« »
 
[]« Casticia » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 211a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CASTICIA
CASTICIA. Capitula Caroli Magni lib. 5. cap. 148. 279. :
Decernimus ut omnes intelligant non solum claustra Monasterii vel Ecclesiæ, atque Castitia Ecclesiarum, sub immunitatis defensione consistere, verum etiam domus et villas et septa villarum, et piscatoria manufacta et quidquid fossis aut sæpibus, vel etiam alio clausarum genere præcingitur.
Capitula Caroli Calvi tit. 23. cap. 41. Epist. Episc. ann. 858. :
Ædificent villas vestras moderatis Castitiis, ut et honestas necessaria sit, et familia non gravetur.
Et tit. 9. art. 7. Synod. Suession. ann. 858. :
Volumus etiam ut investigent Missi nostri, qualiter illi qui, easdem res Ecclesiasticas, unde decimæ dantur, sive non dantur, illas salvas habeant et in Casdiciis, et in silvis custoditis, etc.
Diploma ejusdem Caroli Calvi ann. 853. apud Hemereum :
Donat supradictus Hildraldus res suæ proprietatis omnes, quas in Osnegio absque lite possidere videtur, cum Casticiis, vineis, pratis, etc.
Charta Sigerardi cujusdam apud Malbrancum lib. 5. de Morinis cap. 26 :
Domicilium omne, Castitia, seu hortum, agros, prata, etc.
Alia apud Jacobum Bouillart in Probat. Hist. San-German. pag. 4. num. 3 :
Habet in valle Vitriaco mansum dominicatum cum casa et aliis Casticiis sufficienter.
Alia ann. 808. apud Duchesnium in Hist. Guisnensi :
Hoc est mansa cum casa, Castitiis, ædificiis, pratis, etc.
Ita passim hanc formulam observare est in Formulis Parensalibus 9. 14. 17. 18. in Capitul. Caroli Calvi Compend. cap. 6. in Concilio Suession. II. can. 6. In veterib. Chartis apud Baldricum lib. 1. Chron. Camerac. cap. 52. Miræum in Diplom. Belgic. lib. 2. cap. 16. Buzelinum in Gallo-Fland. lib. 2. cap. 25. Mabillonium tom. 4. Vitar. SS. Ord. S. Benedicti pag. 96. in Spicilegio Acheriano tom. 13. pag. 261. etc. Vide Indic. general. Polypt. Irminon.
Quid in locis citatis Castitia significet, quamvis multi aggressi sint vocis expositionem, pauci tamen attigerunt, inquit Spelmannus. At videtur attigisse Sirmondus, qui Castitia, pro ædificiis in universum accipi debere censet, vocabuli etymo licet adhuc incerto, nisi a casa petendum sit, quod vult Vossius. Altaserra in Vindic. adv. Fevret. lib. 5. cap. 14. a Castula virga lignea, accersendum[] conjectat ; quæ conjectura superius propositæ a Cangio concinit. Vide Castula 1. Ita enim Formulæ veteres apud Bignonium cap. 5 :
Hoc est in ipsa portione mansis ad commanendum, cum Castitiis suprapositis, terris arabilibus, etc.
Vetus Charta apud Buzelinum lib. 3. Gallo-Fland. cap. 21 :
Mansum unum cum Castitiis suprapositis, in quo Ragenarius residere videtur.
Similia leguntur in Charta ann. 867. apud Marten. tom. 1. Collect. Ampliss. col. 185. et in altera ann. 910. apud eumdem col. 268 :
Cum terris, mansis, Casticiis ibidem ædificatis,
in Instrumento tom. 3. novæ Gall. Christ. col. 28 :
Cum casa et aliis Castitiis,
et similia passim in Cod. MS. Folquini ex Archivo S. Audomari. Castiche in Charta vernacula ann. 1278. ex Chartophylacio urbis Ambian. :
Comme il fut descors, et contens, et plais meus en assise entre le Dien et le Capitle d'Amiens d'une part, et les Majeur et Eskevins d'autre part, des Castiches des pons kemuns ki sunt à Amiens seur le riviere de Somme, lesquelles Castiches li devant dit Diens et Capitle disoient apartenir à eux, etc.
