1 Patronatus, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 1 patronatus » (par les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 6, col. 220b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/PATRONATUS1

1. Patronatus, Eadem notione, in Append. ad Marculf. form. 18 :

Nulli heredum ac proheredum meorum nullum impendant servitium nec hominium vel Patronatus obsequium.

Adde form. 56. Idem quod Libertinitatis obsequium dicitur apud eumdem Marculf. lib. 2. form. 32. et in form. Sirmondica 12. Testam. ann. 1145. apud Murator. delle Antic. Estensi. pag. 331 :

Universa masnata mea libera sit, jure Patronatus penitus remisso, peculiis uniuscujusque sibi concessis. Patronatus,

alio sensu, vide in Patronus 2.

PATRONATICUM 2. PATRONATUS © École des chartes.

« 2 patronatus » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 6, col. 220b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/PATRONATUS2

2. PATRONATUS, pro Patronus, qui clericum in ecclesia instituendum nominat vel præsentat. Scacar. S. Mich. ann. 1223. in Reg. S. Justi fol. 22. r°. col. 1. ex Cam. Comput. Paris. :

Jurati dixerunt quod nesciebant quis Patronus præsentasset personam mortuam ; sed sciunt quod reddebat abbati Exaquii pensionem annuam.

1. Patronatus PATRONES © École des chartes.

« 2 patronus » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 6, col. 220c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/PATRONUS2

2. PATRONUS, Qui alicujus ecclesiæ exstruendæ, aut alterius cujuscumque fundationis ecclesiasticæ auctor est. Advocatus interdum nuncupatus, ut videre est in hac voce, pag. 111. col. 1. Joan. de Garlandia in Synonymis :

Patronum faciunt dos, ædificatio, fundus.

Leges Alfonsinæ seu Partidæ, parte 1. tit. 15. lege 1 :

Padronadgo es derecho o poder que gana en la Eglesia por los bienes que hi face el que es padron de ella, et este derecho gana home por tres cosas : La una, por el suelo que da en que se faga la Eglesia ; la segunda, por facerla ; la tercera, por el heredamiento quel da à que llaman dote, onde vivan los clerigos que la sirvieren et de que puedan complir las otras cosas, etc.

Patronatus, seu jus Patronatus, Patronage, nostris ; Padronaggio, et Padronatico, Matthæo Villaneo lib. 1. cap. 33. l. 9. cap. 98. est

jus honorificum, onerosum, et utile alicui in Ecclesia competens pro eo, quod de diœcesani licentia sive consensu illam fundavit, dotavit, vel construxit ipse, vel is a quo justam causam habet.

Ita Joan. Andr. et alii Canonistæ. Chronicon Montissereni ann. 1171 :

Iniquum censum 20. talentorum, et servitium, et jus Patronatus quod Imperator in præfata Ecclesia habebat, etc.

Charta Margaretæ Flandr. Comit. ann. 1250. apud Miræum tom. 2. pag. 1233 :

Patronatum ecclesiæ de Commines cum jure conferendi præbendas et beneficia..... cessimus.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Præter hanc legitimam usuque receptam juris patronatus originem, quæ ex ecclesiarum fundatione manavit, aliam, eamque longe frequentiorem, repetere licet ab ecclesiarum infeodationibus. Et quidem ubi laici ecclesias et earum bona, quæ vel a Principibus in feudum concessa habebant, vel ipsi sibimet arrogaverant, restituere tandem statuerunt, iis ea lege cesserunt, ut jure patronatus gauderent, atque in iis ecclesiis clericos instituendos Episcopo præsentarent, quosipsi prius inconsulto Episcopo instituebant destituebantque ad libitum. Quo spectat Capitul. Ludovici Pii ann. 816. cap. 9 :

Statutum est ut sine auctoritate vel consensu Episcoporum presbyteri in quibuslibet ecclesiis nec constituantur nec expellantur. Et si laici clericos probabilis vitæ et doctrinæ Episcopis consecrandos suisque in ecclesiis constituendos obtulerint, nulla qualibet occasione eos rejiciant.

