« »
 
[]« Cuphia » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 658c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CUPHIA
CUPHIA, etc. Tegmen capitis, quod caput totum ambiebat. Ugutio : Caleptra proprie dicitur Cuphia equi. Olim virorum maxime, nunc mulierum. Gall. Coife. Papias : Cydaris, mitra, tyara, pileus sacerdotalis, Cuphia. Alcuinus de Offic. divin. ait, Græcos
pileos, id est, Cuphias gestare in capite, dum assistunt altaribus
. Joann. de Janua : Caleptrum est proprie Cufia (al. Cuphia) equi. Vide locum Rather. Veronens. Episcop. ap. Pertz. vol. Script. 3. pag. 451. not. 2.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Cuffia, apud Lobinell. in Glossario ad calcem Hist. Britan. : In possessionem misi per Cuffiam Comitis. Chart. Henr. Duc. Saxon. ann. 1223. in Orig. Guelf. tom. 4. n. 3. pag. 98 :
Nos... Ottoni, duci de Luneborch, tanquam heredi nostro et legitimo successori, Cupheo nostro a capite dempto, porreximus et in proprium dedimus Brunswich civitatem.
Vide Grimm. Antiquit. Jur. Germ. pag. 148.
Coffia, Cofia. Chronicon Vosiense cap. 74 :
Mitras in capite gestabant juvenes utriusque sexus, quas vocabant Bonetos, post Capellos de lino, vel Coffias, dehinc Capellos de pilis cameli.
Clemens IV. PP. Epist. 427. n. 52. inter Anecd. Marten. tom. 2. col. 485 :
Item, quod ipsi Clerici vel Canonici.... nec cappas quarum caputia alterius coloris existat, nec [] cum capellis seu Coffiis lineis apparentibus incedant.
Cofea. Fortunatus in Vita S. Radegundis cap. 13 :
Stapionem, camisas, manicas, Cofeas, fibulas, cuncta auro, quædam gemmis exornata... sancto tradit altari.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Coyffia. Computum Johann. Humberti sub Guigone Dalphino ann. 1328 :
Item Judææ pro Coyffiis Dominæ augmentandis 12. sol.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Coysia. Ordinatio Regis Angliæ contra Majorem et centum Pares Baion. apud Rymerum tom. 2. pag. 169 :
Ordinamus, laudamus et dicimus, quod.... Major et alii prædicti... centum Pares, processionem solempniter faciant.... in sola tunica, sine corrigia et Coysia, etc.
Puto legendum Coyfia.
Cucufa, Eadem notione. Gesta Guillelmi Majoris Episcopi Andegav. cap. 22 :
Omnibus ornamentis Pontificalibus etiam casula, et mitra albis, videlicet de bougran revestiti, et etiam propter unctionem, Cucufati quadam magna Cucufa subtus mitram.
Occurrit rursum infra, et in ejusdem Statutis Synodalibus ann. 1314. Regestum Parlamenti Paris. sign. B. fol. 44. inter Aresta ann. 1277 :
A distantia unius leugæ venient pedites in caligis ad domum dieti Militis, in tunicis sine zonis, sine capuciis et sine Cucufis, etc.
Occurrit etiam apud Continuatorem Nangii ann. 1326. et in Statutis Collegii Navarræi ann. 1215. apud J. Launoium in Hist. ejusd. Collegii pag. 89.
Cucufatus, Cucufa caput tectus, in Synodis Rotomagensib. ann. 1299. et 1313. can. 1.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Cucufaria, Quæ facit aut vendit cucufas. Codex MS. redituum Episcopi Autissiod. :
Vendentes culcitras debent de qualibet culcitra unum denarium. Quælibet Cucufaria debet unum denarium et duas levatas ad manum.
Eadem vox, sed incerta mihi notione legitur in Obituario Bellijoci ante annos trecentos exarato :
Dedit domum suam sitam ante Cucufariam.
An taberna Cucufariæ seu vendentis Cucufas ?
