HEREBANNUM, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

HEREBANNUM, Heribannum, Arribannum, Submonitio ad exercitum : ex Heer, exercitus, et bannum, citatio, submonitio, indictio. Glossar. Ælfrici : Exercitus, Here. Bannum vero vox notissima, pro quavis citatione. Ita Guillimannus lib. 2. de Reb. Helvetior. pag. 241. et alii passim. Confer. Savin. Histor. Jur. Roman. med. temp. tom. 1. § 65. et 59. Grimm. Antiq. Jur. Germ. pag. 295. Eichhorn. Histor. Jur. Germ. § 166. Vide Bannire in Bannum, Hostis, Submonitio. Maxime vero vox

Herebannum, usurpata pro mulcta, quæ in exercitum pergere, post bannum et submonitionem, contemnenti indicebatur ; de qua sic Gregorius Turon. lib. 5. cap. 26 :

Post hæc Chilpericus Rex de pauperibus et junioribus Ecclesiæ vel Basilicæ jussit bannos exigi, pro eo quod in exercitum non ambulassent.

Lib. 7. cap. 42 :

Post hæc edictum a judicibus datum est, ut qui in hac expeditione tardi fuerant, damnarentur.

Capitul. 2. anno 810. cap. 11 :

De Heribanno exigendo.

Charta Ludovici II. Reg. Franc. ann. 878. apud D. Calmetum tom. 1. Hist. Lotharing. col. 315 :

Ut nullus judex, vel quislibet... Heribannum exigere aut exactare præsumant.

◊ Ea vero mulcta erat 60. solidorum, secundum Legem Francorum, dicebaturque, plenum Heribannum : quomodo plenum bannum vocant Capitul. 2. ann. 812. cap. 9. et alia Capitularia Caroli M. et Calvi, quod alias Bannum Dominicum, et Bannum Regis appellari, totidemque esse solidorum, suo loco docuimus. Lex Longob. lib. 1. tit. 14. § 13. Carol. M. 35. et Capitul. Caroli M. lib. 3. cap. 67 :

Quicumque liber homo in hoste bannitus fuerit, et venire contempserit, plenum Heribannum componat, secundum Legem Francorum, id est, 60. sol. solvat.

Quod etiam obtinuit sub tertia Regum stirpe. Statuta S. Ludovici lib. 1. cap. 59 :

Et se nus de ceus, qui sont semons, ne venoient, et l'en le povoit savoir, il en paieroit 60. sols de gages.

Ejusmodi mulctarum mentio est præterea in Usaticis Barcinonensibus MSS. cap. 28 :

Qui fallerit hostes vel cavalcadas seniori suo, cui eas facere debuerit, emendet illi eas in duplo.

Et in Regesto Feodorum Campaniæ fol. 97 :

Guido de Vilers fecit emendam Domino Comiti de hoc, quod non fuit in chevaucheia contra Metenses.

◊ Qui porro pro ejusmodi contemptu, Herebanni mulctæ obnoxii erant, si non habebant, unde solverent, wadia dare tenebantur, seu herebannum rewadiare, uti habent Capitul. lib. 4. cap. 70 :

Ut Vassi nostri et Vassi Episcoporum, Abbatum, Abbatissarum, et Comitum, qui anno præsente in hoste non fuerunt, Heribannum rewadient.

Eodem lib. addit. 2. cap. 28. al. 29. Capit. 1. ann. 812. cap. 2. 9. et Capitul. 1. ann. 810. cap. 11 :

De Heribanno, ut diligenter inquirant Missi nostri, qui hostem facere potuit, et non fecit, ut bannum nostrum ipse componat, si habet, unde componere possit. Et si tantum non habuerit, unde componere valeat, rewadiatum fiat et imbreviatum : et nihil ex hoc exactum fiat, usque dum ad notitiam Domini imperatoris veniat.

