NOTITIA, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Notitia » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 5, col. 613a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/NOTITIA

NOTITIA, Instrumentum, quod de re inter præsentes in re quapiam gesta, nec scripto mandata, aut in chartas relata, ad hoc vocatis testibus, conficiebatur, ut præsentibus posterisque nota fieret : et in posterum nullus de ea dubitandi locus oriretur. Nam cum primis istis sæculis ea esset fidei inter homines integritas, ut solo verbo, certisque traditionum seu investiturarum adhibitis formulis et ritibus, prædia Ecclesiis aliisque conferrentur ac traderentur ; interdum, et ut plurimum coram testibus, ad majorem firmitatem, donatariis ita postulantibus, Charta conficiebatur ad posterorum Notitiam, quæ et rem donatam ac collatam, donatoris nomen, traditionis ritum ac formulam, testes, qui adfuerant, annumque, mensem ac diem continerent. Unde breve memoratorium seu recordationis crebrius appellatur in Tabulario Casauriensi :

Decretum securitatis et firmitatis pro futuris temporibus ad memoriam retinendam, etc.

In Charta ann. 1152. in Historia Bellunensi pag. 77 :

Breve recordationis ad memoriam retinendum.

Exstat in Tabulario Heduensis Ecclesiæ Notitia ann. 1107. cujus initium ita concipitur :

Quia negligentia, noverca memoriæ, benefacta delere solet, aut pervertere, scripturæ custodiendum mandavimus.

Quo sane referri

possunt ista ex Collat. 2. Carthagin. cap. 28 :

Intelligis ita rem esse gestorum, adeo memoriæ scripturarum per literas digeruntur, ne sola memoria, quæ capax esse non potest, oblivione decepta, quid gesserit, nesciat.

Vide Tabularium S. Cyrici Nivern. num. 13.

◊ Atque ejusmodi Notitiæ secundum contractus naturam varias sortiebantur appellationes. Aliæ enim dictæ Warpituriæ, quibus quis rem aliquam dimittebat, ut in Tabulario Persiensi Ch. 26. Traditionales, quæ rei traditionem continerent, Ch. 2. Traditoriæ et revestitoriæ, apud Perardum in Burgundicis pag. 172. Sacramentales, quæ ab testibus post edita sacramenta firmabantur, in eodem Tabulario Persiensi Ch. 16. Aliæ in ipso mallo describebantur, judicibus ipsis præcipientibus, in Chronico Besuensi pag. 505. in eodem Tabular. Persiensi Ch. 18. 19. apud Beslium in Comitib. Pictav. pag. 218. 224. etc. Quæ quidem fortassis eæ sunt, de quibus agit Capitulare 6. ann. 803. cap. 2 :

De secundo vero, unde me interrogasti, si Comes de Notitia solidum unum accipere deberet, et Scabinii, sive Cancellarius, etc.

◊ Notitiarum aliæ ab ipsis partibus, id est, donatoribus et donatariis, atque adeo ab ipsis testibus, qui in rei gestæ fidem advocati erant, subscribebantur, cujusmodi passim observare est, ex quibus unicam tantum describemus ex Tabular. Bellilocensi Ch. 154 :

Notitia traditionis vel consignationis, qui hanc Notitiam subtus firmaverunt, qualiter veniens aliquis homo nomine Aicardus... manibus tradidit ipsam villam... Garulfo Abbati... per cordam signi et per hostium domo... sicut in Carta testamenti loquitur, et tunc necesse fuit ipso Abbati vel ad ipsos Monachos, ut exinde Notitiam colligere deberent, quod ita et fecerunt his præsentibus, actum fuit factam hanc Notitiam traditionis in mense Octobro ann. 3. Caroli Imperatoris S. Aicardi, qui traditionem ita firmavit. S. Aldegario. S. Adraldi, etc.

Notitiæ aliæ ab ipsis donatariis interdum describebantur, ut eorum posteris notum fieret, qualiter prædia ipsis et a quibus, quibusque præsentibus testibus essent collata : quæ quidem nudam rei gestæ narrationem continebant, nullis adhibitis signaculis, ac subscriptionibus, cum eas in polyptycha sua referre satis esse ducerent, ut est apud Gregor. M. lib. 7. Ind. 2. Epist. 40. Ejusmodi passim exhibet Chronicon Besuense. Atque hæ quidem Notitiæ vim Diplomatis habebant. Charta Henrici Imp. apud Ughellum tom. 4. pag. 808 :

Et cœtera, quæ in præceptis et Notitiis antecessorum continentur.

Alia Lucii PP. ibid. pag. 817 :

Sicut continetur in præcepto et in tuis Notitiis.

Ejusmodi notitiarum mentio post annum 1100. rarius occurrit. Porro de vocis Notitia notione apud Scriptores Latinos, egit Pancirolus ad tit. Notitiæ Imperii. Vide Mabillonium tom. 5. Vitar. SS. Ordin. S. Benedicti pag. 761. et lib. 3. de Re Diplom. cap. 4. Acta Episcop. Cenoman. pag. 272 :

Ipsamque per Notitias atque judicia multorum nobilium virorum evindicavit.

P. Carpentier, 1766.

◊ Consuet. Neapolit. MSS. :

Instrumentum vero divisionis curialiscum, quod Neapolis Notitia dicitur, subscriptum duobus testibus curialibus et non completum, robur habet inter dividentes eorumque hæredes et successores perinde ac si esset per tertium curialem scriptum et completum.

Notitiam Facere, pro Notum facere,

in Legibus Luitprandi Regis Longobard. tit. 17. § 1. tit. 52. § 1. 22. (4, 4.) 73. (6, 20.)