LUPARIUS, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Luparius » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 154b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/LUPARIUS

LUPARIUS, Ugutioni, est canis, qui lupum prosequitur, et ad hoc officium est præcipuus. Gloss. Lat. Gall. : Luparius, Chien à chasser le loup.

Luparius, Qui lupos venatur. Servius ad l. 1. Georg. :

Constat Luparios carnibus tinctis veneno lupos necare.

Nos Luparios seu Louvetiers, perinde appellamus, qui lupos ex instituto, vel ex indicto officio insectantur ac venantur. Galliam enim a luporum homines avide devorantium incursionibus fœde olim vexatam tradunt Annales Francor. Bertiniani ann. 846. Frotharius Tullensis Epist. 20. 26. Odilo Abb. Cluniac. in Vita S. Majoli in Bibl. Cluniac. pag. 290. Vincentius Belvac. lib. 29. cap. 16. etc. ut Germaniam, Chronicon Hildesheimense ann. 1119. ac Italiam sub Rege

Berengario Chronicon Novalicense, tom. 3. Hist. Francor. pag. 638. Quod quidem accidisse arbitror ex vastitate quam Septentrionales gentes in Europam crebris subinde incursibus intulerant : qui quidem ut omnino delerentur, non semel subditis suis præcepere Reges nostri, ut eos insectarentur ac venarentur. Nam præter quod habetur in Lege Burgund. tit. 46. ita Capitulare de Villis cap. 69 :

De lupis omni tempore nobis annuntient, quantos unusquisque comprehenderit, et ipsas pelles nobis præsentare faciant : et in mense Maio illos lupellos perquirant, et comprehendant tam cum pulvere et hamis, quam cum fossis et canibus.

Capitulare 2. ann. 813. cap. 8 :

Ut Vicarii Luparios habeant unusquisque in suo ministerio duos,... et ipsæ pelles luporum ad nostrum opus dentur.

Ex pellibus lupinis quippe conficiebantur tunicæ, perinde ac lutrinis. Hinc cognomentum Pel-de-leu, inditum Radulfo cuidam nobili apud Albertum Aquensem lib. 2. cap. 9. de quo quædam a nobis observata ad Alexiadem pag. 240. quod scil. tunica lupina indutus esset. Landulfus de S. Paulo in Chron. Mediolanensi cap. 10 :

Suamque lupi tunicam * pelles pro lignis pignoravit.

Ejusmodi fere imperantur servientibus lupariis, (aux Sergeans Louvetiers) in Statutis de Forestis ann. 1597. art. 37. et ann. 1601. art. 7.

◊ Sed et proposita iis præmia, a quibus caperentur, docent Computa Ballivorum Franciæ, in quibus fit ratio expensi pro lupis et lupellis captis per balliam, ut præ cæteris Computa de termino Ascensionis ann. 1305. et 1306. Diarium Thesauri ann. 1297 :

Lupelli 12. 60. sol. per compotum super Regem ;

ubi etiam vadia Lupariorum recensentur, ut et in Computo ann. 1202. apud D. Brussel tom. 2. de Feudorum usu pag. cxl. et clxii. Diarium ann. 1312 :

Petrus le Mengnicier pro 4. Lupellis captis per eum in foresta Halatæ, et redditis vivis in Camera Denariorum tunc ibidem, 20. sol.

Vide Statuta Mediolan. 2. part. cap. 448. et Joannem Stiernhookum lib. 2. de Jure Sueonum vetusto cap. 8.

◊ Instituti deinde Luparii in singulis forestis : legi quippe Chartam originalem Nicolai Choiseul ann. 1331. ubi inscribitur

Chaceleu nostre Sire le Roy en sa forest de Breval

. Sed maxime in singulis provinciis, appellatique Luparii, Louvetiers, vel Louviers, uti nuncupantur in Consuetudine Hannoniensi cap. 99. ubi eorum officium et jura describuntur. His præest Magnus Franciæ Luparius, le Grand Louvetier de France, qua dignitate cohonestari solent magnates, ut Lupariorum in provinciis viri etiam nobiles.

◊ In Anglia vero nullos esse lupos aiunt, ex quo deleti sunt ab Edgaro Rege, ut auctor est Willelmus Malmesburiensis lib. 2. cap. 8 :

Quomodo enim ausus hominum præteriret, qui etiam omnis generis feras sanguinis avidas ex regno exterminare cogitaret, Ludwaloque Regi Wallensium edictum imposuerit, ut sibi quotannis tributum trecentorum luporum pensitaret, quod cum tribus annis fecisset, quarto destitit, nullum se ulterius posse invenire professus.

Id Ethelstano Regi videtur adscribere Historia fundationis Hospitalis S. Leonardi infra civitatem Eboracensem tom. 2. Monastic. Anglic. pag. 368. Exinde, subdit Fortescutus de Laudib. Legum Angliæ cap. 29. ut et Camdenus in Ordovicibus, numerosi ovium greges in Angliæ montibus

errant, a luporum periculo securi. Extitisse tamen lupos in Anglia longe post Edgarum, ex legibus Henrici I. art. 90. arguitur. Placit. ann. 18. Edw. I. (1290.) Wygorn. rot. 50. in Abbreviat. Rotul. pag. 283 :

Will. Poer fecit parcum apud Farley, et quod pater comitis Gilberti de Clare comes Gloucestriæ dedit ei quasdam feras ad prædictum parcum instaurandum, quæ feræ per Lupos destruebantur.