ENCÆNIA, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

ENCÆNIA, ἐνϰαίνια, Templorum dedicationes. Quintilianus Declamat. 323 :

Dedicatio est illa, quæ denuo inducit, quæ sede destinata locat.

Papias : Encænia, initia, vel novi templi dedicationes. Gloss. MS : Dedicationes, Encænia. Glossæ MSS. ad Conciliorum Canones : In Enceniis, id est, dedicationibus novis. Isidorus lib. 1. de Eccl. Offic. cap. 35 : Quandocumque novum aliquid fuerit dedicatum, Encænia vocatur : quæ sunt S. Augustini Tract. 48. in Johan. circa initium. Gloss. MS. Sangerman. Lat. Gall : Encenia, Commencemens, ou nouvelles festes, si comme dedications d'Eglise, estrennes. Fortunatus lib. 3. Poem. 4 :

Cum Salomon coleret generosi Encænia templi.

Adde eumdem de Vita S. Medardi cap. 19. Theodulfus lib. 2. Carm. 4 :

Extiterant quondam Solymis Encænia facta.

Encæniæ, feminino genere, apud Milonem Monachum Elnoniensem in Histor. Translationis S. Amandi n. 4 :

Sacræ scilicet Encænias Basilicæ, etc.

Encænium numero singulari. Eadem notione. Hericus Monach. de Mirac. S. Germani cap. 18 :

Quod sibi constaret evidentissimam impediri Encænii functionem.

◊ Encæniorum templi varii sunt ritus, quorum præcipuus is, quod Sanctorum reliquiæ recondantur sub altaribus. Charta Alexandri Archiepiscopi Viennensis, in Tabulario ejusdem Ecclesiæ fol. 67 :

Quo opere perfecto, Richardus sanctæ Vivariensis Ecclesiæ Episcopus, ob meo jussu atque rogatu, ad eundem venit Oratorium, et more Episcopali illud consecrari studuit, atque pignora Sanctorum in honore sanctæ Genetricis Mariæ in pila altaris ibidem recondidit, etc.

Huncce ritum observant Scriptores alii, S. Ambrosius Epist. 85. Paulinus Epist. 12. pag. 145. Beda lib. 5. Hist. cap. 12. 21. Cyrillus in Vita S. Euthymii n. 122. Gregorius M. lib. 5. Epist. 145. Gregorius Turon. de Gloria Confess. cap. 20. Candidus apud Browerum in Antiq. Fuld. lib. 2. cap. 4. 114. Balsamon. lib. 1. Resp. 38. Synod. VII. cap. 7. Baron. ann. 389. n. 83. etc.

◊ Oleo sacro inunguntur parietes, quod præter authores qui de Officiis Ecclesiasticis scripserunt, docet Historia Dedicationis Ecclesiæ Cavensis num. 5. apud Bolland. 4. Mart.

◊ Lustrantur aqua benedicta intus et exterius. Vide Tabularium Lemovicense ann. 1095. apud Beslium pag. 509. 510. et Hemeræum in Augusta Viromand. pag. 124.

◊ Diebus tantum dominicis Encænia fieri debere sanxit Concilium Cæsaraugustanum ann. 688. can. 1.

◊ Ad Ecclesiarum dedicationes vicinos Episcopos evocatos testantur Scriptores. Gaudentius Brixiensis tract. in Dedicat. Basilicæ SS. 40. Martyr :

Nam ut venerandas Sanctorum reliquias haberemus, Deus noster tribuit,.... et hodie, ut adepti summorum Sacerdotum præsentiam, dedicationem celebrare mereamur, ipse concessit. Convenerunt enim sanctissimi Antistites et Apostolici viri, ad persolvendum beatissimis Patribus et præceptoribus suis debitæ devotionis obsequium, ut ubertate plenissima benedictionum spiritualium ditaremur.

Fortunatus lib. 3. Poem. 4. ad Felicem de Dedicatione Ecclesiæ suæ :

Convocat egregios sacra ad solennia Patres.

Adde S. Augustinum Epist. 251. S. Ambrosium Epist. 5. Vitam S. Athanasii pag. 22. Sozomenum lib. 4. cap. 13. Vitam S. Bernardi Archiep. Viennensis tom. 6. Vitar. Ord. S. Benedicti. Epist. 58. inter Francicas tom. 1. Hist. Franc. Candidum Monachum apud Browerum in Antiq. Fuld. lib. 2. cap. 4. Fulbertum Epist. 118. Hemeræum in Augusta Viromand. pag. 124. etc.

