PRIMAS, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

PRIMAS, Qui primas partes tenet, qui primum locum obtinet. Grammaticus infimi ævi MS. :

Dignior et major, vel primus in ordine, primor ;

Dicatur Primas populo qui primus habetur.

Primates urbium, vicorum, castellorum in Codice Theodosiano non semel. Primates regionis, in Pragmatica Sanctione Justiniani cap. 11. Primates Palatii, in Lege Wisigoth. lib. 3. tit. 1. § 5. Wippo in Conrado Salico :

Wormatiæ conveniunt cuncti Primates, i.

proceres. Henric. I. convent. Erford. ann. 932. apud Pertz. Leg. tom. 2. pag. 18 :

Rex sapientissimus cum consilio Primatum suorum decrevit.

Otton. I. conventus Augustan. ann. 952. ibid. pag. 27 :

Pontificum aliorumque Primatum suorum communi consilio fretus.

Utitur etiam Albertinus Mussatus de Gestis Henrici VII. Primas tyrannidis, in Histor. Miscella, qui Theophani, ἔξαρχος τῆς τυραννίδος.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Primas, Vicecomes, apud Aimoinum in Translat. SS. Georgii et Aurelii sæc. 4. Bened. part. 2. pag. 50 :

Post subeunt Biterris urbem,... in qua gratanter, utpote a noto et cognato viro ipsiusque civitatis Primate, nomine Gerino, suscepti, etc.

Ibid. pag. 51 :

Præfatus itaque Gerinus ejusdem civitatis Vicecomes, etc.

Vide Vales. Notit. Gall. pag. 485.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Primas Castri, Qui ejusdem dominus est, nuncupatur, in Mirac S. Genulfi Episcopi ibidem pag. 233.

Primates Judæorum, Πρωτεύοντες Ἱουδαίων, Socrati lib. 7. cap. 13. qui antea Patriarchæ dicti quorum abolitum nomen sub Theodosio Juniore testatur Lex 29. Cod. Theod. de Judæis. (16,8.) Vide Samuelem Petitum lib. 2. Var. cap. 10. Blondellum de Papæ primatu pag. 532. et Jacobum Gothofred. ad d. leg. 29.

Primates, apud Christianos, dicti Episcopi, qui in civitatibus, quæ ex Imperii laterculis jure Metropoleos gaudebant, præsidebant ex can. 2. Concilii Taurinensis ann. 397. cui consonant Epistolæ summorum Pontificum, Anacleti Epist. 2. cap. 2. Aniceti cap. 2. Stephani I. Epist. 2. cap. 4. 5. Gregorii VII. lib. 6. Epist. 35. etc. nempe quod in Metropoli conventus juridici agi solerent a Præsidibus Provinciarum, et ad eam

omnes, qui negotia videntur habere concurrant

, ut est in Concil. Antioch. can. 9. nude passim Metropolitani appellantur. Vide Nicol. le Maistre lib. 2. de Bon. et possession. Eccles. cap. 13. ubi pluribus disputat, an Primatuum origo a dignitate civili sedium sive urbium deduci debeat. Scribit præterea

Sirmondus ad Sidonii libr. 7. Epist. 5. provincias olim, cum simplices essent, postea principum nutu in plures dividi cœpisse, ortumque inde, ut aliæ primæ dicerentur, aliæ secundæ, aliæ tertiæ, et ita deinceps pro numero provinciarum : primas vero appellatas, quibus Metropoles obtigerant, quæ totius provinciæ ante divisionem caput erant, indeque natam Primatum originem, cum primarum provinciarum Metropolitani Primates essent reliquarum ejusdem nominis provinciarum. Paulo secus de hac provinciarum divisione sentit Camdenus in Britannia pag. 94. 3. edit. aitque, se observasse, Romanos eas provincias semper primas vocasse, que Romæ fuerant proximiores. Utramque virorum singularis eruditionis sententiam expendat lector, cui per otium licet : nos enim festinamus.

