CANCELLARE, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Cancellare » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 073c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CANCELLARE

CANCELLARE, Joanni de Janua, Brachia extendere. Jurisconsultis et Scriptoribus ævi medii, Scripturam inductis cancellatim lineis obliterare et delere. Unde Ebrardus Bethuniensis :

Est Cancellare, quæ sunt damna notificare
Nomina per medium quæ signat linea ducta.
In cruce Cancellat pro nobis brachia Christus.
Quid mala scripta linit, hic Cancellarius exit.

Ulpianus in Dig. lib. 28. tit. 4. 1. 2 :

Cancellaverat quis tamentum, vel induxerat.

Marcellus 1. 3 :

Si omnem scripturam testamenti Cancellasset.

Et lib. 2. tit. 14. 1. 74 :

Propter illa verba epistolæ, quibus, omnes cautiones ex quocumque contractu vanæ et pro Cancellato ut haberentur, cautum est.

Formula frequens in veteribus instrumentis :

Non Cancellata, non abolita, nec aliqua sui parte vitiata.

Vide Spicil. Acher. tom. 9. pag. 127. Ludewig. Reliq. MSS. tom. 6. pag. 502. Marten. Anecd. tom 3. col. 1848. Formulare Anglic. pag. 8. Miracula S. Zitæ, tom. 3. April. pag. 523. etc. Gloss. Isid. : Cancellat, Concidit, batuit. Pro quo vir eruditus suspicatur legendum, Cancellat, inducit, expungit. Huic suspicioni favent Glossæ Cyrilli : χαράσσω, Induco, Cancello : retineri tamen posse Concidit, suadet duplex Cancellandi modus : primus inductis cancellatim lineis ; alter scissuris in decussem scapello factis. Hinc fortean Willelmus Britto :

Cancello, scribo, Cancello, grammata findo.

Italis Cancellare, Gallis Canceler, Germanis Cancelieren, Delere est et expungere, quod ad similitudinem cancellorum fieri soleant lituræ.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Cancellare, Brachia decussare, transversim ponere. Capitulum Cisterc. ann. 1481. apud Marten. tom. 4. Anecd. col. 1137 :

Quæ vero cucullas ferre et habere consueverunt, utantur cucullis albis per totum satis latis, sine cauda, cum manicis largis et usque circa genua longis ad Cancellandum more ordinis sedendo et inclinando.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Cancellare Manus in signum reverentiæ. Epistola Panormitanorum ad Marinum IV. Papam apud Marten. tom. 3. Anecd. col. 34 :

Sanctissimo patri eorum et D. D. M. sanctæ R. E. summo Pontifici, D. N. J. C. in terra vero Vicario, Petri Apostolorum principis successori, ac totius Christianæ religionis antistiti generali, Universitas Siculorum terræ osculum ante pedes et flexis poplitibus ac Manibus Cancellatis. Dudum SS. Pater, etc.

L. Henschel, 1840–1850.

◊ Cancellare, Cancellas construere, Germ. Getteren. Gemma Gemmarum.