Quod si denique nec pecuniam, nec wadia dare possent, tum ipsimet per modum wadii in servitium Principis transibant. Lex Longob. et Capitula Caroli M. locis laudatis :

Si non habuerit, unde illam summam persolvat, semetipsum per wadium in servitio Principis tradat, donec per tempora ipsum bannum ab eo fiat persolutum, et tunc iterum ad statum suæ libertatis revertatur. Et si ille homo, qui propter Herebannum in servitio se tradiderit, et in servitio illo defunctus fuerit, hæredes ejus hæreditatem, quæ ad illos pertinet, non perdant, nec de libertate, nec de ipso Heribano obnoxii fiant.

Adde cap. seq. Sed et si Senior vel Comes quempiam ab hoste inconsulto Principe domum dimisisset, ipsi pro eo Herebannum persolvere tenebantur, ex Capit. Caroli M. lib. 4. Append. 2. cap. 35. 36.

◊ Interdum Herebannum non plenarie exigebatur, pro modo facultatum, ne subditi gravioribus ejusmodi exactionibus ad inopiam redigerentur. Idque legitimum Herebannum appellabant : ita ut ab eo, qui libras 6. in auro, argento, armis, et peculiis, haberet, 3. libræ : ab eo qui tres libras, 30. solidi, ab eo qui libr. 2. solidi 30. ab eo denique, qui libram 1. solidi 5. exigerentur, ut est in Additione 3. Caroli M. ad Legem Salicam cap. 12. in Lege Longob. lib. 3. tit. 6. § 1. Carol. M. 23. et in Capitul. Caroli M. lib. 3. cap. 14. Vide Capitul. 3. ann. 811. cap. 6.

P. Carpentier, 1766.

◊ Submonitio etiam ad corveias ; unde pro operis, quas vassalli domino debent aut earumdem redemptione, ea vox usurpatur, nostris etiam Herban. Charta ann. 1406 :

Quod eo casu dictus Joannes Du Bois et sui hæredes debebunt et tenebuntur persolvere prædictis assensatoribus, nomine et causa præmissorum superius confrontatorum, tam Arbanna brachialia sive ad brachia, etc.

Alia Will. comit. Tornod. ann. 1101. ex Tabul. Molism. :

Quamdam consuetudinem, quam habebat in vineis eorum de Troncheio, et quod nos vulgariter Herban dicimus, Molismensi ecclesiæ remisit, ministris suis interdicens ne ulterius de vineis monachorum Herban acciperent.

◊ Herebannum non exigebatur, nisi præcessisset jussio dominica, ex iisdem Capitul. lib. 4. cap. 72. cujus quidem pars tertia ad Comitem spectabat : ita tamen ut ei herebannum exigere non liceret ; sed Misso dominico, a quo suam tertiam partem recipiebat, ex iisdem Capitul. lib. 3. cap. 68. ubi Herebannum in terris neque in mancipiis exactari, id est, persolvi, vetatur : sed in auro et argento, armis, palliis, et animalibus,

sive talibus speciebus, quæ ad utilitatem pertinent, pensitabatur. Adde Capitulare 3. ann. 811. cap. 6. Capitulare 1. ann. 812. cap. 2.

◊ Postmodum gravissimis Normannorum ingruentibus bellis ac incursionibus, indicta a Carolo Calvo, ad exsolvendum, de quo convenerat, iis tributum, vectigalia, et collectæ, a quibus ne ipsi quidem eximebantur Presbyteri :

Et Herbanni ab omnibus Francis accipiuntur,

ut est in Chronico de Norman. gest. ann. 869. et in Annalib. Francor. Bertinianis ann. 866. Exactum porro pro modo prædiorum : ita ut pro manso ingenuili vel servili denarius persolveretur. Atque hinc colligitur, quid velit Charta 90. inter Alamannicas Goldasti :

Dixit... negare, quod nihil ibi habuisset proprietatis, pro quo Heribannum reddere debuisset, nisi res S. Galli, quas pater suus illuc ad prædictum Monasterium tradiderat.

