« Monopolium » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 510a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/MONOPOLIUM
MONOPOLIUM, Statio, ubi res una venditur tantum. Gloss. Isid. Est etiam societas
hominum qui sibi solis jus vendendi comparant, vel aliquod genus mercaturæ universim
emunt, quo carius vendant ; quod ut obtineatur pensio interdum fit Principi, quod
Monopolium etiam dicitur. Hinc denique eadem vox ad quasvis illicitas
confœderationes fluxit, qua ultima notione sæpius occurrit. Vide Manipolium.
Statuta Collegii Thesaurar. ann. 1268. apud Lobinell. tom. 3. Hist. Paris. pag. 288 :
Non facietis ad partem conspirationem, aut Monopolium contra bursarios, etc.Statuta Vercell. lib. 4. fol. 68 :
Item quod nulla societas, conspiratio, seu Monopolium, etc.Literæ Philippi Reg. Franc. ann. 1320. in Tabular. Calensi pag. 339 :
Relicus Thibaudi et ejus complices ac alii habitatores dictæ villæ Monopolia et confœderationes illicitas facientes contra tenorem aresti curiæ nostræ... pluresque alias congregationes, confœderationes et Monopolia faciendo, etc.Statutum Humberti Dalphini ann. 1349. tom. 2. Hist. Dalphin. pag. 589 :
Possint intra districtum et jurisdictionem suam punire collegia et Monopolia illicita.Vide Marten. tom. 1. Anecd. col. 1590. et tom. 4. col. 665. et 989.
P. , 1766.
◊ Quo sensu nostri etiam
Monopole dixerunt. Lit. ann. 1343. in Reg. 74. Chartoph. reg. ch. 60 :
Sans faire aucune harele, Monopole, asemblée, etc. Par maniere de Monopole ou conspiration,in Lit. remiss. ann. 1375. ex Reg. 108. ch. 86.