« 3 fossatum » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 3, col. 580b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/FOSSATUM3
3. FOSSATUM, Exercitus, seu potius Castra vallo et fossis circumducta. Quam primum enim
exercitus hostium terras ingreditur ; fossis eorum castra muniuntur. Gloss. Bassil. in
Φόσσα : Ἐξ οὗ ϰαὶ φοσσάτον ὀφείλει ϰαλεῖν, μεθ᾽ ὅ τὸ στρατόπεδον
εἰς τὴν τῶν πολεμίων γῆν εἰσελθὸν ἄρξεται ποιεῖν τάφρον, ἤτοι παρεμϐολὴν, ἤγουν ϰάστρον,
τουτέστι φόσσαν, etc. Capitolinus :
Castra omnia Fossato circuibat.Claudianus lib. 2. in Rufinum :
Prudentius Peristeph. :... Adventumque tremens se cogit in unamPlanitiem, tutoque includit pascua gyro.Tum duplici Fossa non exuperabile vallumAsperat alternis subdibus, etc.
Idacius in Fastis :Machinis murum ferire, castra Fossis cingere.
Ipso anno profectus est Valens ex urbe ad Fossatum.Gesta Constanti M. :
Odoacer abiit in Veronam, et fixit Fossatum in campo, etc.Infra :
Veniens in Pineta, fixit Fossatum.Rursum :
Ingressus in Pineta, in Fossato Patricii Theoderici, etc.Anastasius Bibl. in Joanne VI. :
Sacerdotes ad Fossatum, in quo in unum convenerant, misit.In Stephano III. :
Ipsi vero Franci, introeuntes clusas, cunctum Fossatum Longobardorum, post peractam cædem, abstulerunt, spolia multa auferentes.Charta Henrici Comitis Portugalliæ, apud Brandaon. tom. 4. Monach. Lusitan. pag. 281. v. :
Et de præda de Fossato non detis nobis plus quam quintam partem, et azagat, et vobis remaneant duas, etc.Charta Alfonsi Regis Portugalliæ apud eumdem lib. 15. cap. 24 :
Salvo, quod mihi et successoribus reservo in perpetuum, videlicet collectam monetam, hoste, annaduam, appellidum, Fossadum, justitiam, servitium et ajudam.Idem Rex In Foris Alcaçonensib. eræ 1267 :
Et duas partes dos cavaleiros vadant in Fossado, et tertia pars remaneat in villa, et una vice faciant Fossado in anno : et qui non fuerit ad Fossado, pectet pro foro 5. sold. pro Fossadeira, etc. omnes milites, qui fuerint in Fossado, vel in guarina, de cavallos, qui se perdiderint in algara, vel in lida, etc.Adde Annales Franc. ann. 801. Annales Bertinian. ann. 862. Aimoinum lib. 4. Hist. Franc. cap. 90. Rufi Leges milit. et Notas nostras ad Alexiadem pag. 341. Ita φοσσάτον usurpant non semel Scriptores Byzantini. Procopius lib. 3. de Ædific. :
Χῶρος τίς ἐστιν, ὅνπερ ϰαλοῦσιν οἱ ἐπιχώριοι Λογγίνου φοσσάτον· ἐπεὶ Λογγῖνος ἐν τοῖς ἄνω χρόνοις Ρωμαίων στρατηγὸς στρατεύσας ἐπὶ Τζάνους ποτὲ, τῆδε πεποίηται τὸ στρατόπεδον.Glossæ Basilic. : Κάστρον, ἤτοι φοσσάτον. Leo in Tactic. cap. 11. § 1 :
Κυρίως γὰρ τὸ φοσσάτον τὸ ἄπλιϰτον τοῦ ὅλου στρατοῦ ϰαλεῖται.Ita Chronicon Alexandr. pag. 914. et Martyrium Bacchi Junioris pag. 101. Hinc traducta vox ad ipsum exercitum, ut apud eumd. Leonem in Tactic. cap. 4. § 1. Consule Glossaria Rigaltii, Meursii, Fabroti et aliorum. Adde Glossarium mediæ Græcitatis, et Lexicon Militare Caroli de Aquino.