, Gall. Asseurance. Idem quod Assecuramentum, apud Rymerum tom. 7. pag. 403 :
Contra specialem Assecurantiam factam et concordatam inter ipsos.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Assecuratio, Eadem notione. Concil. Trevir. ann. 1238. inter Anecd. Marten. tom. 4. col. 186 :
Si quis laicus ecclesiasticæ personæ minas intulerit de corpore proprio, et ammonitus a judice ordinario Assecurare noluerit, nec de ipso accipere rationem, per excommunicationis et interdicti sententias ad Assecurationem de ipsa recipienda compellatur.
Chron. Trivetti ad ann. 1277. apud Acherium tom. 8. Spicil. pag. 640 :
Pro Assecuratione ejus et rationem istorum tradidit Princeps decem obsides de melioribus Walliæ absque incarceratione.
Apud Rymerum tom. 13. pag. 426. col. 1 :
Litteras patentes et Assecurationem in debita et sufficienti forma factas, etc.
[]