FIRMACULUM, Idem quod Firmatorium, quod quid firmatur, Ugutioni. Fermail, Fibula, fibulatorium. Vita S. Roberti Abbatis Molismensis n. 14. de Comitissa Nivernensi :

Cum Firmaculum aureum haberet ad collum suum, tam auri materia, quam incisione lapidum pretiosum, etc.

Matth. Paris. :

Capam choralem dilaceravit et Firmaculum, quod vulgariter Morsus dicitur, avulsit, quod auro et argento et gemmis fuerat pretiosum.

Idem ann. 1251 :

Annulos, zonas pretiosas, Firmacula aurea, etc.

Ita etiam ann. 1255 :

Annulis, zonis, Firmaculis, etc.

Rainardus Abbas Cisterciensis in Institutis ejusdem Ord. cap. 13 :

Ne in Ecclesiarum libris aurea vel argentea, sive deargentata, vel deaurata habeantur retinacula, quæ usu Firmacula vocantur.

Adde Institutiones Capituli ejusdem Ord. ann. 1256. distinct. I. cap. 7. Willelmus de Guignevilla in Peregrinatione animæ :

Sur quoi l'en met un affichail,

Qui autrement est dit Fermail.

Martialis Parisiensis in Arestis Amoris :

Dessus si avoient leurs manteaux

Tant de grosses perles barrez,

Fermans a moult riches Fermaux.

Vide Notas nostras ad Joinvillam pag. 48.