« »
 
[]« Calcea » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 023b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CALCEA
CALCEA, Calceia, Calceata, Calcetum, Via strata, nostris Chaucée. Itinerarius agger, Marcellino lib. 19. Agger nude, Sidonio Carm. 24. et lib. 1. Epist. 5. Occurrit pro via strata in Tabulariis Monasteriorum Tironensis et S. Florentii. Calcea stagni in nova Gall. Christ. tom. 2. Instrum. col. 421. Vide Guerardum in Prolegom. ad Chartul. S. Petri Carnut. § 8. pag. 12.
Calceia, in veteri Aresto mox laudando et in veteribus Chartis apud Doubletum in Hist. Sandion. pag. 107. in Probat. Hist. Monmorenciac. pag. 409. in Hist. S. Mariæ Suession. pag. 433. in nova Gall. Christ. tom. 2. Instrum. col. 71. etc.
Calceata, in Epist. S. Ludov. de liberatione sua :
Quia fluvius Thaneos non erat vadabilis, propter profunditatem aquarum et riparum altitudinem, fecimus super eum Calceatam, ut per eum pateret transitus exercitui Christiano.
Adde Vincentium Belvac. lib. 32. cap. 99. Via Calciata, littus Calciatum, in Charta Ottonis Comitis Viromanduor. ann. 1045. apud Hemereum. Cheminus Calciatus, apud D. Brussel Tract. de Feodis tom. 1. pag. 125. ex Regesto Campaniæ fol. 34.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Calcata. Lambertus Ardensis apud Ludewig. tom. 8. Reliq. MSS. pag. 603 :
Juxta Calcatam quæ duxit apud Nivennam.
Calcetum. Ingulfus :
De lignis et sabulo Calcetum solidum viatoribus fieri fecit.
Occurrit præterea apud Will. Thorn. ann. 1285.
Calceta, in Monastico Angl. tom. 1. pag. 914. tom. 2. pag. 980. tom. 3. pag. 263. 265. et in Fleta lib. 1. cap. 20. § 41.
Calceda, in Chronico Andensi pag. 408.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Calcedia, in Instrumento anni 1085. Tabularii S. Florentii.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Calcedonia Charta Radulphi Viromand. Comitis ann. 1163. in Tabulario Compendiensi :
In possessionem molendini associavit, ut idem Albericus suo sumptu stagnum, Calcedoniam et molendinum exstrueret... molendinum, vivarium atque Calcedoniam in commune debent reparare.
Ibidem iterum atque iterum recurrit.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Calceria, apud Marten. tom. 3. Anecdot. col. 456 :
Stratam publicam de Cameraco ad Atrebatum... fecit, quæ Calceria Brunechildis nominatur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Calchia. Tabularium Calense pag. 162 :
Tenemus et possidemus... ortos cum fossatis, Calchias, medietatem prati, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Calciata, apud eumdem Marten. tom. 1. Anecdot. col. 648 :
Calciata et strata regia, quæ tendit ad villam de Sotavilla.
Hist. Dalph. tom. 1. pag. 97. in Instrum. ann. 1309 :
Stagnum quod nihil valet... nam Calciata rupta fuit, jam diu est... et habet ibi subtus Calciatam stagni unum salicetum.
Occurrit iterum in Chartulario B. M. de Bono Nuntio Aurelianensi, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Calciatus, Calcea seu aggere munitus. Index redituum Monasterii Corbeiens.[] e Codice MS. ejusdem :
In omnibus aquis nostris et marescis et eorum forisfactis nihil habet, nisi si maresci Calciati fuerint ; medietas vicecomitatus nostra est, et altera Balduini de Dours.
◊ Vocis etymon varie affertur. Spelmannus a calceando dictas Calceias putat, quod quasi calceo muniantur contra injuriam plaustrorum et itinerantium. Somnerus a calce deducit, quia ejusmodi viæ calce, quam Galli Chaux dicunt, lapidibus muniuntur. Bergerus lib. 3. de Viis Rom. cap. 54. dictas censet a calcibus, seu pedum plantis, quibus teruntur ; ut calles, a callo pecudum vocati, ut ait Isidorus. Quo spectant illa Dudonis de Actis Normann. lib. 3. pag. 144 :
Pervia, viæque, et semitæ ignorantur, quia a nemine calcibus atteruntur.
Stephanus Paschasius in Disquisit. Francicis lib. 8. cap. 62. corrupte Chaussée, pro Haussée dictam putat, id est aggere. Alii eodem modo calceas appellatas volunt, quo calcatoria vocat Palladius lib. 1. de Re rust. cap. 18. Ita enim in cellis vinariis semitas quasdam vocat editiores inter duos lacus : in basilicis enim illis
vinariis ut Calcatoria altiore loco constructa sint
, præcipit :
ad quæ inter lacus, qui ad excipienda vina hinc inde depressi sunt, gradibus tribus aut quatuor ascendatur.
Mox addit :
Quod si cupis, locum suum deputabimus. Is Lacus ad Calcatorii similitudinem podiis brevibus et testaceo pavimento solidetur.
Ubi non desunt, qui calcatoria hoc loco appellari censent a calcando, id est, eundo, vel ab opere calcato, seu loricato, quo conficiebantur. Quo referri possunt ista Sidonii lib. 1. Ep. 5 :
Ad usque aggerem Calcabili silice crustatum.
Ita Calcabilem silicem auctor libri de Constructione Ambasiæ n. 2. Vide Turneb. lib. 11. Advers. cap. 2.
P. Carpentier, 1766.
◊ Inter varias hujusce vocis originationes minime prætermittenda illa, quæ a Calciata, subaudiendo terra, quasi terra sit aggesta et vectibus densata, accersitur.
Calcagium, Tributum, quod pro calcetis reficiendis a prætereuntibus exigitur, Droit de Chaucée, nostris ; Cauciage, in Consuet. Hannoniensi cap. 106. Calciage, in Charta anni 1213. apud Miræum tom. 1. pag. 736. col. 1. Calceia, in Charta Petri Episcopi Atrebatensis ann. 1194. apud Sammarthanos :
Sibi tamen retinuit... altam justitiam, portam, et Calceiam in porta, etc.
Id est, tributum, quod ad urbis portam pro calceia exigitur. Regestum Peagiorum Parisiens. :
Chaussée est une coustume, assise et establie anciennement sur chars, sur charettes, sur sommes chargées, auquel li chausseurs prennent leurs Chaussées, à l'un plus, à l'autre moins, lesquelles Chaussées prinses et demandées..... par la raison de faire appareiller les Chaussées, les pons, et les passages dedans la Banlieuë de Paris.
Charta Radulfi D. Codiciaci ann. 1187 :
Dedi medietatem Calcagii mei de Crecy, tali conditione, quod de karro ferrato unum denarium accipiet talis monetæ, qualis per guionagia non accipietur.
Arestum Curiæ Paris. ann. 1308. apud Loisell. in Bellovaco :
Dicentes se esse in saisina capiendi et levandi pecuniam, quæ levari consuevit apud Belvacum pro calceiis faciendis, ac convertendi eandem... in Calceis dictæ villæ reparandis.
Calceata, Eadem notione. Charta Stephani Episc. Noviom. ann. 1129. in Tabul. Lehunensi :
Ab omni consuetudine, quæ a transeuntibus per eumdem [] pontem exigitur, præter Calceatam absolvit.
Charta 117. in Tabular. S. Bertini ann. 1327 :
Disoient, que il avoient et devoient avoir et queillir Cauchiage en leur ville et Seigneurie d'Arques.
Vide Calcegium, Calceia et Calceiagium suis locis.
© École des chartes.