◊ Apud Africanos vero aliter sese res habuit. Is enim Primas dicebatur, seu Episcopus primæ sedis, qui ordinationis tempore collegas suos anteibat, quem ideo Senem appellabant, ut in hac voce docemus. Conc. Carthagin. sub Bonifacio PP. can. 86. in Cod. Afric. :

Primatus prioribus ordinatione concedebatur.

Solius tamen Carthaginis ea erat prærogativa, ut ejus Episcopus Primas esset Proconsularis provinciæ, et caput reliquarum quinque provinciarum.

◊ Factum postea ut Primates dici cœperint non singuli Metropolitani, ut olim ; sed illi Episcopi qui plures provincias, et earum Metropolitanos administratione sua complectebantur. Capitul. lib. 6. cap. 439 :

Nulli alii Metropolitani appellentur Primates, nisi illi qui primas sedes tenent, et quos sancti patres synodali et apostolica auctoritate Primates esse decreverunt. Reliqui vero qui alias metropolitanas sedes sunt adepti, non Primates, sed Metropolitani vocentur.

Iidem interdum Patriarchæ appellantur, ut apud Anacletum Epist. 2. et Primates diœceseos, apud veterem Interpretem Latinum can. 9. et 17. Concilii Calchedon. in lib. 7. Capitul. cap. 314. 321. et in Addit. 4. cap. 25. Primates diocesearum, in lib. 7. cap. 153. Primates provinciæ, ibid. cap. 89. Summi Primates, ibidem cap. 156. in Addit. 4. cap. 10. et 17.

Præsules omnium Sacerdotum in partibus suis

, in Append. Cod. Theod. Constit. 3. ex quo deinde profluxit nova ista Primatis significatio, quæ postea in alteram significationem detorta, sola deinceps obtinuit apud Canonum Collectores, ubi Diœcesis sumitur pro tractu diversarum provinciarum, in unum corpus compactarum : unde Græcis οἰ ὑπὲρ διοίϰησιν ἐπίσϰοποι, dicuntur in Concilio Constantinopol. cap. 11. qui aliis ἔξαρχοι τῆς διοιϰήσεως. Gilbertus Lunicensis Episcopus de usu Ecclesiastico :

Primas quoque et ipse Archiepiscopus est, nec ipse Archiepiscopum ordinat. Utrumque enim Archiepiscopum et Primatem oportet Romæ ab Apostolico ordinari, aut a Roma eis a Papa Pallium afferri, atque a Coepiscopis sublimari : quæ tunc datur licentia, si forte infirmitatis, vel belli, aut aliqua alia causa necessaria intercesserit. Eo tantum ergo præest Primas Archiepiscopo, quod cum multi sint in eadem regione Archiepiscopi, solus ex eis, qui Regem ordinat, et in tribus solennitatibus coronat, et apud quem Concilia pro veritate peraguntur, ipse eorum primatum tenet, locum itaque quem apud Orientales Patriarchæ possident hunc apud nos Primates quodammodo obtinere videntur, utrique Romano Pontifici primo gradu supponuntur.

Primatum auctoritatem versibus istis perstringit Willelmus Brito lib. 12. Philippid. ubi de Lugdunensi Primate :

Et Lugdunensis, quo Gallia tota solebat,

Ut fama est, Primate regi, causasque referre

Difficiles, ut ibi lis ultima litibus esset :

Nec mittebatur Romam lis ulla, nisi quam

Lugdunense forum per se finire nequisset.

Cujus honoris adhuc memor est Epigramma sigilli,

Quique monetatus datur ad commercia census.

