« »
 
CAPITOLIUM 1, CAPITOLIUM 2, CAPITOLIUM 3, CAPITOLIUM 4, CAPITOLIUM 5, CAPITOLIUM 6.
[]« 1 capitolium » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 138a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CAPITOLIUM1
1. CAPITOLIUM, Templum paganorum, vel locus ubi sacrificare cogebantur Christiani. Lexic. Gr. MS. Reg. Cod. 930. Καπετώλιον, ἱερόν. S. Cyprianus Epist. 55 :
Quid superest, quam ut Ecclesia Capitolio cedat, et recedentibus Sacerdotibus, ac Domini altare removentibus, in Cleri nostri sacrum venerandumque consessum, simulacra atque idola cum aris suis transeant ?
Et lib. de Lapsis :
Nonne quando ad Capitolium sponte ventum est, quando ultro ad obsequium diri facinoris accessum est, labavit gressus, caligavit aspectus ? etc.
In Capitoliis enim idola congesta erant. S. Hieronymus adversus Luciferianos cap. 1 :
Manifestum est, vestram Ecclesiam, quæ ab Arrianis, id est, a gentilibus, Episcopos suscepit, non tam Episcopos recipere, quam de Capitolio Sacerdotes.
Et cap. 5 :
Homo edoctus in Capitolio,
Paganus. Prudentius lib. 2. contra Symmachum :
Et quascumque solent Capitolia claudere larvas.
[] Ita Tertullianus de Spectac. Capitolium, omnium dæmoniorum templum dixit. Gelasius PP. contra Andromachum :
Sacrificetur in templis dæmonum, et in Capitolio prophana veritas prædicetur.
Concil. Eliberit. can. 59 :
Prohibendum ne quis Christianus aut gentilis ad idolum Capitolii sacrificandi causa ascendat, et videat.
Adde Vitam S. Sergii Mart. 24. Febr. apud Jo. Tamaium Salazar. et Bollandum.
◊ Non sola porro duntaxat Roma Capitolium habuit, sed et aliæ complures ex majoribus, illius exemplo, atque adeo in ipsa Gallia urbes, et ex iis illæ potissimum quæ Coloniæ populi Romani erant : nam ut ait Gellius,
erant Coloniæ quasi effigies parvæ Populi Romani, eoque jure habebant Theatra, Thermas et Capitolia.
Theodos. Cod. lib. 11. tit. 1. const. 34.
◊ Constantinopolitani Capitolii mentio est in leg. 12. C. de Ædif. privat. (8, 10.) in Vet. urbis descript. reg. 8. in Chronico Alexandr. pag. 714. et apud Goripp. lib. 3. de Laud. Justini. In eo scientiarum Professores publice docuisse discimus ex Constit. Theodosii et Valentin. quæ exstat in Cod. Just. (11, 18.) et Theod. (14, 9.) de Stud. urbis Romæ et CP. unde probabile videtur illam esse ædem, quam βασιλιϰὴν τῶν παιδευτηρίων ἐν Βυζαντίῳ vocat Anonymus in Anthol. lib. 4. cap. 23. Quo sensu Basilicam legum habet vetus Inscriptio Tardæ in Transylvania apud Gruterum 171. 2. Vide nostram Constantinopolim.
◊ Hierosolymitanum, unde urbs ipsa Hierusalem dicta Ælia Capitolina, Ulpianus in leg. 1. D. de Censibus (50, 15.) et vetus Scriptor qui exstat in Operib. S. Augustini, recensent.
◊ Carthaginense, S. Cyprian. Epist. 55. et lib. de Lapsis.
◊ Ravennense Capitolium memorant Ado Vienn. in Martyrol. 23. Jul. et Histor. S. Apollinar. post Abdiam.
◊ Mediolanense, Ughellus tom. 4. pag. 201.
◊ Florentinum, Joannes Villaneus lib. 1. cap. 38.
◊ Capuanum, Sueton. in Tib. cap. 40. in Caio cap. 57. Passio SS. Rufi et Carponii in Sanctuario Capuano, et ibi Michael Monachus pag. 57.
◊ Veronense, Polycarpus Palermus lib. 1. de Plinii patria cap. 5. pag. 53.
◊ Beneventanum, Baronius ad Martyrol.
◊ Augustanum in Vindeliciis, Acta S. Afræ Mart. et Welserus lib. 5.
