GRAFIO, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Grafio » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 4, col. 094c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/GRAFIO

GRAFIO, Graffio, Graphio, Gravio, Teutonice Graef, Schiltero, Grave, Grefe, Gerafe, Reve, Comes, Præses, Præfectus. Ita passim usurpant hanc vocem Scriptores.

Grafio, in Lege Salica tit. 34. § 5. tit. 47. § 2. tit. 52. § 2. 3. 4. tit. 55. § 8. tit. 56. § 1. In Lege Ripuar. tit. 51. § 1. tit. 53. 84. 88. Apud S. Audoënum in Vita S. Eligii lib. 2. Garifredus, qui Comes Vermandensis dicitur cap. 47. Graffio vocatur cap. 52. Gesta Dagoberti Regis cap. 31. et Fredegar. cap. 47 :

Scaram de electis viris fortibus... cum Ducibus et Grafionibus secum habens.

Præceptum Caroli M. ann. 795. apud Marten. tom. 1. Anecd. col. 13 :

Carolus... omnibus Episcopis, Abbatibus, virisque illustribus, Ducibus, Comitibus, Domesticis, Grafionibus, Vicariis, etc.

Et paulo post :

Et si quis fuerit Comes vel Domesticus, seu Grafio, Vicarius vel Tribunus seu qualicumque judiciaria potestate succinctus.

Ubi Grafionibus Comites longe præponi videntur. Et quidem Grafio, ut observat Pithœus in Glossar. ad Capitul. idem significare videtur quod Baronis nomen, quo, Lingua Gallorum, servi militum dicebantur, sicut Cornutus sive quis alius notat in illud Persii : Baro regustatum, etc. Judex autem Fiscalis appellatur in Lege Salica tit. 51. inquit Bignonius, ad discrimen Magistratuum municipalium : quorum meminit Gregorius Turon. lib. 1. de Mirac. cap. 33. Glossæ MSS. : Grafio, vel causidicus, advocatus. Adde Vitam S. Genulfi num. 7. Miræum in Cod. Donat. piar. cap. 3. etc.

Graffio. Charta Kenulfi Regis Mercior. tom. 1. Monast. Angl. pag. 100 :

Nec Princeps, nec Graffio hanc lenitatem præfatam mutare audeat.

Graphio. Anastasius in Hadriano PP. pag. 106 :

Abbates etiam et judices, Duces nempe et Graphiones, etc.

Infra pag. 108 :

Abbates, Duces etiam et Graphiones.

Capit. Caroli M. ann. 769. cap. 6 :

Adjuvante Graphione, qui Defensor Ecclesiæ est, etc.

Gravio. Charta Chlodovei III. apud Mabillonium tom. 3. SS. Ord. S. Benedicti pag. 617 :

Nec non et inlustribus viris Ragnoaldo, Nordeberchto... Gravionebus.

In alia habetur Grafionibus, pag. 619. ubi a Comitibus distinguntur, iisque postponuntur. Charta Theoderici II. Regis Fr. apud Miræum tom. 1. pag. 128 :

Theodoricus Rex Francorum vir illuster Gravionibus seu et omnibus agentibus, vel junioribus eorum, etc.

Capitula Caroli M. lib. 5. cap. 2. et Concilium Liptinense cap. 5 :

Unusquisque Episcopus in sua parochia sollicitudinem gerat, adjuvante Gravione, qui Defensor Ecclesiæ ejus est, ut populus Dei paganias non faciat.

Paulus Warnefridus lib. 5. de Gestib. Langob. cap. 36 :

Cum Comite Bajoariorum, quem Gravionem dicunt.

Leges Henrici I. Regis Anglic. cap. 7 :

Gravionum pravitas.

Grafia, Districtus Grafionis, Comitatus. Germ. Graffschafft. Greve, in Legibus Edw. Conf. cap. 35. Formulæ veteres

apud Bignonium cap. 7 :

Quæ est in pago illo, in Grafia illa, in loco, qui vocatur ille, etc.

