« »
 
[]« 1 chartularii » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 297c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CHARTULARII1
1. CHARTULARII dicuntur Qui Chartas tractant, qui Chartis inserviunt, ut est in leg. 10. Cod. Ubi causæ fiscal. (3, 26.) Qui publicarum Chartarum tractatibus inserviunt, in l. 1. Cod. de Præpos. agent. in rebus. (12, 21.) Qui Chartas agunt, in Querolo, in l. 1. D. de Tabular. Qui Chartas publicas administrat, in Cod. Theod. lib. 8. tit. 1. const. 6. Iidem porro qui Commentarienses. Gloss. Basil. : Κομενταρίσιος, χαρτουλλάριος, Gloss. Gr. Lat. : χαρτογράφος, Chartularius. Erant autem tot Chartularii, quot scrinia, ut ex Senatore lib. 11. Epist. 38. et Cledonio de Arte Gramm. colligitur. Vide Gregor. M. lib. 2. Epist. 3. lib. 4. Epist. 33. et quæ adnotavimus ad Cinnamum pag. 452. Iidem et Chartarii dicti, ut supra observatum. Marin. Pap. Diplom. num. 11. not. 3. num. 123. not. 8.
Chartularius Regionum Equorum, Qui χαρτουλάριος τῶν ἱπποστάθμων Nicetæ dicitur : de qua dignitate apud Byzantinos plura etiam in iisdem Notis ad Cinnamum.
P. Carpentier, 1766.
◊ Eodem nomine appellatus Præfectus imperatoriis equisonibus, apud Zonar. in vita Leon. Isauri :
Paulum imperatoriis equisonibus præfectum, qui lingua Romana Chartularius dicitur contra seditiosum misit.
Chartularius Sacrorum Cubiculorum, in Nov. 8. cap. 8. Chartularius Sacri Cubiculi, in Nov. 25. Imperatoris Secretarius, seu qui Codicillos Imperatoris asservabat.
Chartularii Numerorum Militarium, in Nov. 117. cap. 11. et in l. 19. C. de Erogat. milit. annonæ lib. 12. (tit. 37.) Qui in acta referebant nomina militantium, et qui eorum essent mortui, seu qui circa τοῦ στρατοῦ ϰαταγραφὴν ϰαὶ ἀναζήτησιν versabantur, ut est in Tacticis Leon. cap. 4. § 31.
Chartularius Velocis Cursus, ὀξέως δρόμου, apud Constantin. de Adm. Imper. cap. 43. Vide Claricus.
Chartularius Romani Imperii, apud Petrum Diacon. in Chr. Casin. lib. 4. cap. 117. 126.
Schola Chartulariorum, in leg. 1. Cod. de Off. Præfecti Prætor. (1, 26.)
Chartularii Dignitas Ecclesiastica etiam fuit, quam eamdem cum Chartophylacis fuisse opinantur viri docti. Certe in Gloss. Gr. Lat. Chartularius, idem est, qui χαρτοφύλαξ. Nec mirum, cum is qui Commentariensis vice fungitur, idem et Chartophylacis munus [] obeat, et Chartas suas servet. Apud Joan. Diacon. in Vita Gregorii M. lib. 2. cap. 55 :
Castorius Diaconus et Chartularius Ravennæ
nuncupatur, qui ipsi Greg. lib. 4. Epist. 23. et 24. Notarius et Diaconus dicitur. Idem Gregor. lib. 1. Epist. 75. lib. 2. Epist. 33. Hilarium Chartularium suum nominat : unde elicio eamdem fuisse dignitatem Chartularii et Notarii. At in Ecclesia Constantinopolitana constat diversum fuisse Chartularii et Chartophylacis munus, et Chartularium subditum fuisse Chartophylaci, uti docet Balsamon in Medit. et Codinus de Offic. cap. 1. num. 44. qui Chartularium inter minora Ecclesiæ officia recenset, ut et Euchologium Græcorum pag. 624. Synaxaria et Menæa 8. Sept. :
Καὶ εὐαγοὺς οἴϰου εἰμὶ χαρτουλάριος.
Chartulariorum Ecclesiasticorum mentio est præterea apud Joannem VIII. PP. Epist. 133. 300. etc.
© École des chartes.