SCAPULARE, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

SCAPULARE, Ugutioni, vestis, scapulas tantum tegens. Vestis apostolica instar crucis dicitur in Vita S. Willelmi Ducis sæc. 4. Bened. part. 1. pag. 83. Mamotrectus ad Legendam S. Hilarionis : Palliolum, id est, Scapularium. Monachorum vestis propria cum labori et operi insistebant, loco cucullæ, ut quæ brevior esset, et minus ampla, et caput tantum et scapulas tegeret. Theodemari Epist. ad Carolum M. de Usibus Casinens. :

Statuit autem venerabilis Pater, ut Scapulare propter opera habeant, quod ob hoc Scapulare dicitur, quod scapulas præcipue tegat et caput : quod vestimentum pene omnes in hac terra rustici utuntur.

Sigebertus Gemblac. pag. 120. edit. Basil. ann. 1566 :

Propter opera tantum constituit S. Benedictus alteram cucullam, quæ dicitur Scapulare, eo quod hujusmodi vestis apta sit caput tantum et scapulas tegere.

Ubi Scapulare nomine cucullæ interdum designari advertere est. Regula S. Benedicti cap. 55 :

Scapulare propter opera.

Statuta Ordinis de Sempringham pag. 718 :

In tempore laboris Scapularia habeant alba, quemadmodum pallium eorum.

Infra :

Monachi habeant....... scapulare ad laborem.

Rursum :

Quæ laboraverint, cum Scapulari laborare possunt, etc.

Warnerius MS. in Caprum Scottum ad Monachum Poetam :

Et tibi propter opus humeris Scapulare tegatur.

Bulla Innocentii IV. PP. de Institut. Clarissarum :

Scapularia de levi et religioso panno, vel flaminea, si voluerint, amplitudinis et longitudinis congruentis, sicut uniuscujusque qualitas exigit, vel mensura, quibus induantur, cum laborant, vel tale aliquid agunt, quod pallia gestare non possunt.

Cæsarius lib. 8. cap. 96 :

Tunicam habens talarem et clausam, Scapulare vero latum, ultra genua longum.

Vita S. Eugendi Abb. cap. 2 :

Æstivis temporibus caracalla, vel Scapulari cilicino utebatur. Scapularia

virorum tantum fuisse, non feminarum, videtur innuere Heloissa Abbatissa Paracleti

Epist. 6 :

Quid ad fœminas, quod de cucullis, femoralibus, et Scapularibus ibi (in Regula S. Benedicti) scriptum est ?

Vide Problemata ejusdem cap. 24. Haeftenum lib. 5. Disquisit. Monast. tract. 3. disq. 5. et 6. et Menardum ad Concordiam Regular. pag. 888.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Ut vestibus parcerent dum operi vacabant, Monachis primo concessum est scapulare, quo præterea non utebantur. Idem posterioribus sæculis obtinuisse docet Vita B. Stephani Abbat. Obazin. apud Baluz. tom. 4. Miscell. pag. 163 :

Vix equo descenderat, cum mox Scapulari indutus cuncta circumquaque monasterii vel grangiæ loca seu domicilia impigre peragrabat.... Ipse etiam sumpto bidente vel quolibet instrumento, si quid tunc agendum esset, vel incipiebat, vel jam cœptum perficiebat, et ad operandum alios invitabat.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Eadem de causa, propter laborem scilicet, Canonicis Regularibus Scapulare tribuitur in antiquis Consuetud. eorumdem apud Marten. tom. 4. Anecd. col. 1221 :

Sufficiant ergo fratribus..... cappa, femoralia, caligæ, pedules, et propter laborem Scapulare.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Scapularis, in Vita B. Petri Damiani sæc. 6. Bened. part. 2. pag. 252 :

Dum hic esset aliquando cum suo profecturus magistro, molliorem Scapularem induere, atque pulcriorem quam affectaret, equum ascendere jussus est.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Capularis, Eodem significatu, in Capit. gener. MS. S. Victoris Massil. ann. 1313 :

Prohibemus ne infra monasterium ullus præsumat Capularem portare, nisi ipsum albis vel aliis indumentis sacris ad serviendum in divinis officiis indui oporteret. Extra monasterium vero in prioratibus sive in eorum mansis,... Capulari prædicto, si manuum operibus occuparentur, utantur.

P. Carpentier, 1766.

◊ Unde nostris Capulaire, eadem notione. MS. :

De l'esclavine, qui fu forte,

S'est affulés à Capulaire.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Latiori acceptione interdum usurpata est vox Scapulare, pro veste scilicet quæ scapulas præsertim tegeret : unde alii præter Monachos ea usi sunt. Vita B. Edmundi Cantuar. Archiep. apud Marten. tom. 3. Anecd. col. 1794 :

Linteamina, coopertorium, vel etiam culcitram non habuit ; sed cappa sua vel Scapulari, seu certe pallio se contexit. Unde quidam nobilis cum jam ipse promotus esset in Archiepiscopum, de illo minus discrete protulit tale verbum : Qualem, inquit, habemus Archiepiscopum, qui operimentum suum diebus et noctibus defert secum ? Hoc autem dicebat de Scapulari, quo se vir sanctus noctibus operuit, et diebus deferre circa humeros consuevit.

Vide Scapillare.

Scapularium, ut Scapulare. Chronic. Farfense apud Murator. tom. 2. part. 2. col. 662 :

De Scapulariis eorum (Monachorum) vestimenta et caligas sibi et suis militibus fecerunt ; in capite asini Scapularium miserunt, et, Domne Abba benedicite, dixerunt.

Lampertus Ardensis pag. 258 :

Rustici cum bigis maratoriis [marlatoriis] et carris fimariis calculos trahentes ad sternendum in viam [in via in] moffulis et Scapulariis se ipsos ad laborem invicem animabant.

Ubi pro veste operaria accipitur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Capularium, ut Scapularium, Vestis scapulas tegens. Computus ann. 1202. apud D. Brussel tom. 2. de Usu feud. pag. clxxxiii :

Dominus Ludovicus habuit post compotum i. capam viridem et i. Capularium ad S. Andream, quæ costaverunt vi. l. iii. s. minus.

P. Carpentier, 1766.

Scapulare Linguarum, Pœnitentiæ genus apud Carmelitas, de quo in eorumd. Constit. MSS. part. 3. rubr. 8 :

Qui objecerit, et probare non poterit de hiis quæ probationem requirunt, pœnam gravioris culpæ per 40. dies sustinebit, comedendo in terra cum Scapulari linguarum.... Si quis falsum testimonium contra aliquem vel aliquos dixisse convincatur, suam faciet pœnitentiam in terra comedendo coram toto conventu in pluribus conventibus suæ provinciæ ad hoc missus, per tot dies quot superiori suo videbitur expedire, sedendo super terram indutus aliquo Scapulari, super quo duodecim linguæ aut circiter, ante et retro, de panno rubro vel albo consutæ hinc inde modo vario, in signum quod propter magnum linguæ suæ vitium, illo modo merito sit puniendus, et postea carceri mancipetur.