◊ Coloniense, Cæsarius Heysterb. lib. 7. cap. 42. et Harigerus Abb. Lobiens. in S. Materno Episc. Leod. cap. 13. Magister Jordanes in Chronico pag. 108. Hermannus Stangefolius lib. 1. Annal. Westphalic. cap. 12. num. 2. Ægidius Gelenius in Colonia Agrippina lib. 3. Syntagm. 9. pag. 330.
◊ Trevirense, Faustus in Hist. S. Andochii, Acta S. Eucharii, Vita S. Agricii Episc. Trevir. num. 29. Vita S. Valerii Episcop. Trevir. cap. 2. num. 6. Historia Trevirensis in 12. tom. Spicilegii Acheriani pag. 201. etc.
◊ Narbonense, Sidonius Car. 23. Vita S. Pauli Narbon. apud Bosquetum, Chartæ variæ apud Steph. Baluzium in Not. ad Concilia Narbon. pag. 79. 110. 116. 136.
◊ Augustodunense, Eumenius Paneg. 9. et ex eo Chassaneus in Catal. Gloriæ mundi part. 12.
◊ Nemausense, Poldus Albenas, a quo describitur pag. 73. []
◊ Bisuntinum, Chiffletius in Antiq. Bisunt.
◊ Santonense, Ademarus Caban. ann. 1031. pag. 182. et veteres aliquot Chartæ Abb. S. Mariæ Santon.
◊ Claromontanum in Arvernis, Wenebrandus in Hist. S. Illidii, et ex eo Savaro in Orig. Clarom. pag. 278. 1. Edit.
◊ Remense, Acta S. Macræ Mart. num. 3. apud Bolland. 6. Januarii.
◊ Rodense ad Thicim amnem supra Gerundam, in Hispania, Acta SS. Vincentii et Orontii n. 5.
◊ Apamiense, Acta S. Thyrsi ex MS. Tolosano n. 31.
◊ Tolosanum denique, quod etiamnum appellationem servat, Martyrol. Rom. 29. Nov. Fortunatus lib. 1. Poem. 8. Gregor. Turon. lib. 1. Hist. cap. 30. Vita S. Saturnini Episc. et Martyr. apud Chiffletium, et Vita S. Dionysii Episc. Parisiens. apud Episcopum Monspeliensem in Historia Ecclesiast. Gall.
◊ Sed et in Pampilonensi Navarræ primaria urbe Capitolii vestigia observo in veteri Statuto pro Regno Navarræ edito a Joanne Paste Decano Carnotensi, et Hugone de Viry Milite, Regni Reformatoribus a Rege delegatis :
Fuit ordinatum quod in Capitolio venderetur bladum, et quod laboratores Regis, Ecclesiæ, et Nobilium qui adducunt bladum suum vendendum Pampilonam, adducant ibidem et vendant, et Rex habeat Minagium suum.
Nisi Capitolium, sit hoc loco domus ædilitia.
P. Carpentier, 1766.
◊ Arcem Pampilonensem intelligendam esse in Statuto pro reformatione regni Navarræ ann. 1322. laudato, colligitur ex eod. Stat. ubi sic legitur :
Item cum dicti laboratores nondum sint assueti adducere bladum suum ad vendendum ad dictum Capitolium, et vadunt aliqui fraudulenter ad villam, etc.
Charta Caroli IV. ann. 1326. in Reg. 64. Chartoph. reg. ch. 130 :
Triginta solidos Turon. annui census, quos habemus super domibus ipsius Petri Pampilonæ, videlicet super plateis suis Navarreriæ dictæ villæ, sitis ante Capitolium nostrum, xx. solidos Turon.
◊ Non desunt denique qui hæc de quibus egimus, Capitolia, urbium arces fuisse volunt, non vero ea ædificia quæ Romani Capitolia vocarunt. Nam
© École des chartes.
[]« 2 capitolium » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 138c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CAPITOLIUM2
2. CAPITOLIUM, interdum pro arce usurpatur. Gloss. Lat. MS. Regium, et Isidori : Arx, Capitolium. Item :
Capitolium, Summum caput regionis.
Sic S. Hieron. de Locis Hebr. arcem Babyloniæ Capitolium vocari ait, et lib. 1. in Isaiam cap. 14. de eadem urbe :
Arx autem, id est, Capitolium illius urbis, est turris ædificata post diluvium.
