CAPTENERE, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Captenere » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 147c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CAPTENERE

CAPTENERE, Manutenere, tutari. Litteræ anni 1081. in Tabulario S. Stephani Lemovic. :

Et voluerunt cum eo placitare, et de suo multum dare, ut Capteneret eos adversus Archidiacon. et Canonicos.

Charta Abbatis Moissiacensis ann. 1212. in Regesto Carcasson. :

Comes Ecclesiam nostram et jura omnia, in omnibus quæ de jure poterit, debet Captenere et tutari.

Vox vero formata a caput tenere. Capitulare 4. Caroli Magni incerti anni cap. 9 :

De vassis Regalibus, ut honorem habeant, et per se, aut ad nos, aut filium nostrum Caput teneant,

id est, seipsos per se, aut per nos, etc. manuteneant : id enim valet particula ad.

Captenium, et Capitennium, Tutela, tutamentum, protectio, Occitanis Captein. Exstat in Regesto Comitum Tolosæ Charta ann. 1233. cujus titulus in hæc verba concipitur :

Aisso es Charta del Captein de Serras :

qua Serrensis castri incolæ

ponunt se in Captennio, et amparantia, et protectione Raimundi Comitis Tolosani

. Captennii formulam exhibet idem Regestum in Litteris ann. 1245. hoc verborum contextu :

Notum sit cunctis quod Enricus de Castanhaco pro se et pro aliis dominis de Castanhaco parieris suis, de consilio et voluntate et assensu aliorum dominorum de Castanhaco... pro ipsis et pro omnibus aliis hominibus et universitate de Castanhaco miserunt, se scilicet et eorum corpora, et totam villam, et universitatem de Castanhaco, et omnes illos homines et mulieres qui ibi habitant, et de cætero ibi habitabunt, et omnes eorum res, et bona mobilia et immobilia quæcunque sunt et ubicunque, sub Capitennio et amparantia, protectione, et firma et salva custodia D. Raimundi Dei gratia Comitis Tolosæ et hæredum et successorum ejus in perpetuum, et Vicarii ejus Tolosæ pro ipso. Et pro isto Capitennio, amparantia, protectione et custodia, jam dictus Enricus et alii prescripti probi homines pro ipsis et pro omni universitate de Castanhaco debent, et convenerunt dare, reddere, et solvere eidem Domino Comiti, vel ejus Vicario Tolosæ in castro Narbonensi singulis annis in festo Paschæ Domini 50. solidos monetæ Tolosanæ, etc. Hoc autem concesso Berengarius de Promilhaco Vicarius Tolosæ pro dicto Dom. Comite, et pro hæredibus et successoribus ejus, recepit omnes prædictos probos homines et alios dominos, et villam de Castanhaco, et omnes eorum res, et bona mobilia et immobilia, ut dictum est, sub Capitennio, amparantia, protectione et Custodia dicti Domini Comitis et hæredum et successorum ejus in perpetuum : et mandavit et promisit eos et totam villam antedictam, et omnes ibi habitantes et qui de cætero ibi habitabunt, et omnes eorum res et bona ubicunque in cunctis locis, uti dictum est, Captenere, et amparare, et custodire, et protegere de omnibus viventibus bona fide, et legitime. Act. 8. die exitus mensis Decemb. 1245.

◊ Gallandus in Tractatu de Franco alodio aliud suggerit captennii exemplum ex Litt. ann. 1212 :

De illis mansis, seu bordariis in quibus Dom. Comes habebat suum Captemium (legendum Capteinnium vel Captenium) pro Abbate Milite, etc.

Et infra :

Pro his autem omnibus debemus Captenere et tutari Dom Abbatem et Conventum et Ecclesiam D. Petri, etc.

In Tabulario Abb. Deiparæ Santonensis fol. 27 :

Aymericus de Rancone dedit Capitennium suum Ecclesiæ B. Mariæ, ita quod custodiat et defendat eos ab omnibus hominibus, nec nocebit propter aliquam guerram hominibus ejusdem Ecclesiæ, nisi invenerit eos in forisfacto.

Fol. 76. ann. 1137 :

Willelmus Ricou et Helias Milites de Broda (Brou) promiserunt B. Mariæ Capitennium suum, auxilium et tutelam de decima terræ Spinæ contra omnes homines.

Vide Cruceum in Hist. Episcop. Cadurcens. num. 95.

Capteinium, inde usurpatum pro eo vectigali, quod domino Captenenti, tutelæ nomine, ultro præstatur, quod aliis Salvamentum appellatur. Consuetudo municipalis Bellaici in Pictonibus :

De illis quæ pertinent ad Ecclesiam S. Germani, de mansis, sive bordariis, in quibus dominus Comes habet suum Capteinium pro Abbate Milite.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Capten. Tabularium Eccl. Cadurcensis :

Espleita minuta per Capten et per terras, quas tenet Hugo, etc.

P. Carpentier, 1766.

Captennium, Captinium, Præstatio seu vectigal, quod domino Captenenti, tutelæ nomine, ultro præstatur ; quod aliis Salvamentum appellatur. Lit. ann. 1296. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris. fol. 8. v°. col. 1 :

Invenimus quod Captennia, de quibus in litteris regiis fit mentio valent in hunc modum : Captennium de Bagio, decem libras Caturcenses ; Captennium d'Aniols, decem libras ceræ ; Captennium de Flaviaco, duas libras ceræ ; Captennium d'Airan, quinquaginta pisces assieigas, quæ æstimantur lxx. solidos Caturcenses.

Charta ann. 1318. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 337 :

Item (vendidit Baudoynus de Maoritania) boatam bladi seu Captinium annuatim dicto militi debitum. Boatam alberguatam et Captinium loci de Aspreriis,

in ch. 340. ibid. Captennia sive Captienhs, in Ch. ann. 1342. ex Reg. 74. ch. 238. Reg. ejusd. Cam. Comput. sign. Bel fol. 197. r°. :

Item Captinium dou lieu de Clanhac du blé et des gelines deu chascun an par les hommes dudit lieu.

Vide in Captenere.

P. Carpentier, 1766.

Chaptenih, Eodem significatu, in Charta ann. 1328. in Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 261 :

Item induxit idem Raimundus falso modo Heliam Mathani se daturum eidem decem solidos ratione sive de Chaptenih annis singulis solvendos.