«
2 patronus » (par C.
du Cange, 1678), dans
du Cange,
et al.,
Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 6, col. 220c.
http://ducange.enc.sorbonne.fr/PATRONUS2
2. PATRONUS, Qui alicujus ecclesiæ exstruendæ, aut alterius
cujuscumque fundationis ecclesiasticæ auctor est.
Advocatus interdum nuncupatus,
ut videre est in hac voce, pag. 111. col. 1. Joan. de Garlandia in
Synonymis :
Patronum faciunt dos, ædificatio, fundus.
Leges Alfonsinæ seu
Partidæ, parte 1. tit. 15. lege 1 :
Padronadgo
es derecho o poder que gana en la Eglesia por los bienes que hi face el que es padron de
ella, et este derecho gana home por tres cosas : La una, por el suelo que da en que se
faga la Eglesia ; la segunda, por facerla ; la tercera, por el heredamiento quel da à
que llaman dote, onde vivan los clerigos que la sirvieren et de que puedan complir las
otras cosas, etc.
Patronatus, seu
jus Patronatus, Patronage, nostris ;
Padronaggio, et
Padronatico, Matthæo Villaneo lib. 1. cap. 33. l. 9. cap. 98. est
jus
honorificum, onerosum, et utile alicui in Ecclesia competens pro eo, quod de diœcesani
licentia sive consensu illam fundavit, dotavit, vel construxit ipse, vel is a quo justam
causam habet.
Ita Joan. Andr. et alii Canonistæ. Chronicon Montissereni ann.
1171 :
Iniquum censum 20. talentorum, et servitium, et jus Patronatus quod
Imperator in præfata Ecclesia habebat, etc.
Charta Margaretæ Flandr. Comit. ann. 1250. apud Miræum
tom. 2. pag. 1233 :
Patronatum ecclesiæ de Commines cum jure conferendi præbendas
et beneficia..... cessimus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Præter hanc
legitimam usuque receptam juris patronatus originem, quæ ex ecclesiarum fundatione
manavit, aliam, eamque longe frequentiorem, repetere licet ab ecclesiarum infeodationibus.
Et quidem ubi laici ecclesias et earum bona, quæ vel a Principibus in feudum concessa
habebant, vel ipsi sibimet arrogaverant, restituere tandem statuerunt, iis ea lege
cesserunt, ut jure patronatus gauderent, atque in iis ecclesiis clericos instituendos
Episcopo præsentarent, quosipsi prius inconsulto Episcopo instituebant destituebantque ad
libitum. Quo spectat Capitul. Ludovici Pii ann. 816. cap. 9 :
Statutum est ut sine
auctoritate vel consensu Episcoporum presbyteri in quibuslibet ecclesiis nec
constituantur nec expellantur. Et si laici clericos probabilis vitæ et doctrinæ
Episcopis consecrandos suisque in ecclesiis constituendos obtulerint, nulla qualibet
occasione eos rejiciant.
Adde Capitul. Caroli C. tit. 40. cap. 9.
Et ita,
inquit Fransciscus
de Roye, in Prolegom. ad tit. de jure patronatus pag. 55 :
Solum jus Patronatus habere ceperunt in iis ecclesiis, quas olim in beneficium,
vel etiam in alodem acceperant, ut nempe clericos diœcesanis Episcopis præsentarent
tantum, non etiam instituerent. Unde et eo fere tempore Hincmarus Remensis in suis
Capitulis eos appellat Patronos : qui dicebantur etiam Abbates laici,
Abbicomites apud Gerebertum in Epist. 17. sicque invaluit, ut qui ecclesiam aliquam olim
accepisset in beneficium, in ea jus Patronatus haberet, quamvis eam nec ædificasset, nec
dotasset, nec quidquam ei contulisset. His adde præstantissimum Paris. Archiep. Petrum
de Marca lib. 1. Hist. Beneharn. cap. 28. et lib. 5. cap. 30.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Inter jura.
patronorum laicorum illud recensetur, ut inter clericos intra cancellos sedere
possint. Constitut. MS. Roberti Episc. Lincoln. apud Kennet. in Gloss. :
Ad hæc
adjicimus ne laici stent vel sedeant inter clericos in cancello dum divina ibidem
celebrantur, nisi forte ob reverentiam vel aliam rationabilem causam et manifestam. Hoc
solum Patronis permittitur.
Alia patronorum privilegia his duobus versiculis
exprimuntur :
Patrono debetur honos, onus, utilitasque.
Præsentet, præsit, defendat, alatur egenus.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Patronagium, idem quod
Patronatus. Statuta Monast. S. Claudii ann. 1448. pag. 75 :
Item, Patronagium parochialis ecclesiæ de Juerro Lugdunensis diœcesis.
Pluries ibid. occurrit.
P. Carpentier, 1766.
◊ Charta Phil. V. ann.
1317. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris. fol. 560. col. 2 :
In recompensationem
ipsorum, Patronagium et jus patronatus..... concedimus.
Patronnage præterea appellatur, Portio redituum ecclesiæ, quæ ad illius
patronum pertinet. Charta ann. 1428. in Chartul. Latiniac. fol. 211. v° :
Déclaré avons ladite église avoir droit de prendre aux quatre festes, Pasques,
Pentecouste, Toussains et Noel soixante-dix solz Tournois de rente ou
Patronnaige.
Alia ann. 1443. ibid. fol. 212. v° :
A cause et pour raison de
soixante solz Tournois de rente annuelle, appellée Patronnage, que ladite église, à
cause dudit office, a droit de prendre et percevoir.... en et sur la revenue, oblacions
et autres prouffitz appartenans à icelle cure.
Vide suo loco alio sensu.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Patronata Beneficia, Ad quæ
patronorum præsentatione quis instituitur. Expositio compendiosa
benefic. fol. 30 :
Institutio ad beneficia Patronata pertinet ; non enim proprie
conferuntur : et differt institutio a collatione, quod hæc voluntaria sit, illa
necessaria : Ordinariis enim recusantibus instituere, jus ad superiorem devolvitur, et
meo judicio recusantes Ordinarii a Patronis conveniri poterunt interdicto retinendæ
possessionis coram judice regio.
Patroni, dicti veteribus Christianis
Sancti, præcipue
tutelares, S.
Augustino lib. de Cura pro mortuis cap. 4. 18. S. Ambrosio lib. 10. in Lucam cap. 21.
Prudentio hymn. 1. et 2. Peristeph. Paulino Epist. 3. ad Sever. et Paneg. 3. in Felicem,
et in libris de Vita S. Martini, S. Eulogio in Apologet, etc. Vide
Patrocinium.