CLIBANUS 1, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 1 clibanus » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 371b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CLIBANUS1

1. CLIBANUS, Græcis, ϰλίϐανος, sive ϰρίϐανος, est Instrumentum ex ferro aut opere figlino, aut alia materia confectum, sub quo non solum panis, sed aliud quidvis coqui potest. Campanam (Cloche) Galli vocant, quod ad eam figuram proxime accedat. Differt autem a furno, tum quia mobile sit, tum quia minus, aliaque insuper materia constet. Ita Gorræus. At Abusive pro furno vox hæc postmodum sumpta. Hariulfus lib. 3. pag. 32 :

Simulque reditum publici Clibani

cessit. Ekkehardi IV. Casus S. Galli Pertz. pag. 84. lin. 15.

P. Carpentier, 1766.

◊ Glossar. Lat. Gall. ex Cod. reg. 7679 : Clibanus, Petit four vel fouraban (l. four à ban). Aliud Provinc. Lat. ex Cod. 7657 : Clibanus, Clivacius, furnus, forn, Prov. Clibanatax, furnaria, forniera, Prov. Clibanator, furnarius, fornier, Prov. Charta ann. 1266. in Reg. S. Ludov. ex Chartoph. reg. fol. 13. v°. :

Item duas partes Clibani de Assellano valent quatuor libras.

L. Favre, 1883–1887.

◊

Monachi habeant Clibanum suum in quo omnes decocant panem suum. (Cart. Conchar. Ruthen. p. 386. an. 1106).

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Clibanus Piceus, Furnus ubi pix conficitur. Bulla Sergii IV. PP. pro Monast. Cuxanensi ann. 1011. in Appendice Marcæ Hispan. col. 982 :

Hæc igitur quæcumque diximus, vel quæ non diximus, prædia, villas scilicet, Ecclesias, parrochias, fundos, casas... molendinos, molendinares cum suis caputaquis et piscatoriis, et cum salinis et Clibanis piceis, omnia acquisita vel acquirenda ad S. Michaelis Cœnobium in valle Confluenti situm pertinentia, etc.

Similia prorsus habentur in altera ejusdem Papæ Bulla pro Monasterio Rivipullensi ibid. col. 989.

CLIBANICUS 2. CLIBANUS © École des chartes.

« 2 clibanus » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 371c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CLIBANUS2

2. CLIBANUS, vel Clibanum, Thorax ferreus, quo pectus tegitur, Græcis recentioribus ϰλίϐανον. Vide Rigalt. in Gloss. Anonymus de Re bellica post Notitiam Imperii de Thoraconacto : Ut hoc induta primum lorica vel Clivanus, aut his similia, fragilitatem corporis ponderis asperitate non læderent.

Clibanarii, Cataphracti equites, clibano seu thorace tecti. Glossarium Latinum MS. Regium : Clibanaris, quasi tunica ferri. Papias : Clibanaris, quasi tunica ferrea. Infra Clibanarius habet. Glossar. Isidor. : Clibanarii, quasi tunici ferrei, Glossæ Basilicῶn : Κλιϐανάριοι, ὁλοσίδηροι, ϰλίϐανα γὰρ οἱ Ῥωμαῖοι τὰ σίδηρα ϰαλύμματα ϰαλοῦσι, ἀντὶ τοῦ ϰαλαμῖνα. Alii ϰαλαμῆνα. Nazarius in Panegyr. Const. :

Operimento ferri equi atque homines pariter obsepti : Clibanariis in exercitu nomen est. Superne omnibus tectis equorum pectoribus, demissa lorica et crurum tenus pendens, sine impedimento gressus, a noxa vulneris vendicabat.

Ammian. lib. 16 :

Sparsique cataphracti equites, quos Clibanarios dictitant Persæ, thoracum muniti tegminibus, et limbis ferreis cincti, etc.

Alexander Severus in Oratione ad Senatum post victos Persas habita apud Capitolinum in ejus vita :

Centum et viginti quinque millia equitum fudimus : Cataphractarios quos illi (Persæ) Clibanarios vocant, decem millia in bello interemimus : eorum armis nostros armavimus.

Ex his duobus locis posterioribus liquet Clibanarii vocem esse Persicam, nec assentiendum esse Salmasio qui eam Græcam esse opinatur. Horum præterea meminit Lampridius in Alexandro, Vegetius lib. 3. cap. 6. Lex 9. Cod. Theod. de Annon. civic. (14, 17.) Notitia Imperii, etc. Vide Salmasium ad eumdem Lamprid. pag. 234.

P. Carpentier, 1766.

◊ Vide G. Burtoni λείψανα vet. linguæ Persicæ.

« 3 clibanus » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 371c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CLIBANUS3

3. CLIBANUS, Turris. Abbo lib. 1. de Bellis Paris. tom. 8. Collect. Histor. Franc. pag. 6 :

Clibanus ob humile quantum speculæ sinatus
Sæva per ora duit quamvis ignobile nomen.

Paulo ante Fornax appellatur.