BOVAGIUM, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Bovagium » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 718c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BOVAGIUM

BOVAGIUM, Boagium, Bovaticum. Tributum quod ratione boum pendebatur, seu pro pari boum aratorum vel pro aratro, Bobatico, Hispanis. Charta ann. 1234. ex minori Chartul. S. Victoris Massil. pag. 119 :

De his quæ habebant et possidebant jure Comitali seu consuetudine, seu quoquo alio modo, scilicet alberga seu Bovagio in castello de Nantis.

Charta privilegiorum seu franchisiarum concessarum Aquarum Sextiarum incolis a Beatrice Comitissa Provinciæ ann. 1245. mense Septemb. :

Salvis justitiis et condemnationibus per curiam, et lesdis, et cossis, et pedagiis, et Boagiis consuetis, et farinariis, etc.

Fit mentio non semel tributi de Bovatge in aliquot Edictis et Chartis Regum Aragon. quod erat 12. denar. pro unoquoque pari boum, apud Suritam 1. part. lib. 3. cap. 15. lib. 2. cap. 69. Andream Bosch. de Titulis honoris Catalaniæ lib. 1. cap. 13. 26. lib. 2. cap. 23. lib. 4. cap. 5. etc. et Blancam de Rebus Aragon. pag. 732. ubi Boalage

scribitur. Michaël Carbonellus in Chron. Hispan. fol. 97 :

Et specialment los enfranqui,.... hon encara la Bovatge, rebovatge, et herbage, etc.

Boage in Charta anni 1136. ex parvo Chartulario S. Victoris Massil. fol. 27. verso. Boaje in altera ejusdem anni ibid. fol. 119. Charta Jacobi Regis Majoricæ in Usaticis Regni Majoricæ MSS :

Potestatem retinuimus.... faciendi seu levandi Boagium,.... nolentes aliquo modo habitatores civitatis et totius insulæ Majoric. præsentes nec futuros obligatos esse ad præstationem leudæ, pedagii, nec Bovatici.

In quibus porro occasionibus exigeretur Boagium, docet Charta Sancii Regis Majoric. Comitis Rossilionis prid. Non. August. ann. 1311 :

Quandam servitutem et exactionem vocatam vulgariter Bovaticum, quod adveniente Rege seu domino in comitatibus et terris prædictis levari et exigi et recipi consuevit.

Hanc sustulit Jacobus Rex Majoric. Sancii pater, ut in hac Charta continetur, cujus loco gabella salis imposita est. Exstat illa in Codice Thuano signato 93. fol. 89. data Barcinone pridie Id. Febr. ann. 1299. qua pro exsolvendis debitis quæ contraxerat pro variis bellis, Nobilibus Catalanis et civibus Barcinonensibus vendit, seu potius remittit pro pretio ducentorum millium librarum bonæ monetæ Barcinonensis,

Bovagium, Terragium et Herbagium, quæ asserebat se et successores suos habere debere in Catalonia, quotiescunque novus Rex, Dominus seu hæres in Catalonia noviter succedebat, licet assereretur per Nobiles, Milites, et cives et homines villarum et aliorum hominum Cataloniæ eum vel successores ejus non debere habere dictum Bovagium, Terragium, et Herbagium, nisi tantum de bobus et cæteris animalibus et pecudibus minutis, etc.

Decreta Catalon. de hac re vide in Constitutions de Cathalunya, lib. 10. tit. 4. qui est inscriptus De Bovatge y remissio de aquell, pag. 634. edit. ann. 1688.

Bohada vero aliud est in Charta ann. 1247. apud Justellum in Comitibus Arvern. pag. 95 :

Tallias, manobras, Bohadas, servitutes, etc. La Bohade,

vel Vovade, in Consuetud. Arvernensi cap. 25. art. 21. et Marchiensi art. 139. cum scilicet subditus aut tenens unum per boum domino præstare tenetur ad illius vinum conducendum.

Vota, perperam, ni fallor, pro Boata, vel Boada, habet Innocentius III. PP. lib. 2. Epist. pag. 466. Edit. Venetæ, in Epist. ad Petrum Compostellanum Archiepisc. :

Illum etiam censum, qui Vota dicitur, quem Hispanorum Catholici Reges ex singulis boum paribus... annuatim persolvendum pro salute totius terræ liberaliter statuerunt, eidem Ecclesiæ confirmamus.

Bovaterius. Charta MS. Petri II. Regis Aragonum ann. 1283 pro Libertatibus Catalaniæ :

Item concedimus quod inquiramus contra vicarios, Bovaterios, et alios Officiales nostros, qui tempore nostro aliqua officia exercuerunt.

Ubi Bovaterii videntur esse ministri ii qui Bovaticum exigebant a subditis Regis.