Et infra :

Adhuc etiam ipsum Odalhartum... audissent enarrantem, quod proprium non habuisset, et ideo Haribannum dare non debuisset.

Sed et inde percipitur, cur in Imperatorum aliquot privilegiis pro Ecclesia Mindensi, post Chronicon Mindense descriptis, pag. 735. 737. 740.

Bannum sive Heribannum

ab illius possessionibus et agris exigere prohibeantur Judices publici. Huc etiam forte respexit Browerus lib. 8. Annal. Trevir. pag. 473. 1. Edit. qui

Heribannum tributum, quod Legatus cogebat, sive agrarium illud esset, sive pascuum, sive ex vitibus peculiove collectum

, interpretatur, ex Cæsarii Abbatis Prumiensis Gloss. inedito.

◊ Ab heribanni pensitatione eximebantur, qui ab hoste, seu exercitu immunes erant : verbi gratia senes, ut in Formulis vett. Bignonii, for. 31. aut qui propter necessarias causas ac legitimas domi residere cogebantur, de quibus in Capitulis Caroli M. lib. 4. cap. 70. vel si alicubi a Principe missi essent, verbi gratia ad custodiam maritimam, ut apud Eginhardum Epist. 22. vel si in civitatum ac pontium vel transituum operis, vel in Marcharum wachtis, aut ejusmodi occupati essent, ut in Capitul. Caroli C. tit. 31. cap. 27. Vide Hostis.

Haribannum, pro Herebannum, in Capitul. 4. Caroli M. incerti anni cap. 13. et in Charta Ludovici Pii Imp. in Hist. Alsatiæ pag. 15. inter Instr. col. 1 :

Nulla deinceps hominum persona destruere vel inquietare, atque ulla fræda, Haribanna... requirat vel extorqueat.

L. Henschel, 1840–1850.

Harebannus. Theodor. IV. Franc. Reg. chart. ann. 727. pro Murbacensi cœnobio, in Alsat. Diplom. num. 8 :

Et quicquid tam de ingenuis quam de servientibus, super territuriis ipsius monasterii omni commanentibus, fisco de fredo aut Harebannus unde poterat sperare ad luminaribus vel stipendiis superscriptis famulis Dei, etc.

Arribannum, in Formulis veteribus Bignonianis form. 31.

Erbannum, vel Erband, ut legunt Editores novæ Gall. Christ. tom. 2. col. 46. Charta Emenonis Principis seu Domini Auxelioduni (Issoudun) ann. 30. HLotarii, (Chr. 984.)

Ut nemo illorum pergat ad pugnam, quæ alio nomine vulgariter vocatur Erbannum, neque botagium vini alicui reddat, etc

.

Heribannator, Qui Heribannum colligit. Capitul. 3. ann. 803. cap. 5. et Capitularia Caroli M. lib. 3. cap. 35 :

Ut illi, qui heribannum solvere debent, conjectum faciant ad Heribannatorem.

Adde

Capitulare 5. ejusd. Caroli ann. 803. cap. 17. Idem qui Exactor heribanni, apud Eginhardum Epist. 17 :

Sibi curæ esse, seque providere, ut cum exactore Heribanni, si venerit, et eum compellaverit, sine vestro labore se pacificet.

Vide Retrobannus.

◊ Ab eodem fonte deductæ voces Arbannum, Hairbannum, et Albannum, quæ ut plurimum usurpatæ leguntur pro quibusvis præstationibus vel operis.

Arbannum, in Charta Ludovici Philippi Regis filii Regis Francor. ex Tabulario N. D. de Campis Paris. :

Ego Ludovicus Philippi Regis filius, Dei gratia Franc. Rex. Notum... quod Bartholomæo de Fulgosio furnum, quod Parisiis habebat, tanta libertate possidendum et habendum concessimus * huic prædicti furni ab omni consuetudine, videlicet talliæ, seu equitatione, seu Arbanno, (al. albanno) seu exemptione nostri Præpositi liber remaneat. Huic dono interfuerunt Comes Radulfus, Stephanus Cancellarius, Stephanus Dapifer, Hugo de Rua nova, Ervinus Aurelianus, in Palatio publice, prima Dominica post Natale, regnante Ludovico, 4. ann. Dat. per manum Dom. Stephani Cancellarii.