◊ Convivia publica parabantur in Encæniis, de quibus copiose Savaro ad Sidonium lib. 4. Epist. 15. Vide Dedicatio.

◊ Deferebantur reliquiæ præcipuæ totius diœceseos, quæ, finita dedicatione, in suas Ecclesias referebantur : de quo more agunt Baldricus in Chron. Camerac. lib. 3. cap. 49. Hist. Translationis S. Lifardi Abbat. cap. 4. in tom. 1. de SS. Ordin. S. Benedicti, Fragm. Hist. Aquitan. pag. 81. edit. 1596. Charta Austindi Burdegal. Episcopi ann. 1062. apud Sammarthanos in Archiep. Ausciens. Hemeræus in Augusta Viromand. pag. 124. etc. Has et cæteras Encæniorum seu dedicationis Basilicarum ceremonias attigerunt Gregorius M. in libro Sacram. pag. 147. ubi Menardus, Ivo Carnot. Serm. 4. de Reb. Eccles. Rhabanus lib. 2. de Instit. Cleric. cap. 45. Durandus lib. 7. Ration. cap. 48. Durantus de Ritib. Eccl. lib. 1. cap. 24. vetus Charta ann. 1186. apud Ughellum in Episcopis Veronensibus pag. 761. etc.

◊ Celebrabantur etiam Encænia urbium, ut et eorum anniversarii dies, quorum ritus et ceremonias pluribus descripsimus in nostra CPoli Christiana : præterea Thermarum, Statuarum, et aliorum de novo excitatorum operum publicorum, uti sparsim observamus in ea lucubratione. Vide Dedicatio.

Encænia, Initia. Alanus in Anticlaudiano cap. 3 :

Et veluti quædam cantus Encænia donat

Auribus, etc.

Encæniare, ἐγϰαινίζειν, Initiare, vel aliquid prima exercere, vel induere : unde vestem novam encæniat, qui primo eam induit vel portat. Ita Jo. de Janua ex Papia : Encæniare novum aliquid induere. Gloss. Lat. Gall : Essaier de nouvel. Aliud Sangerman : Encenio, Commencer, ou de nouvel exercer, ou vestre estrener. Glossar. Lat. Gall. ex Cod. reg. 521 : Encenia, idem quod Innovationes, Gallice Estregnetz. Enceniare, Estrener, Gallice. Durandus lib. 7. Ration. cap. 1. num. 27 :

Nam et si quis tunica induitur, Encæniare dicitur :

quod a S. Augustino mutuatus est Tract. 48. in Johan. ubi :

Jam et usus habet hoc verbum : Si quis nova tunica, etc.

Epitaphium Aligerni Abbatis Casinensis, de Monasterio Casinensi de novo instaurato :

Quod quia frustratum fuerat tum temporis, ille

Nisibus omnigenis Enceniarat hians.

Ethelwerdus lib. 4. cap. 4 :

Enceniavit in Wintonia urbe arduam turrim, quæ tum noviter fuerat structa in honore Dei Genitricis Mariæ.

Gesta Rerum Francor. usque ad Robertum, MSS. ex Bibl. Loiselliana ann. 1013 :

Floriacense Cœnobium casuali conflagratum est incendio : sed eo insistente infra biennium est instauratum et Enceniatum.

Innocentius III. PP. in Epist. ad Parisium Archiepisc. Panormitan.

apud Lelium part. 2. § 82. pag. 46 :

Noverat enim tanquam doctus, quia Quod nova testa capit, inveterata sapit, et ideo ne acesceret, quod vasi quis infunderet : nam sincerum vas tui pectoris adhuc recens non permisit, nisi recenti Enceniari liquore, nec massam teneram passum est malitiæ aut nequitiæ corrumpi fermento.

Appendix ad Agnelli lib. Pontif. apud Murator. tom. 2. pag. 192. col. 1 :

Quod autem vir sanctus de Lanificii opere victum sibi quotidianum quæritabat, simplicitatem ejus sanctam commendat ; quia nimirum decebat, ut ovis Domini rationis, quæ illius Agni, qui tollit peccata mundi, vellere Encæniata, non aliunde quam de ovium mundorum videlicet animalium tegmine, suam suorumque sustentaret vitam.

Joh. Longinus in Actis S. Stanislai Episc. Cracov. Maii tom. 2. pag. 273 :

Secundo rationabili modernorum more auctorum, qui nova compilantes opera, reverendis consueverunt Pontificibus, aut prælucidis in Theologia Magistris, vel Doctoribus aliis Encæniare, etc.