Casaubonus ad Sueton. in Caligula cap. 57. scribit ea voce tandem omnes arces promiscue appellatas videri. Vide Capdolium.
© École des chartes.
[]« 3 capitolium » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 138c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CAPITOLIUM3
3. CAPITOLIUM, Ædes in qua jus dicitur. Gloss. Saxon. Ælfrici : Capitolium, Domhus, id est, judicii domus.
Judiciale Capitolium
, apud Johan. de Beka ann. 1254.
© École des chartes.
[]« 4 capitolium » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 138c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CAPITOLIUM4
4. CAPITOLIUM, pro Capitulo Canonicorum, vel Monachorum, seu loco in quo congregantur Canonici, vel Monachi, de re et disciplina canonica et monastica acturi, Italis Capitolo. Jo. de Janua :
Capitolium dicitur a Capitulum, quia ibi conveniebant Senatores, sicut in Capitulo claustrales.
Scedula Presbyterorum seu Canonicorum Ecclesiæ Laudunensis, apud Hincmarum Remensem Epist. 1. ex Labbeanis :
Quapropter quia eundem [] dominum nostrum (Hincmarum Episcopum Laudun.) regia potestate retentum et reclusum viva voce adire non poteramus, et Sacerdotali ministerio prohibiti ab eo frui non audebamus, iii. Kal. Junias ad Capitolium nostrum convenimus, et ibidem communi colloquio retractantes, ratum fore duximus, ut, etc.
Inscriptio sepulcralis in Monasterio Monialium S. Mariæ, ladræ :
Laude nitens multa jacet hic Vekenega sepulta,
Quæ fabricam turris, simul et Capitolia struxit.
Ita vocem hanc usurpant Honorius Augustod. in Gemma animæ lib. 2. cap. 61. Haymo in Psalm. 68. Passio S. Thyemonis Archiep. Juvanensis. Hugo Flaviniac. pag. 236. Chronicon Reichersperg. anni 1170. Chronicon Trudonense lib. 8. pag. 449. Historia Landgrav. Thuringiæ cap. 3. Chronicon Mindense Meibomii pag. 120. Veteres Chartæ apud Beslium pag. 454. 471. etc. S. Wilhelmi Constitutiones Hirsaug. cap. xxiv. Vita B. Meinverci inter Acta SS. Benedict. sec. 6. part. 1. pag. 387. S. Geraldi Abbatis ibid. part. 2. pag. 868. Charta anni 1160. apud Miræum tom. 2. pag. 824. col. 2. Chart. ann. 1154. ap. Guden. in Cod. Diplom. tom. 1. pag. 168. Καπιτώλια τῶν μοναχῶν dixit Palladius in Hist. Lausiaca. Vide Glossar. med. Græcit. col. 585.
P. Carpentier, 1766.
◊ Charta Adalber. episc. Leod. in Chartul. Cluniac. :
Mandamus ut sicut cartam hujus traditionis per bannum confirmavimus in generali synodo ; ita etiam et vos eandem, ut inconvulsa permaneat, confirmetis in vestro Capitolio.
Necrolog. Diessense apud Oefelium tom. 2. Script. rer. Boicar. pag. 682. col. 1 :
Sophia comitissa ob. fundatrix hujus loci...... Sepulta in Capitolio.
Occurrit etiam in Charta ann. 1239. tom. 5. Cod. diplom. Polon. pag. 15. col. 2.
© École des chartes.
[]« 5 capitolium » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 139a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CAPITOLIUM5
5. CAPITOLIUM, Capsula reliquiarum in modum arcis efformata, vel certe idem quod Capitellum, Gall. Chapiteau, in Gestis Abbatum S. Germani Autissiod. cap. 19 :
Unus dens B. Joannis B. qui in medio illius vasis est in uno parvo Capitolio chrystallino et argenteo situatus.
© École des chartes.
[]« 6 capitolium » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 139a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CAPITOLIUM6
6. CAPITOLIUM, Idem videtur quod Capitale 4. Bonum omne quod possidetur. Mirac. S. Etheld. tom. 4. Jun. pag. 553. col. 1 :
Excellentissimi senatus Elyensis ecclesiæ ingenuis patribus, municipii Clarensis indignus conservator Capitolii eorum Osebertus, etc.
Vide supra Capitalium 1.
© École des chartes.