BARBATOR, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Barbator » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 571c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BARBATOR

BARBATOR. Petrus Blesensis Epist. 14 :

Regis curiam sequuntur assidue histriones candidatrices, aleatores, dulcorarii, caupones, nebulatores, mimi, Barbatores, balatrones, et hoc genus omne.

Quo loco Lud. de la Cerda et Gussanvilla Barbatores, barbitonsores innui censent. Verum cum adjungantur mimis et balatronibus, nescio an non probabilius videatur, hocce vocabulo describi mimos et scurras, qui larvati in theatris ludunt, quomodo in Bacchanalibus fieri potissimum solet, in quibus larvæ ipsæ prolixioribus, et formæ insolentis, barbis instructæ sunt, cujusmodi describuntur in Historia Turpini cap. 18 :

Habentes larvas barbatas, cornutas, dæmonibus consimiles.

Et longe ante a Tertulliano lib. de Idololatr. cap. 14 :

Quibus nobis sub barba extranea sunt et neomeniæ, et feriæ aliquando adeo dilectæ, etc.

Unde etiamnum Barboires vocantur Belgis nostris, Barbadouires Gabalitanis Barbauts Arvernis. nostris hodie Masques a voce Talamascas qua, ut observat Sirmondus in Gloss. ad calcem Supplem. Concil. antiq. Galliæ, ejusmodi larvas tempore Hincmari Remensis Archiep. designabat vulgus. Nam nihil aliud est

Barbatoria, apud Gregorium Turonensem lib. 10. Hist. cap. 6. quam ipsa ludicra Barbatorum festivitas, ut et Barbatoriam celebrare, larvatum incedere, ludere, nugari : quo loco ait accusatam Abbatissam Pictavensem,

quod vittam de auro exornatam nepti suæ superflue dederit, Barbatorias intus eo (Monasterio) quod celebraverit

. Scio πωγωνοϰουρίαν in Gloss. Græco-Lat. et Gloss. S. Benedicti, Barbatoriam reddi, id est, barbæ tonsionem. Unde viri docti

censuere Abbatissam accusatam, quod in suo Monasterio artem tonsoriam exerceri passa sit. Fragmentum Petronii :

Servus meus Barbatoriam fecit.

Alii quod in eo primam lanuginem adolescentes ponerent. Adolescentes enim radendi a parentibus et amicis in Ecclesiam adducebantur, et per Sacerdotis vel Episcopi ministerium prima eorum lanugo ponebatur, et tamquam primitiæ juventutis, ut est in Ordine Romano, Deo offerebatur, recitata in eum finem oratione, quæ extat in libro Sacramentorum Gregorii M. in eodem Ordine Romano, et in Euchologio Græcorum : de quo more plura congessimus in Dissert. 22. ad Joinvillam. Sed an Barbatoria in Glossariis, eadem sit quæ apud Gregorium Turon. viri eruditi decernant : mihi interim non omnino hæc sententia arridet, cum multo vero similius videatur id esse, quod Mascarade nostri vocant. Philippus Mouskes in Ludovico VIII. ubi de Pseudo-Balduini supplicio :

I ot d'apriès lui une Barboire,

Com diable cornu et noire.

Salmasius ad Lampridium Barbatoriam, in Glossis officinam tonsorum esse existimat, legendumque πωγωνοϰουρεῖα.