PUNCTARE, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

PUNCTARE, Ugutioni et Joan. de Janua, Puncta facere, vel puncta distinguere : unde Dispunctare, removere punctum : Repunctare, iterum punctare. Nostris olim Pontter, Pointier, nunc Ponctuer. Guarinus Veronensis, seu Auctor dialogi de Arte punctandi :

Punctus est signum, quod vel figura, vel mora sua, clausulas separat, sensus distinguit, animum recreat, spatiumque cogitandi relinquit, etc.

Ita quidem hisce locis punctus idem valet quod punctum, quod periodi sensum claudit : et punctare, vel pungere, punctum adpingere, vel periodum puncto distinguere. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 19 :

Libri communes... quos præcipue Armarius diligenter emendare debet et Punctare, ne Fratres in cotidiano officio Ecclesiæ sive in cantando, sive in legendo aliquod impedimentum inveniant.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Quod quidem acceptum referri debere Carolo Magno, qui procurante Alcuino punctorum distinctiones vel subdistinctiones restituit, docet Mabillonius lib. 1. Diplom. cap. 11. § 15. Ad hæc quippe tempora nulla verborum a Notariis facta distinctio est : sed et in libris tametsi usitata, in Diplomatibus tamen serius obtinuit. De punctorum positione hæc habet Papias : Distinctio est, ubi finitur plena sententia, et punctum ad summam litteram ponimus. Media distinctio est, ubi fere de sententia tantum superest, quantum diximus, cum tamen respirandum sit, et punctum ad mediam litteram ponimus. Subdistinctio est, ubi non multum superest de sententia, quod tamen mox inferendum sit, et punctum ad imam litteram ponimus.

P. Carpentier, 1766.

◊ Interpunctiones a Carolo M. restitutas ; atque adeo ad hujus imperatoris tempora, nullam verborum a notariis factam esse distinctionem, minus accurate dictum in Glossario observant Auctores novi Tract. diplom. tom. 3. pag. 470. Fateor equidem nullam fere ex Mabillonio fuisse scribendum : sed si doctissimos viros Mabillonium et abbatem Godwicensem, imo ipsosmet Auctores attente consulueris, manifestum erit, si codices aliquot excipias, rationem punctandi ad libitum notariorum, usque ad Caroli M. tempora variasse, atque tunc demum certis regulis fuisse circumscriptam.

◊ At Puncta, apud Scriptores infimæ ætatis præsertim, dicuntur ea, quæ, in singularum linearum initio et fine describuntur, vel subula punguntur, intra quæ exarantur ipsarum linearum ductus, quos sulcos vocant, quod maxime in codicibus e pergameno confectis observatum. S. Hieronymus Epist. ad Lætam :

Cum vero cœperit trementi manu stylum in cera ducere, vel alterius superposita manu teneri regantur articuli vel in tabula sculpantur elementa, ut per eosdem sulcos inclusa marginibus trahantur vestigia, ut foras non queant evagari.

Prudentius lib. περὶ στεφ. in S. Cassiano :

Pungere Puncta libet, sulcisque intexere sulcos.

Iso Magister ad eumdem lib. Peristeph. v. 271 :

Morsus, punctos dicit, i. foramina nervi, quæ appellantur in scriptura Puncti.

Engelhardus Abbas in Vita S. Mechtildis Virgin. cap. 23 :

Cum soror una, cui usus erat scribendi membranam, dum ad lineas Punctaret, subulam incaute trahens, oculum transfigit, etc.

Chronicon Augustanum lib. 2. cap. 2 :

Ex reliquis in arte Punctandi mihi videtur, quod in trivio et quadrivio peritissimus fuerit.

Chronicon Trudonense lib. 8. pag. 441 :

Graduale unum propria manu formavit, purgavit, Punxit, sulcavit, scripsit, illuminavit, musiceque notavit syllabatim, etc.

Radulphus de Monchy, Monachus Vedastinus, laudatus a Gazæo ad Cassianum lib. 5. de Cœnob. instit. cap. 39 :

Cum librum scribo, Vedastus ab æthere summo

Respicit e cœlis : notat et quot grammata nostris

Depingam calamis : quot aretur pagina sulcis,

Quot folium Punctis hinc hinc laceretur acutis.

Tuncque favens operi nostro, nostroque labori,

Grammata quot, sulci quot sunt, quod denique Puncti,

Inquit, in hoc libro, tot crimina jam tibi dono.

Auctor Mamotrecti de Homerocentone et Virgiliocentone :

Quia illi poetæ in versibus suis prolixis multos versus posuerunt, qui videntur in superficie convenire Christo : quos percurrentes quidam Punctaverunt, et in unum collegerunt, et quia hic cento, nis, est Punctus, sive punctatio, hic Virgiliocento, nis, est compilatio facta de versibus Virgilii, etc.

