« »
 
[]« Nobilissimus » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 595c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/NOBILISSIMUS
NOBILISSIMUS, Epitheton honorarium tributum Imperatorum filiis, qui interdum
Nobilissimi pueri
nude appellantur, [] in Constitutionibus Impp. hisce litteris, N. P. ut observatum a Cujacio ad leg. 4. Cod. de Privileg. eorum qui in sacro Palatio militant, lib. 12. tit. 28. interdum hisce Nob. P. ut est in Notis Magnonis. Exstat Epistola Valentis et Ursacii in Fragmentis S. Hilarii,
data Gratiano Nobilissimo P. et Dagalaifo Coss. Nobilissimæ
dictæ perinde Augustorum filiæ, ut ex Cod. Th. colligitur leg. un. de Privileg. domus August. et (10, 25.) leg. 21. de Lustrali conlat. (13, 1.) Domus Nobilissimæ Marinæ, Arcadiæ, in Descriptione CP. a quibus Domus ipsæ Nobilissimæ dicuntur in Collectione civitatis. Sed Cæsaribus potissimum id nominis adscriptum deinceps. In Passione SS. Perpetuæ et Felicitatis, Geta Nobilissimus Cæsar dicitur : in nummis a nobis descriptis, Nobilissimi Cæsares passim appellantur, qui postea nude Nobilissimi. Vetus Inscriptio Baiocensis :
C. Pesubio Tetrico Nobilissimo Cæs. P. F. Aug. L. 1.
Vide Gualterum in Tabulis Siculis n. 159. Sed et Nobilissimi interdum dicti ipsi Augusti. In Collatione Legis Mosaïcæ cap. 15. Diocletianus et Maximianus Nobilissimi AA. inscribuntur.
◊ Divulsa deinde Nobilissimi dignitas a Cæsarea. Nam, ut auctor est Zozimus lib. 2. Constantinus Mag. Constantium fratrem, et Anaballianum ex fratre nepotem, Nobilissimos creavit. Vetus Inscriptio Belluni in Ecclesia S. Petri,
Imp. Cæs. Fla. Valer. Constantio Nobilissimo anno
xx. DD. apud Philostorgium lib. 8. cap. 8. Jovianus alterum ex filiis Varronianum ἐπιφανέστατον, ὃ παρά Ρωμαίοις τὸν Νωϐελίσσιμον δύναται, renunciat. Apud eumdem lib. 12. cap. 10. Honorius Valentiniano, Constantii filio, ex sorore nepoti, τὴν τοῦ ἐπιφανεστάτου ἀξίαν, seu, ut habet Olympiodorus, Νωϐελισσίμου, contulit : qui quidem Valentinianus postea Cæsar a Theodosio dictus est. Ex hinc fluxit Nobilissimi dignitas diversa a Cæsarea. Marcellinus Comes :
Justinus Imperator Justinianum ex sorore sua nepotem, jamdudum a se Nobilissimum designatum, regni quoque sui successorem creavit.
Hac postea donati dignitate subinde Imperatorum liberi vel fratres, ut ex Stemmatibus nostris Byzantinis colligere est, atque interdum alii e proceribus, ut apud Annam Comnenam in Alexiade pag. 274. Ab hac formata alia πρωτονωϐελισσίμου, de qua nos quædam attigimus in Notis ad eamdem Alexiadem pag. 339. Vide Glossar. med. Græcit. in Επιφανέστατος et Νοϐελίσσίμος, col. 431. 1010. et Append. 73.
◊ Id etiam honorificum epitheton ad Regum seu Imperatorum nostrorum filios transiisse videtur. Quippe in veteribus Litaniis sub Carolo M. apud Mabillonium tom. 2. Analect. hæc legimus :
Pipino et Carolo Nobilissimis filiis ejus vita.
Et lib. 6. de Re Diplom. pag. 503. Chartam Ghyselæ, Caroli M. sororis, ann. 791. subscribunt ipsa
Ghysela Nobilissima filia Pippini Regis, Carolus, Pippinus, Chlodoicus Nobilissimi filii domni Caroli præcellentissimi Regis
.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Sed et Regibus ipsis interdum tributus Nobilissimi titulus, ut patet ex Pauli PP. Epistola 42. e Codice Carolino, quam inscribit
Dominis Nobilissimis atque excellentissimis filiis Carolo et Carolomanno Regibus Francorum
. Ex posterioribus Stephanus Tornac. Epistolam 34. perinde inscribit
Nobilissimo B. Hungariæ Regi
, ut observat Mabillonius Diplom. pag. 90. qui et pag. 602. [] refert Chartam Samsonis Archiep. Remensis quæ data dicitur
anno Incarnati Verbi millesimo clvii. Indictione vi. regnante Ludovico Nobilissimo Francorum Rege anno xxi.
Vide Nobilitas.
© École des chartes.