« »
 
[]« Pedatura » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 6, col. 243a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/PEDATURA
PEDATURA, Quodlibet spatium certo pedum numero definitum, in quo aliquid poni locarive potest. Cæsario Abbati Prumiensi in lib. censuum ejusd. monast. :
Pedatura est Area certo pedum dimensu comprehensa, quam posteri dixerunt Picturas et Pitteras corruptissime.
Idem proinde quod alibi Area dicitur, ut in Charta ann. 1098. ex Tabul. S. Albini Andegav. :
Dedit etiam Aream terre ad domum monachorum edificandam.
Gloss. Gr. Lat. : Ποδισμός, Pedatura. Vegetius lib. 3. cap. 8 :
Singulæ centuriæ, dividentibus Campidoctoribus et Principiis accipiunt Pedaturas.
Idem paulo ante podismum dixit, ut et lib. 2. cap. 7. lib. 3. cap. 15. pro dimensione pedibus facta, seu spatio certo pedum numero definito. Ita Pedaturam usurpant veteres aliquot inscriptiones pag. 556. et 996. 14. et Agrimensores. Nec aliud significat, si non fallor, apud Flodoardum in Testamento S. Remigii Archiep. Remensis, lib. 1. cap. 18. et 23 :
Delegoque benedictæ filiæ meæ Hilariæ Diaconæ ancillam nomine Nocam, et vitium Pedaturam, quæ suæ jungitur vineæ, quam Catusio facit, dono.
Hoc est spatium vitibus plantandis idoneum, aut vitibus consitum, aliquot pedum numero finitum, vicinum vineæ Hilariæ Diaconæ. Frustra enim sunt, qui Pedaturam hoc loco pro vinearum pedamento et statumine accipi putant, nisi fallar : quod verba quam Catusio facit, omnino declarant, quæ ad pedaturam referuntur, de quorum notione mox dicturi sumus. Neque perinde aliter accipienda vox Pedatura in antiqui testamenti fragmento apud Gualterum in Tabulis Siculis pag. 58 :
Hoc amplius ab hæredibus meis volo præstari Reip. Petelinorum, corpori Augustalium, ex prædiis meis palum redicam omnibus annis sufffciens Pedaturæ vineæ, quam Augustalibus legavi.
Ubi palus redica legatur ad statumina pedaturæ vineæ, id est, ποδισμοῦ, seu quantum sufficit in agri pedatura plantatæ.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
◊ Pedaturæ vocis interpretationem, quam pro solita modestia uti dubiam proposuit Vir eruditissimus, mire firmat illustratque Testamentum Ermentrudis apud Mabillonium Liturg. Gall. pag. 462 :
Dono tibi, dulcissime fili,.... vineæ Pedaturas duas, sitas in monte Maurilioni, quas Theodaharius et Garimundus colunt. Vineæ Pedatura tertia, sita in monte Metobaure, cum vinitore Guntrachario... Vineæ Pedatura quarta, sita Taurimaco, quem Imnerdus colit cum vinitore Munegisilo. Vineæ Pedatura quinta, sita in monte Vultoricino, quem [] Sevila colit, cum vinitore... Vinea sita in monte.... quem Habundantius colit.... Vinea, quam Agila femina tenuit, et vineam, quam Imnacharius colit... Vineaplantas, qui sunt secus vineam Sevilam, dulcissimo nepoti meo Berterico habere præcipio.
Ex quibus haud obscurum est per Pedaturam significari spatium vitibus consitum, ubi vineæ pedamentis fulciuntur : alias vero nude vineas dici, quod hoc adminiculo careant.
◊ Ad Pedaturas porro militares, de quibus Vegetius, quæ scilicet militibus assignantur ad consistendum in castris, vel alibi, referendum quidam censent quod habetur in Notitia Orientis cap. 151. et 152 :
De cohortibus quintæ Pedaturæ inferioris vel superioris legionum Herculiæ, et Joviæ ;
ita ut pedatura, hoc loco sumatur pro eo podismo, qui hisce legionum cohortibus assignatus erat : quod Pancirolus
de munitione ex aggeribus et pedamentis facta
haud recte, opinor, interpretatur. Ita etiam Pedaturas usurpant Tactici Græci, atque in primis Mauricius lib. 11. Strateg. cap. 3. et Leo in Tactic. cap. 15. § 56. ubi mentionem agunt pedaturarum in mœnibus, quæ ad custodiam oppidi vel castri assignari solent militibus. Mauricius :
Εἰ δὲ δῆμός ἐστι ἐν τῇ πόλει, δέον ϰᾀϰείνους συμμίξαι ἐν ταῖς τοῦ τείχους πεδατοῦραις.
Hinc apud Senatorem lib. 5. Ep. 9.
Pedatura murorum
accipitur pro ea mœnium parte, in qua consistunt milites ad eorum custodiam, quam περιπάτους vocat Constantinus Porphyr. de Administr. Imp. cap. 29. διάϐατα, Harmenopolus lib. 2. tit. 4. § 59. quod hæc mœnium pars pervia sit, et deambuletur. Vetus Chronicon Veronense, apud Hieronymum dalla Corte lib. 4. Histor. Veron. pag. 178 :
Anno Dom. Incarn. 798. Notitia qualem Pedaturam murorum Veronensis civitatis pars domus Episcopii S. Zenonis prædictis temporibus facere solita fuerit tempore Regis Pipini.