De Primatibus Galliæ, Germaniæ, His paniæ, Italiæ, Britanniæ, Bulgariæ, etc. cum rem hanc pluribus prosecuti sint Scriptores complures, atque in iis Baronius, Sirmondus, Salmasius, Morinus, Saussaius, Sammarthani, Usserius, Marshamus, Marca, et alii plerique, hos lectori liberum erit consulere. Vide Catholicus 3. Glossar. med. Græcit. vocib. Πρωτόθρονος, col. 498. et Πρωτεύων, col. 1264.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Primus inter Primates, Titulus Remorum Archiepiscopo ab antiquioribus concessus, si fides Hincmaro in Epist. ad Leonem IV. Papam :

Item....... de privilegiis hujus Remensis Ecclesiæ, quæ habuit ab initio, quo privilegia sedes habere cœperunt, et quia Remorum Episcopus Primus inter Primates semper et unus de primis Galliæ Primatibus extitit, nec alium se potiorem præter apostolicum Præsulem habuit, ut scilicet ea quæ tanto tempore ab antecessoribus ipsius huic sedi sunt concessa et conservata, conservare et augmentare dignetur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Primas Galliæ et Germaniæ Ansigisus Senonum Archiepiscopus institutus a Johanne PP. et confirmatus a Synodo Pontigon. ann. 876. cap. 7 :

Sicut domnus Papa Johannes sanxit connivente et consentiente et condecernente domno et gloriosissimo Carolo Imperatore semper Augusto, Ansigisum venerabilem Episcopum Senonum Archiepiscopum suam vicem tenere et Primatum ei Galliæ et Germaniæ contulit in evocanda synodo et definiendo canonice, si quælibet insurrexerint necessaria, et ut graviora ad ipsius notitiam referat, et nos unanimiter omni devotione laudamus, et ut ita ipse Primatum teneat Galliæ et Germaniæ decernimus et sancimus.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Primas Totius Galliæ nuncupatur Hugo Archiepiscopus Lugdunensis, in Tabul. S. Albini fol. 29 :

Donec Hugonem virum spectande virtutis et totius Galliæ Primatem Salmurum contigit advenire.

P. Carpentier, 1766.

◊ S. Dionysius totius Galliæ Primas inscribitur in Charta ann. 1095. apud Doublet. lib. 2. pag. 473. Segebodus archiepiscopus Narbonensis Primas et Archipontifex nuncupatur, in Hist. invent. S. Baud. inter Probat. tom. 1. Hist. Nem. pag. 3. col. 2. Vide infra Subprimates.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Primas Gentium Transmarinarum dicitur Lanfrancus Archiep. Cantuar. in ejus Vita a Milone Crispino ipsius subpari scripta num. 19.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Primatum S. Petro a cæteris Apostolis attributum fuisse, existimasse videtur Auctor libelli, de Exordio ac officio Episcoporum, apud Baluz. in Append. ad Capitul. col. 1369 :

Siquidem et ceteri Apostoli cum Petro pari consortio honorem et potestatem acceperunt ; ipsumque Principem suum esse voluerunt.

Primates Episcopi interdum dicti, qui aliis coepiscopis ordinationis tempore potiores erant : quomodo ab Hilaro PP. Constantius Uzeticæ civitatis Episcopus dicitur esse Primas ævo honoris. Et ibidem cura provinciæ Narbonensis

ob suspensionem Hermetis Metropolitani transfertur ab Hilaro ad eum, quem repererit Episcopalis ordo Primatem. Alio modo primus inter comprovinciales Episcopus dicebatur, cujus civitas secundum a Metropoli locum obtinebat, ac secundo ab ea loco in provinciæ notitia describebatur. Vide Sirmondum ad Gaufridi Vindocin. lib. 3. Epist. 11.

Primatis inter Abbates titulo donatum a summis Pontificibus Abbatem Fuldensem scribit Browerus lib. 1. Antiq. Fuld. cap. 15.

P. Carpentier, 1766.

Primates appellati, qui vulgo Dignitates vocantur, in ecclesiis cathedralibus. Charta Gaufr. episc. Carnot. ex Chartul. S. Joan. in Valle :

Communi consilio et assensu totius capituli Primatumque nostrorum, etc.

Vide supra Prælatus.

P. Carpentier, 1766.

Primas Scholarum, Qui ecclesiarum cathedralium vel collegiatarum scholis præest. Stat. eccl. Tull. Mss. ann. 1497. fol. 46. r° :

Chori magister et duo Primates scholarum, etc.

Vide Caput Scholæ.