Ubi Arbannum videtur esse idem quod Heribannum.

◊ Verum aliud sonat in Tabulario Absiensl :

Guillelmus de Cantamerula et fratres sui... (dederunt) quarteria 7. blavii, quæ habebant de Arbanno in terris de Peloella, et in terra de Chamaillardi, et gallinas, et quælibet ad illud Arbannum pertinentia, etc.

Habetur in Hist. des Chastaigniers pag. 4. Idem Tabular. fol. 71 :

Arbannum et alias omnes consuetudines quas proprio jure habebat in terris, quæ circa frostos sunt, etc.

Arbanagium, in Charta ann. 1299 :

Eorum quilibet debebant et eis reddere tenebantur Arbanagium, scil. unam dietam ad reparandum castrum, muros, etc.

Airbannum, Idem quod Arbannum, in veteri Notitia Tabularii San-Benigniani Divion. apud Perardum in Burgundicis pag. 161 :

Facient ancingas, et corvadas, et sovincta, et Airbannum, solidos 2. et denarios 8. etc.

Hairbannum. Polyptychus Floriacensis :

Habet ibi 2. mansas absos. Solvunt vestiti mansi Hairbannum pro duobus bovibus sol. 20. pro homine redimendo de hoste s. 3. verveces 4. etc.

Quid autem proprie sit Arbannum, et Airbannum, hisce allatis locis, docet Consuetudo Marchensis art. 136 :

Tout homme tenant servement son heritage, ou mortaillablement, doit faire par chacune semaine à son seigneur le ban, ou Arban, c'est à dire, une corvée à bras du mestier qu'il sçait faire : et s'il fait Arban avec deux bœufs, il en vaut deux, etc.

Adde art. 137. 143. 146. 166. 167. 168. 429. 430. et Consuetud. local. castri Meliandi tit. 5. art. 24. 25. etc. In Consuetud. locali Castelli novi in Biturig. art. 4. Bian et Arban idem esse dicuntur. Libertates oppidi de Vesdun in Biturigib. ann. 1275. apud Thomasserium :

Je quite tout Araban aux hommes et aux femmes de ladite franchise, fors que tant je retien mon charoi entierement au besogne de mon chastel et de mes maisons de Vesdun, et de vins et de foins tant seulement, et je ne les puis forcer de nul Arban ne de charroy aller fors la paroche de Vesdun par nesun besoin.

Adde eumd. Thomasserium cap. 76. Est igitur Arbannum opera, quam quis tenens domino præstat : vox conficta ex Heribannum. Perperam vero hæc vox Arban, in Herbaux,

et Arbaux, commutata in Consuetudine Pictavensi art. 103.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Herbannum, Eadem notione. Charta Ludovici VII. Regis Franc. circa ann. 1160. e Chartul. Monast. Montis Martyrum :

Hominibus qui in nemore quod Telfolium dicitur hospitari volunt arpentum terræ... tali ratione ad eos hospitandos concedimus... ut neque Herbannum neque talliatam, etc.

P. Carpentier, 1766.

◊ Haud scio an inde Harrebanne appellatur scortum, quod ad vitium submoneat vel invitet. Lit. remiss. ann. 1411. in Reg. 165. Chartoph. reg. ch. 229 :

Lequel Jaquemart dist à icellui sergent qu'il n'eust pas oté ledit baston à une mauvaise Harrebanne.

Verum non aliunde repetenda vox Herebout, cujus vim explicant Literæ remiss. ann. 1393. ex Reg. 144. ch. 301 :

Lesquelx compaignons de Trappes commencerent à trayner un esteuf au bout d'un baston parmi ladite feste en disant et criant : Herebout, Herebout ; qui est à dire, qui vuelt jouer à la paume.