P. Carpentier, 1766.
Comput. MS. eccl. S. Vulfr. Abbavil. ann. 1319 :
Johannes li Nourrequiers ix. sol. vj. den. de quadam area, sita suer les Castiches fossati S. Johannis in pratis.
Charta ann. 1340. ex Chartul. 23. Corb. :
Un pont de grez ou de pierre descendant à le Castiche, par lequelle on va de Bussecoin as pres desdits religieux, lequelle Castiche lesdits religieux sont et seront tenu de eslargir.
Chartul. sign. Ezéchiel ejusd. monast. ad. ann. 1416. fol. 24. v°. :
Sera tenu ledit fermier de retenir bien et souffisamment les Castices de le riviere, depuis Bonnay jusques à Corbie. Cathices
et Cathiches, eadem significatione. Lit. remiss. ann. 1455. in Reg. 183. Chartoph. reg. ch. 93 :
Retenir et reparer les chaussées et Cathiches estans autour et à l'environ du pays.
Aliæ ann. 1478. ex Reg. 201. ch. 184 :
Ainsi que le suppliant alloit son chemin, survint assez près du lieu de Loviers par les Cathices d'illec, etc.
Hinc
P. Carpentier, 1766.
Casticare, Ædificare, palis ligneis construere. Charta ann. 1230. ex Chartul. 21. Corb. :
Sciendum quod omnes masuræ Casticatæ et ædificatæ apud Coluncanp, morabuntur de cetero, et possint ædificia fieri in illis : sed novæ masuræ neque novæ Castigationes (sic) ibidem non possunt ab ecclesia Corbeiæ fieri, nisi de consensu meo vel hæredis mei. De quolibet autem dimidio mencodato terræ Castigato (casticato) apud Coluncanp, habeo xij. denarios.
Casticiare, Ædificare. Charta ann. 1377. in Tabul. Episcopatus Ambian. fol. 17 :
Apertura exclusæ,... debet Casticiari, solummodo palo et virga.
Alia ann. 1231. ibid :
Apertura fossati debet esse 10. pedum : Castitiari vero potest metare, palis, et cleia singulari.
Arrestum Paris. ann. 1299. die Dom. in festo S. Luciæ, quo judicatum est,
Episc. Ambianensem esse suosque prædecessores in possessione, vel quasi, talis juris, quod nullus Castichiare potest in civitate Ambianensi, nec sollium (seuïl) ponere, nisi a Gentibus Regis, et ipso Episcopo petita licentia.
Charta anni 1256. in Tabul. Eccles. Ambian. n. 321 :
Quotiescumque volent Castitiare in dicto molendino..... Castitiatio sive limitatio facienda.
Tabular. Comitatus Pontivi ann. 1209 :
Quod Hermes debet partiri tali modo, quod hoc quod Comes Castichaverit, Comiti debet remanere : ita quod quantum Dominus Comes Castichaverat, tantum Dom. Thomas[] de S. Valerico habebit nemoris contra. Castichement.
Chron. MS. Corbeiense fol. 57 :
Quicumque facit in hac villa, in Foilliaco, in pratis, pucheoir, Castichement in aqua, in marisco sine licentia Celerarii, debebat eidem 2. denar.
Homagium Episcopi Ambian. Regi factum anno 1301 :
Aucun ne doit mettre ne asseoir seuïl, ne Castichement sur ruë sans le congé dudit Evesque.
Charta ann. 1296. apud V. Cl. Am. Thierry in Monuments inedits de l'histoire du Tiers Etat, vol. 1. pag. 240 :
Li maire et li esquevins d'Amiens pueent et porront dès ore en avant Castichier ou faire Castichier et refaire le castiche dès l'entrée du pont du Kay, etc.
Castitiator, Architectus, Casticheur, in Charta ann. 1317. in Tabulario urb. Ambian. et veteribus Usaticis ejusdem urbis MSS :
S'il a debat de closture entre aucun voisin, ou d'aucun yretage, li Maires envoiera les Casticheurs qui sont sermentez à le vile, et verront les lieux dont est debat.
Etiamnum Picardi aggeres fluminum, vivariorum, etc. qui palis ligneis continentur, Catiches vocant.