« »
 
[]« 9 campus martii » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 068c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CAMPUS09
9. CAMPUS Martii, et Madii, vel Magi, Comitia publica, seu generales Conventus, quos solebant primi Francorum Reges quotannis circa anni principium et Martio mense indicere, qui in patenti campo, et sub dio peragebantur, ex quo Campi Martii vulgo appellantur a Scriptoribus. Gregorius Turonens. lib. 2. Hist. Franc. cap. 27. et ex eo Flodoard. lib. 1. Hist. Rem. cap. 13. Aimoin. lib. 1. cap. 12. Auctor Vitæ S. Remigii, et Gesta Francor. cap. 10. de Clodoveo Rege :
Transacto vero anno jussit omnem cum armorum apparatu advenire phalangam, ostensuram in Campo Martio suorum armorum nitorem.
A Marte, quem Pagani Deum belli credebant, dictos ejusmodi Conventus scripsit Flodoardus loco laudato, et Auctor Vitæ S. Remigii Episcopi. Sed potior videtur eorum sententia, qui a Martio mense, quo peragebantur, dictum volunt. Chron. Fredeg. jussu Nibelungi scriptum, de Pipino :
Evoluto anno præfatus Rex a Kal. Mart. omnes Francos, sicut mos Francorum est, Bernaco villa ad se venire præcepit.
Charta Dagoberti Regis in Chron. Fontanell. cap. 1 :
Die Calendarum Martiarum, in Compendio Palatio.
Nec scio, an ab hoc die annos suos auspicarentur Franci, quod certe testari videtur Decretum Tassilonis Bajwar. Ducis cap. 2. § 12 :
Nec in publico mallo transactis tribus Kal. Martiis post hæc ancilla permaneat.
Vide Decretionem Childeberti Regis cap. 8. Eichhorn. Histor. Jur. German. § 122. 133. 161. 171.
◊ Quod vero publicum mallum dicitur, Placitum appellatur a Fredegario ann. 766. Conventus ab Aimoino lib. 4. de Gestis Franc. cap. 67 :
Bituricam veniens, Conventum, more Francico, in Campo egit. Conventus generalis,
ab eodem cap. 68. 70. 71. 85. Conventus maximus, in Chron. Moissiac. ann. 777. Curia Gallorum, in Diplom. Caroli Crassi. Vide Marcam de Concord. lib. 6. cap. 24. § 5. 6. 7.
◊ Sed id obtinuit prima stante Regum stirpe ; postmodum enim, qui Kl. Martiis indicebatur Conventus, ad diem Kl. Maiarum relatus est a Pipino. Fredegar. ann. 766 :
Ibi placitum suum Campo Madio, quod ipse primus pro Campo Martio, pro utilitate Francorum instituit tenens, multis muneribus a Francis et Proceribus suis ditatus est.
Annum, quo hæc primum facta mutatio, notant Annales Francor. veteres tom. 2. Duchesnii pag. 7. Apud Labbeum tom. 2. Biblioth. pag. 734 :
Anno 755. venit Tassilo ad Martis Campum, et mutaverunt Martis Campum in mense Maio.
Unde postmodum passim appellatur Magii Campus, in Chron. Moissiac. ann. 777. 790. in Chron. Monast. S. Galli ann. 775. 776. 777. 781. et Campus Madii apud Fredegar. ann. 761. [] 766. Mutationis vero causam affert Auctor Vitæ S. Remigii Episc. quod videlicet hac anni tempestate potissimum bellorum expeditiones fierent :
Quem Conventum posteriores Franci Maii Campum, quando Reges ad bella solent procedere, vocari instituerunt.
In his enim publicis Conventibus Reges milites suos recensebant. Gregorius Turonens. loco citato :
Jussit omnem cum armorum apparatu advenire phalangam, ostensuram in Campo Martio suorum armorum nitorem.
Fredegar. ann. 766. de Pipino :
Usque ad Nievernum urbem cum omni exercitu veniens, ibique cum Francis et Proceribus suis placitum suum Campo Madio tenens.
Recensebant, inquam, Reges milites suos, quos nonnisi provecta tempestate in expeditiones educebant, cum ut plurimum
a Julio mense sumerent Gallicani procinctus exordia
, ut est apud Ammianum lib. 17. In iis etiam tractabatur de rebus publicis, et quæ ad Regum et regni statum spectabant. Fredegar. ann. 761 :
Omnes optimates Francorum ad Dura in pago Riguerinse ad Campo Madio pro salute patriæ et utilitate Francorum tractanda placito instituto, ad se venire præcepit.
Reges ipsi a proceribus et subditis dona et xenia accipiebant. Marianus Scot. ann. 750 :
Reges quippe (Merovingi) dicebantur ; sed potestas Regni tota apud Majorem domus habebatur, excepto quod chartæ et privilegia Regis nomine scribebantur, et ad Martis Campum, qui Rex dicebatur, plaustrum bubus trahentibus vectus, atque in loco eminenti sedens, semel in anno a populis visus, publica dona solenniter sibi oblata suscipiebat, stante coram Majore domus, et quæ deinceps eo anno agenda essent populis annunciante.
Chon. Hildesheimense eodem an. :
In die autem Martis Campo secundum antiquam consuetudinem dona illis Regibus a populo offerebantur, etc.
Eadem habent Annal. Fuld. sed errant Theophanes pag. 337. Andreas Sylvius ann. 662. et auctor Chron. Turonens. ann. 670. qui dum id ipsum narrant, Campum Maii, pro Campo Martii habent.
◊ Transierunt postmodum ejusmodi Conventus a Francis ad Anglos. Leges Edwardi Confess. cap. 35 :
Statutum est, quod ibi debent populi omnes et gentes universæ singulis annis, semel in anno scilicet convenire, scilicet in capite Kal. Maii, et se fide et sacramento non fracto ibi in unum et simul confœderare et consolidare, sicut conjurati fratres, ad defendendum regnum contra alienigenas, et contra inimicos, una cum domino suo Rege, et terras, et honores illius omni fidelitate cum eo servare, et quod illi ut domino suo Regi intra et extra regnum universum Britanniæ fideles esse volunt.
Cui quidem Conventui, etsi Kl. Maii iniretur, mansit tamen Campi Martii appellatio. Simeon Dunelm. de Gestis Angl. ann. 1094 :
Denuo in Campo Marcii convenere, ubi illi, qui sacramentis inter illos pacem confirmavere, Regi omnem culpam imposuere.
Eadem habet Bromptonus.
L. Henschel, 1840–1850.
◊ Campi apud Saxones memorantur in Præcepto pro Trutmanno, si huic chartæ fides habenda est :
Ut resideat (comes) in curte, ad Campos, in mallo publico, ad universorum causas audiendas, etc.
© École des chartes.