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Cucutera, pro Cucufa. Articulus xiv. Concilii Trevir. ann. 1310. inter Anecd. Marten. tom. 4. col. 240. inscribitur :
Contra gerentes Cucuteras et rigatas ;
sed in ipsius articuli corpore vetantur mitræ seu Cucufæ.
Σϰουφίας dixit Codinus de Offic. cap. 2. n. 52. Corona pretiosa σϰουφία, capitium. Galli etiamnum dicimus Scoufion. Vide Pseudo-Chronicon Luithprandi pag. 322.
Coifis hodie etiam caput operire Servientes ad legem in Anglia, testantur Spelmannus et Watsius, ad tonsuram celandam Clericalem uti opinatur idem Spelmannus, indeque vulgo vocari Sergeants of the Coife.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Cofa, Cassis, galea ferrea. Statuta Bajuliæ Forojul. ann. 1235. ex Archivo S. Victoris Massil. :
Peditem armatum intelligimus armatum scuto et propuncto seu aspergoto, et Cofa seu capello ferreo, et cargan vel sine cargan vel scutum inter duos pedites.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Coifa Ferrea. Testamentum Bartholomæi de Lega apud Th. Madox Formul. Anglic. pag. 423 :
Item W. Bordel loriculam suam cum Coifa ferrea.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Cophia. Vita S. Guillelmi tom. 5. SS. Junii pag. 117 :
Ut et galeatus posset ad bellum procedere, ad modum sui capitis ferreum tegumen fieri jussit, quod vulgo Cophia dicitur, quam postquam Domini miles in capite sumpsit, eam ulterius non removit.
[]
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Copha, Eodem significatu. Statuta Massil. lib. 2. cap. 38 :
Qui arma picta faciunt sive facient in Massilia, vel Cophas, vel galeas, etc.
Cofiarum Ferrearum meminit Froissartes 4. vol. cap. 38 :
Cottes de fer, Gantelets, Coiffettes d'acier.
Guil. Guiart ann. 1301 :
Boucliers és poins, Coifes laciées,
Et blanches espées sachiées.
Idem ann. 1304 :
Armées de cotes à leur tailles,
Et de bons hauberjous à mailles,
De fors gans, de Coiffes ferrées,
De gorgieres et d'espées.
 :
Parmi la Coiffe de blanc hauberc saffré.
Charta Odardi Dom. Hamensis ann. 1328 :
Haubregon, bachinet, Coiffete, ou plate ou autre armeure semblable.
Hoc porro tegumento Clerici caput operiebant, præsertim cum itineri sese committebant : nam alias id iis vix indultum. Constitutio Ottoboni apud Lindwodum, seu Concil. Londinense ann. 1268. can. 5. de habitu Clericorum :
Clerici non nisi in itinere constituti unquam aut in Ecclesiis, vel coram Prælatis suis, aut in conspectu communi hominum publice infulas suas, vulgo Cloyphos (Lindwodus legit Coyfas) vocant, portare aliquatenus audeant vel præsumant.
Alibi :
Quin tamen hujusmodi Cloypham vel tenam portare possit in bursa, vel crumena sua ad utendum de nocte. Coifam
Clericis etiam tribuit Matth. Paris. ann. 1259 :
Willelmus de Bussey... cum non posset objectis respondere, quia multis irretitus erat sceleribus, voluit ligamenta Coifæ suæ solvere, ut palam monstraret tonsuram se habere Clericalem.
At in Constitutione Petri Episcopi Rutenensis in insula Cypro ann. 1313. Cofiæ interdicuntur Clericis cap. 8 :
Et repertus portare Cofiam, solvat pro pœna 2. solidos, et perdat Cofiam.
Cuphiæ usum Archiep. Mogunt. indulsit Leo PP. ann. 1052. Bulla exstat apud Guden. tom. 1. Cod. Diplom. pag. 18 :
Et quia in loco filii te diligimus, duos hos dies, quos prædecessores tui non habuerunt, Octavam scilicet Domini et festivitatem omnium sanctorum, tibi curitative concedimus ; insuper et Cuphiam tibi permittimus et super nattum equitare concedimus, etc.