« Norma » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 607b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/NORMA1
NORMA, Regula monastica. Charta Chrodegangi Episc. Metensis ann. 770 :
Turbam Monachorum sub sancta Norma Vitam degentes coacervavit.Helgaudus in Roberto Rege Franc. :
Abbates et Monachi sanctæ Normæ non nescii, etc.Tortarius Floriacensis de Translatione sancti Mauri Martyris :
Carmen de Origine gentis Francorum :O decus Abbatum, lampas clarissima Patrum,Audio te tantum quantum decet esse Magistrum,Teque tuosque sacram directo tramite NormamObservare, pius quam constituit Benedictus.
Charta Caroli C. tom. 6. Vit. SS. Ord. S. Benedicti pag. 251 :Hic decreta patris Benedicti lege tenendaSancit, et antiquæ renovat legalia Normæ.
Ubi quidem olim Norma monastica floruit.Charta donationis, seu fundationis Abbatiæ Agaunensis, seu Synodus Agaunensis :
Sanctus Victorius urbis Gratianopolitanæ Episcopus ait,..... Recte mihi videtur, ut secundum plenissimam devotionem domini Regis, et psallendi institutionibus, fiant novem Normæ, id est, Granensis, Isiana, Jurensis, et Meluensis, et cæteræ, ut succedentes sibi in officiis Canonicis, id est, Nocturnis, Matutinis, Prima, Tertia, Sexta, Nona, Vespertina, in hanc die noctuque indesinenter Domino famulentur.Infra :
Quidquid a Prioribus ordinatum fuerit, juniores sine murmuratione expleant, et per singulas Normas Decani constituantur digni, ut Abbas diviso pondere, providentia eorum sit securus.Quo loco Normæ dicuntur turmæ Monachicæ ex variis Monasteriis erutæ, quas in recens a se exstructum Agaunense Monasterium induxerat Sigismundus, eo numero, ut indeficiens esset hymnodia, eæque in obeundis Ecclesiasticis et Canonicis officiis vicissim sibi succederent. Vide Vitam S. Pachomii Lat. num. 15. Normæ autem appellantur singulæ istæ novem turmæ, quod singula Monasteria, unde accersitæ erant, suis regerentur Normis ac regulis : unde Regula Tornatensis, et similes, quod in iis ejusmodi servarentur Monasteriis. Hinc in Formulis vett. Lindenbrogianis 21. 22 :
Ubi illustris Abbatissa ill. Custrix præesse videtur, una cum Norma plurima ancillarum ibidem consistentium.Charta ann. 3. Childeberti Franc. Regis apud Mabillon. tom. 1. Annal. Benedict. pag. 705. col. 2 :
Ad monasterium S. Vincentii et S. Crucis Parisius civitate, ubi S. Germanus in corpore quiescit ; ubi Autharius una cum Norma plurima Monachorum præesse videtur, donatum perpetuo volumus.Charta Chilperici Regis apud Meurissium in Episcopis Metensibus pag. 146 :
Ubi venerabilis vir Leutbertus Abba una cum Norma plurima Clericorum deservire videntur.Charta Abbonis fundatoris Monasterii Novalicensis ex Tabul. Ecclesiæ Gratianopolitanæ fol. 36 :
Ego in Dei nomine Abbo cum me dispensatio divina de hac luce migrare præceperit, et debitum naturæ complevero, tunc in sacrosancta Ecclesia in honore beati Petri Apostoli, seu et cæterorum sanctorum Novaliciis Monasterii in valle Segusina, quem ex opere nostro in rem proprietatis nostræ construximus, ubi Norma Monachorum sub religionis ordine spiritale, et Regula sancti Benedicti custodiendis Domino adjuvante conlocavimus, ubi a præsens vir Abbo præesse videtur, etc.Tabularium Ecclesiæ Viennensis fol. 22 :
Sacrosanctæ Dei Ecclesiæ quæ est constructa in honore Domini Salvatoris, et gloriosi Mauricii Martyris sociorumque ejus, ubi Dominus ac venerabilis Barnuinus Archiepiscopus præesse videtur cum Norma Canonicorum suorum, qui competentibus horis in conspectu omnipotentis Dei in eadem Ecclesia officia peragit divina, etc.In alia fol. 32 :
Ubi Canonicorum venerabilis Congregatio Deo militare cognoscitur.Tabular. Celsinianense :
Celsinianense cœnobium, ubi in Christi nomine Maiolus Abbas præesse videtur, una cum Norma monachorum ibidem Deo agonizantium.Adde Chartam Theodorici Reg. Franc. apud Mabillon. de Re diplomat. pag. 471. Epistola Monachorum S. Remigii Remensis ad Casinenses :
Sanctis ac Deo dignissimis Fratribus Cassini summæ diuturnitatis Normali rubrica indefatigatis humeris clientibus, sanctarum munuscula precum.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Norma Regularis, Gregorio Magno lib. 7. Epist. 1. Indict. 1. dicitur Sancitum Justiniani Imp.
Novellæ 5. cap. 2. quo Novitium per triennium totum, sive liber sive servus sit, probari decernebat.