Vide lib. 2. Miscellan. Baluzii pag. 266.

Punctorium, Subula, qua pergamenum punctatur, vel pungitur. Guigo in Statutis Cartusianorum cap. 28. § 2. ubi de supellectile scriptoria :

Rasoria duo, et Punctorium unum, subulam unam, plumbum, regulam, etc.

Eadem habentur in Statut. antiq. ejusdem Ordinis parte 2. cap. 16. § 8.

P. Carpentier, 1766.

◊ Unde Poigneur, Artifex quilibet subula utens. Lit. remiss. ann. 1392. in Reg. 144. Chartoph. reg. ch. 150 :

Comme ledit Perrin, qui avoit tenu l'imposition des Poigneurs d'alesne de Chasteaudun, se feust adrecié à l'uys de l'hostel Jehan Huet cordouannier, etc.

Sed et instrumentum quodvis punctioni idoneum, Punctorium appellabant : unde nostratibus Poing et Apointon. Glossar. Lat. Gall. ex Cod. reg. 7692 : Punctorium, Poinsture. Lit. remiss. ann. 1468. in Reg. 195. ch. 74 :

Garnis de jaureloz, d'un Poing de cuyvre, d'un arc et de fleiches,... duquel Poing de cuyvre le suppliant donna sur la teste, etc.

Guignevil. in Peregr. hum. gener. MS. :

Un Apointon en la main destre,

Et une boiste en la senestre

Tenoit ; mais l'Apointon muchoit

Derriere li et concheloit.

Hinc Poingnamment, Aculeata ratione, vulgo d'une façon piquante, apud Froissart. vol. 2. cap. 111 :

Philippe d'Artevelle ne se repentoit point de ce que durement et Poingnamment il avoit escrit aux commissaires du roy de France.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Punctare, Notare, signare, Gall. Piquer, marquer. Statuta Bertrandi de Turre Episc. Tull. ann. 1359. apud Baluz. tom. 2. Histor. Arvern. pag. 856 :

Si vero deinceps in taberna, vel in platea publica, vel in loco communi clerici in sacris ordinibus constituti vel beneficiati ad taxillos ludere vel Punctare aut transversare, vel participare cum ludentibus ad taxillos ad lucrum et damnum præsumpserint, etc.

Nisi ibi Punctare eadem notione accipiendum est, qua nostri dicunt Donner vel Prendre de l'argent à Piquer, cum scilicet aleator ab alio pecuniam mutuo accipit quam cum fenore restituit quoties vincit. Cæterum pro notare occurrit in Epitome Constit. Eccl. Valent. inter Conc. Hisp. tom. 4. pag. 194 :

Anniversaria et duplæ sedis Punctentur cum cedula, illa die qua celebrabuntur.

Nostri Poindre, pungere dixerunt. MS. :

Des esperons qu'il ot dorez

Point le cheval par les costez.

P. Carpentier, 1766.

◊ Neutra hujus vocis expositio ex Statutis ann. 1359. hic laudatis sensum attigit : ibi enim Punctare est Tesseris ludere, ut quis alterum punctis vincat, quod nostri Pontoyer vel Jouer au point dicebant, nunc Jouer au Passedix. Lit. remiss. ann. 1364. in Reg. 98. Chartoph. reg. ch. 178 :

Comme Hues de la Vacquerie jouast à un jeu, dit au Point, etc.

Aliæ ann. 1407. in Reg. 162. ch. 18 :

Icellui Veriot se mist à jouer et Pointoyer audit Olivier à passer dix, et tant jouerent et Pointoyerent ensemble, etc.

Unde Pointure, pro certus punctorum numerus, in Lit. remiss. ann. 1371. in Reg. 102. ch. 271 :

Comme l'exposant et Philippot Groignet eussent commencié à jouer aux dez, .... ledit Jehan dist audit Philippot que il avoit geté certaine Pointure.

Hinc etiam Dez maupoins, Tesseræ fallaciter punctatæ seu notatæ appellantur, in aliis Lit. ann. 1399. ex Reg. 154. ch. 168 :

L'exposant a esté trouvé saisy de quatre dez Maupoins, de deux qui estoient pers et autres deux non pers.

Punctari, dicuntur, qui certis officiis suis sibi injunctis, vel ex debito, adesse negligunt, vulgo Piquer, in Constitut. Joan. Archiep. Nicosiensis ann. 1320. cap. 2. 7. Epitome Constitut. Eccl. Valent. Concil. Hisp. tom. 4. pag. 173 :

Punctare in dicta Missa teneantur (collectores) ut sciant quibus in solidum, vel duntaxat pro tertia parte anniversarium solvere teneantur.

Adde Baluzium tom. 2. Miscell. pag. 266.