Adde Capitul. Caroli C. tit. 40. cap. 9. Et ita, inquit Fransciscus de Roye, in Prolegom. ad tit. de jure patronatus pag. 55 :

Solum jus Patronatus habere ceperunt in iis ecclesiis, quas olim in beneficium, vel etiam in alodem acceperant, ut nempe clericos diœcesanis Episcopis præsentarent tantum, non etiam instituerent. Unde et eo fere tempore Hincmarus Remensis in suis Capitulis eos appellat Patronos : qui dicebantur etiam Abbates laici, Abbicomites apud Gerebertum in Epist. 17. sicque invaluit, ut qui ecclesiam aliquam olim accepisset in beneficium, in ea jus Patronatus haberet, quamvis eam nec ædificasset, nec dotasset, nec quidquam ei contulisset. His adde præstantissimum Paris. Archiep. Petrum de Marca lib. 1. Hist. Beneharn. cap. 28. et lib. 5. cap. 30.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Inter jura. patronorum laicorum illud recensetur, ut inter clericos intra cancellos sedere possint. Constitut. MS. Roberti Episc. Lincoln. apud Kennet. in Gloss. : Ad hæc adjicimus ne laici stent vel sedeant inter clericos in cancello dum divina ibidem celebrantur, nisi forte ob reverentiam vel aliam rationabilem causam et manifestam. Hoc solum Patronis permittitur. Alia patronorum privilegia his duobus versiculis exprimuntur :

Patrono debetur honos, onus, utilitasque.

Præsentet, præsit, defendat, alatur egenus.

L. Henschel, 1840–1850.

Jus Patronatus scholarum. Vide Haltaus. Glossar. German. voce Schullehen, col. 1660.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Patronagium, idem quod Patronatus. Statuta Monast. S. Claudii ann. 1448. pag. 75 :

Item, Patronagium parochialis ecclesiæ de Juerro Lugdunensis diœcesis.

Pluries ibid. occurrit.

P. Carpentier, 1766.

◊ Charta Phil. V. ann. 1317. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris. fol. 560. col. 2 :

In recompensationem ipsorum, Patronagium et jus patronatus..... concedimus.

Patronnage præterea appellatur, Portio redituum ecclesiæ, quæ ad illius patronum pertinet. Charta ann. 1428. in Chartul. Latiniac. fol. 211. v° :

Déclaré avons ladite église avoir droit de prendre aux quatre festes, Pasques, Pentecouste, Toussains et Noel soixante-dix solz Tournois de rente ou Patronnaige.

Alia ann. 1443. ibid. fol. 212. v° :

A cause et pour raison de soixante solz Tournois de rente annuelle, appellée Patronnage, que ladite église, à cause dudit office, a droit de prendre et percevoir.... en et sur la revenue, oblacions et autres prouffitz appartenans à icelle cure.

Vide suo loco alio sensu.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Patronata Beneficia, Ad quæ patronorum præsentatione quis instituitur. Expositio compendiosa benefic. fol. 30 :

Institutio ad beneficia Patronata pertinet ; non enim proprie conferuntur : et differt institutio a collatione, quod hæc voluntaria sit, illa necessaria : Ordinariis enim recusantibus instituere, jus ad superiorem devolvitur, et meo judicio recusantes Ordinarii a Patronis conveniri poterunt interdicto retinendæ possessionis coram judice regio.

Patroni, dicti veteribus Christianis Sancti, præcipue tutelares, S. Augustino lib. de Cura pro mortuis cap. 4. 18. S. Ambrosio lib. 10. in Lucam cap. 21. Prudentio hymn. 1. et 2. Peristeph. Paulino Epist. 3. ad Sever. et Paneg. 3. in Felicem, et in libris de Vita S. Martini, S. Eulogio in Apologet, etc. Vide Patrocinium.