Adde cap. 40. et Notas ejusdem Bignonii ad cap. 7. appendicis Marculfi. Tabularium Conchensis Abbatiæ in Ruthenis Ch. 31 :

Qui est in pago Ruthenico, in Grafia Cabiniacense, villa, cujus vocabulum est Clauginiaco.

Idem videtur quod vicaria.

◊ Lipsius, Wendelinus, Jacobus Eyndius lib. 2. Chr. Zeland. et alii a verbo γράφειν, Grafiones dictos volunt : cum enim, inquit Eyndius, Præsides Provinciarum commissas sibi ditiones per jurisperitos Scribas, et per Quæstores, aliosque ex Comitatu regerent, litterarum legendarum et scribendarum, multo magis juris dicundi, in tanta apud eos barbaria, summa ignorantia esset, omnes, qui litteras tractabant in hoc munere, Graphios tanquam Graphiarios, ἀπὸ τοῦ γράφειν, dixerunt. Chiffletius in Anastasi Childer. cap. 13. a Graphio, quo Reges annotabant in ceris, Graphiones dictos vult, quod essent Graphii Regii custodes : quod quam a vero absit, quivis facile percipiet qui Graphiones in Provinciis ac civitatibus, non vero in Palatiis, judicum munus obiisse advertet. Christ. Besoldus a Græco γραῦς deducit, ita ut Graven dicti sint quasi Seniores : qua postrema appellatione denatos constat Optimates, ac Urbium aut Provinciarum Præcipuos. Heigius part. 1. quæst. 2. Graven a Belgico Graben, i. fossa, dictum putat ; quasi limitibus præfecti Comites fuerint. Scriekius in Originibus Celtic. Grave, Graeff, quasi Gaer-haeff, Celtis esse tributorum exactorem et perceptorem collectarum contendit : quo sensu Grafio nonnunquam sumitur. Verbi gratia, apud Sugerium de Administr. cap. 23 :

Ab oppressione Exactorum regiorum, quos dicunt Graffiones, multo labore multisque placitis emancipaveram.

Ubi Graffiones iidem sunt qui Gravatores, et Gravaringi, de quibus suo loco. Olivarius, a vernaculo Flandrico Graven, quod est scribere, sculpere, cælare, deducit. Eccardus a Ragen, Eminere, in suis Notis ad Catechesin Theotiscam, pag. 151. et seqq. Alii a Saxonico Grave, Judex id vocabuli deducendum censent : nam Judices, Comites dictos planum est. Quam sententiam firmant verba ista Legis Edw. Conf. cap. 35 :

Greve quoque nomen est potestatis : Latinorum lingua nihil expressius sonat quam præfectura, etc.

Unde Theutonici Consules suos Mergreve, quasi majores dominos vocavere. Quæ vero de vocis Greve etymo hic subduntur, sciens prætereo, cum nec mihi, nec aliis arrideant. Denique Lambardus, Rastallus, et Spelmannus, a Saxon. gerefa, et per contractionem grefa, Comes, Præses, Vicecomes, Tribunus, Publicanus, Exactor, etc. vocis etymon accersunt : gerefa vero formatum volunt a gerefen, quod est rapere, et proprium Exactorum. Atque inde in Lege Salica tit. 33. et Ripuaria tit. 84. hæc verba leguntur :

Si quis Grafionem ad res alienas injuste tollendas invitaverit, etc.

Unde conficit idem Spelmannus, alium fuisse Comitem, alium Grafionem, ac Comitem quidem, qui Comitatui præerat : Grafionem, Comitis Vicarium. Sed non advertit, ea tempestate Comites licet officio judicis functos, vectigalia publica exegisse, quod fecere etiam Ballivi, qui postmodum Comitibus et Grafionibus in Provinciis successere : unde et Judices fiscales dicti Grafiones et Comites, quod et judices essent et

fiscalium exactores. Constat enim ex omnibus pene Scriptoribus, qui Grafionum meminere, id nominis pro Comitibus usurpasse. Neque aliud vox gerefa apud Anglo-Saxones significat. Glossar. Ælfrici : Consul (i. Comes) gerefa. Ita nude : at Proconsul, Under-gerefa : Publicanus, vic-gerefa : Villicus vel actor, tunt-gerefa, etc.