« »
 
[]« Cervellerium » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 276c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CERVELLERIUM
CERVELLERIUM, Cassidis species, quæ superiorem capitis partem operit, Italis,
Cervelliera, Capelleto di ferro per difesa del capo
 : de cujus inventore, sic Chronicon Nonantulanum MS. sub Friderico II. Imperat. :
Per hæc tempora Michael Scotus Astrologus Federici Imperatoris familiaris agnoscitur, qui invenit usum armaturæ capitis, quæ dicitur Cervellerium. Hic cum vidisset se moriturum ictu lapilli biuncis caput læsum, ex lamina ferrea sibi fieri fecit capitis infulam, quam gestabat. Cum autem esset in Ecclesia, et Eucharistia levaretur in altari, amovit a capite infulam ferream ob reverentiam Christi ; tum lapillus biunx in verticem ejus decidit, quo cutem læsit parumper. Ille dubitans lapillum fecit pensari, quo invento biunci, certus mortis, rebus suis disposuit moriturus.
Hic est [] Michael Scotus cujus liber de Physionomia editus olim, et Friderico II. Imp. dicatus est : tametsi de loco et tempore editionis nulla habeatur nota in libro edito quem legi : certe laudatur editus Venetiæ ann. 1503. a Simlero. Exstat etiam ejusdem liber alius inscriptus Mensa Philosophica editus Parisiis ann. 1500. primum, deinde Francofurti ann. 1602. Sripsit præterea tractatus varios, de Notitia conjunctionis mundi terrestris cum cœlesti, de dispositione utriusque mundi et de præsagiis stellarum elementaribus : qui asservantur in Bibliotheca San-Germanensi Paris. Michaelis denique meminit Hector Boethius lib. 13. extremo Hist. Scotor. Vide Statuta Veronensia lib. 2. cap. 31. Murator. Antiq. Ital. tom. 2. col. 287. D. Hujusmodi vero capitis armaturam Cervelliere, vocant Poetæ nostri Guill. Guiart ann. 1264 :
Le chaple commence aux espées,
Dont la a de maintes manieres,
Sus hyaumes, sus Cervellieres
Prennent plommées à descendre
Et hachetes par tout pour fendre.
Rursum ann. 1297 :
Aucuns d'entre eus testes desnuent
De hyaumes et de Cervelieres,
Et plantent alenas és chieres.
Rursum ann. 1298 :
Mes hauberjons, et Cervelieres,
Gantelets, tacles et gorgieres.