COLIDEI, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Colidei » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 400c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/COLIDEI

COLIDEI, Culdei, Keldei, Keledei, dicti apud veteres Scotos Monachi, qui, quod sedulo prædicationi vacarent, essentque frequentes in oratione, ab iis ita appellati sunt, quasi Cultores Dei, ut auctor est Hector Boethius lib. 6. Hist. Scoticæ, et ex eo Buchananus. Subdit idem Boethius,

invaluisse id nomen apud vulgus in tantum, ut Sacerdotes omnes ad sua pene tempora vulgo Culdei, i. Cultores Dei sine discrimine vocitarentur.

◊ Alii, in quibus est Thomas Dempsterus in Apparatu ad Hist. Scoticam, existimant Colideos non tam fuisse Monachos, quam Canonicos Regulares, seu Presbyteros Monachatu nondum indutos, qui in Occidente, seculis in illis primitivis, haud ita in usum receptus erat. Interdum Ministri, interdum Clerici nuncupantur in Historia Fundationis Hospital. S. Leonardi infra civitatem Eboracensem tom. 2. Monastici Angl. pag. 367. 368. ubi agit de Colideis, qui in Ecclesia Eboracensi munia sacra obibant, quam si non Ethelstani Regis temporibus, saltem postmodum a Monachis, deinde a Canonicis, ut plerasque alias in Anglia possessam constat.

◊ Aiunt præterea Scotici et Anglici Scriptores penes eos jus fuisse Episcopum ex suo ipsorum Collegio eligendi, qui et ipsis, et Diœcesi præesset ; quod jus etiam fuit omnium ferme Collegiorum Canonicorum in Ecclesiis Cathedralibus. Nolim cætera præstare quæ addit Seldenus de Colideis, nempe, non Pontificem duntaxat sibi elegisse, sed ordinasse et consecrasse sine Episcopi alicujus ope singulari et necessaria : aut Colideos Presbyteros fuisse, qui sine

titulo Episcopali, sed ex Presbiterii sui jure præeunte, neque ex Episcopali aliunde petita consecratione, tam quæ ordinis, quam quæ jurisdictionis Episcopalis sunt, munia peragerent, cujusmodi fuisse ait Chorepiscopos in Gallia et Germania : nam cum hæc probatione indigeant, censuerim inquirendum amplius.

◊ Interim nescio an sententia eorum magis arrideat, qui existimant Colideos, aut Canonicos Regulares, aut Clericos fuisse, qui in majoribus Ecclesiis divina celebrabant officia. Id certe probat quod ex Joanne Meyo Archiepiscopo Armachano, et ex Bulla Nicolai V. PP. refert Spelmannus, Colideatus officium in eadem Ecclesia Armach. beneficium fuisse Ecclesiasticum sine ulla animæ, ut aiunt, cura, Colideosque fuisse seculares Presbyteros.

◊ Habuere etiam Ecclesiæ Anglicanæ suos Colideos, uti mox innui : sed et Hibernicæ et Gwallenses, ut testatur Silvester Giraldus in Topogr. Hibern. dist. 2. cap. 4 :

Capellam, cui pauci Cælibes, quos Cælicolas vel Colideos vocant, devote deserviunt.

Et in Itiner. Cambriæ lib. 2. cap. 6. exerte Monachos vocat :

Insula modica quam Monachi inhabitant religiosissimi, quos Cœlibes vel Colideos vocant.

Keledeorum Scoticorum, meminit Diploma Davidis Reg. Scotiæ tom. 2. Mon. Angl. pag. 1055. de quibus etiam multa habet Jacob. Usserius Armachanus de Britannicarum Ecclesiar. primordiis cap. 15. At quid sibi velint quæ præfert Chron. Dunelmense MS. sub Turgoto Episc. S. Andreæ, qui electus fuit ann. Chr. 1108.

Totum jus Keledeorum per totum regnum Scotiæ transivisse in Episcopatum S. Andreæ

, pluribus disputat idem Seldenus in Præfat. ad Script. Anglic. quem consule, si lubet.

P. Carpentier, 1766.

◊ Culdées Gallice vocat nuperus Histor. Angl. Rapin. Thoiras.