Et infra :
Et de his (muris) cum suis sociis pars Episcopii quartam partem Pedaturæ accepit, et opus illud perfecit.
Habetur eadem Notitia apud Ughellum tom. 5. ubi anni 818. esse dicitur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Pedetura, Eadem notione qua Pedatura. Testamentum Burgundofaræ ann. 633. in Tabular. Fare-monast. :
Et ut festi dies ante sanctum altare solemnius recolantur, dare volo vineas, id est Pedeturas duas, in Cavaniaco villa in Kalente.
Testam. S. Irminæ ann. 698. apud Marten. tom. 1. Ampliss. Collect. col. 10 :
Similiter dono ad jam dicta loca Sanctorum vineæ Pedeturam unam in monte Viennensi cum vinitore nostro Alithfrido.
Ubi Pedecuram mendose edidit Miræum tom. 1. pag. 244.
Peditura, Idem quod Pedatura. Annales Francorum Bertiniani ann. 868 :
Idem Rex ad Pistas medio mense Augusto veniens, annua dona sua ibidem accepit : et Castellum mensurans, Pedituras singulis ex suo regno dedit.
Polyptychus S. Remigii Remensis :
Helmegaudus ingenuus... facit Pedituram in tecto pertic. 2. in sepe perticas 2. ad curtem claudendam pertic. 2.
Alibi :
Facit Pedituram in circuitu hortorum pertic. 1.
Quibus locis peditura in tecto et in circuitu hortorum, est pedum limitatus et finitus numerus in domus tecto reficiendo, vel ad claudendos hortos, ad quod tenetur qui operas debet, ubi Peditura definitur ad perticas duas. Idem Polyptychus Remensis :
De scuria facit plenam perticam, et omni tempore ipsam mensuram restaurat.
Rursum :
Facit Pedituram in circuitu horti pertic. 1.
Neque aliter accipi videtur[] in Legibus Bajwar. tit. 1. cap. 14. § 5 :
Ad casas Dominicas, stabulare, (edit. Heroldi stabulum præfert) fœnile, granicam, vel tuninum recuperandum, Pedituras rationabiles accipiant, et quando necesse fuerit omnino componant.
Editio Heroldi habet petoritas, et ad marginem, pedituras. Cujus § sensus, ad ea ædificia nominata, recuperanda, i. reficienda, vel de novo componenda, i. ædificanda, iis qui debent operas dominis suis, rationabiles pedituras esse dandas, id est, moderatum pedum spatium, intra quod operentur. Ch. Caroli C. Reg. in Tabul. Dervensi :
Et in villa Brais mansas cum Ecclesia, et Peditura de pratis, quas homines monachorum faciunt, qui de eorum villis ad hoc idem agendum more solito conveniunt.
Charta Dudonis Abbatis Dervensis ex Tabulario ejusdem Ecclesiæ :
Ut neque suis neque successorum suorum temporibus quisquam vel ministralium vel officialium aliquam vim vel malam consuetudinem contra nostrum decretum inferre audeat, neque mensuras imponere, augere, vel minuere, neque carropera extorquere, neque pastum equorum, vel canum aut ursorum requirere, seu Pedituram vel aliqua opera contra morem exigere, etc.
◊ Ejusmodi pediturarum in operis rusticorum rationem illustrant Acta Murensis Monasterii pag. 45 :
Quantum enim hereditatis unusquisque possidet, tantum dat et census, et quantum census dat et arat, et secat fœnum, et metit sepitque, et pullos dat, et lini resticulas. Cum autem debent arare, cum virga metitur eis, qua et mansi solent metiri, et ipsa virga signata est secundum uniuscujusque rationem, et ubicunque signum occurrerit, ibi parvum lignum figitur in terra, et ipsi tamen in prima scissura et seminatione arant. Semen enim quod seminat et metit, et fœnum quod secat, sæpe debet obtendere. Cumque illi prædicitur ut secet fœnum, si statim crastina die vel ipsa non incidit, et venerit pluvia, judicium inde patitur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Pedatura, Modica possessio, apud Rabanum Maurum lib. 3. in Jos. cap. 8. ubi hæc verba cap. 17. v. 14 :
Quare dedisti mihi possessionem sortis et funiculi unius,
interpretatur :
Quare nobis dedisti in hæreditate sortem et Pedaturam unam ?
Pedatura. Interpres Esdræ lib. 1. cap. 4. :
Καὶ τούτων ζητηθείσης τῆς γενιϰῆς γραφῆς ἐν τῷ ϰαταλογισῷ, ϰαὶ μὴ εὑρεθείσης, ἐχωρίσθησαν τοῦ ἱερατεύειν, Horum quæsita est generis scriptura in Pedatura, et non est inventa.
Ubi Pedatura est ϰαταλογισμός, laterculum in quo generationes descriptæ : quam vocem perperam Didacus Ximenes Arias in Vocabulario Ecclesiast. a Gr. παῖς, παιδός, deducit. Vide Pedicru.
Pedatio, Idem quod Pedatura, certum agri spatium definitum. Charta Archembaldi Borboniensis Domini ann. 1217. pro libertatibus Villæ-franchæ :
Præpositus de Villa-Franca potest accensare Pedationes hermes, (i. eremas) quæ non reddunt fructus domino, etc.
© École des chartes.