« »
 
[]« Itinerarium » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 4, col. 430c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/ITINERARIUM
ITINERARIUM, Itinerum et metationum militarium designatio : quomodo Route nostri dicunt. S. Ambrosius Serm. 5. in Psal. 118 :
Miles, qui ingreditur iter, viandi ordinem non ipse disponit sibi, nec pro suo arbitrio viam carpit, nec voluptaria captat compendia, ne recedat signis : sed Itinerarium ab Imperatore accipit, et custodit illud, præscripto incedit ordine, rectaque via conficit iter, ut inveniat commeatuum sibi parata subsidia. Si alio ambulaverit itinere, annonam non accipit, mansionem paratam non invenit, etc.
Adde Lampridium in Alexandro Severo. Interdum
Itinerarium, dicitur Mappa geographica, in qua describuntur perinde ac depinguntur metationes militares, loca et oppida provinciarum præcipua, cum intervallis ac distantiis, quam Duci necessariam esse ait Vegetius lib. 3. cap. 6 :
Primum Itineraria omnium regionum, in quibus bellum geritur, plenissime debet habere perscripta, ita ut locorum intervalla, non solum passuum numero, sed etiam viarum qualitates perdiscat, compendia, diverticula, montes, flumina ad fidem descripta consideret : usque eo ut solertiores duces Itineraria provinciarum, in quibus necessitas geritur, non tantum adnotata, sed etiam picta habuisse firmentur, etc.
Ejusmodi fuit Mappa orbis terrarum ab Agrippa confecta, de qua Plinius lib. 3. cap. 2. 3. 4. etc. Ejusmodi est etiam Tabula itineraria, quam ex Bibliotheca Peutingeriana edidit Marcus Velserus. Ejusmodi denique fuit Itinerarium, quod falso Antonini nomen præfert, et in mappam relatum, et anno Theodosii decimo quinto exaratum, ut in Descriptione urbis CP. docuimus. Vide Mappa mundi.
Itinerarium, Orationes, vel preces, quæ ab iis, qui se itineri alicui committunt, recitari solent, quæque a Cantico Zachariæ vulgo incipiunt. Ceremoniale Episcopor. lib. 1. cap. 2 :
In discessu recitabit... cum Clericis et familiaribus Itinerarium.
Vide Haeftenum lib. 11. Disquis. monast. part. 4. disquis. 4.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Itinerarium Sonare, Lituo vel tuba profectionis militaris signum indicere. Ammianus lib. 24 :
Extracta quiete nocturna Itinerarium sonare lituos jubet.