« »
 
[]« Scholares » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 7, col. 350c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/SCHOLARES
SCHOLARES, Qui in Scholis Palatinis militabant, et in aula ad Imperatoris custodiam excubabant,
οἱ εἰς τὸ διημερεύειν τὲ ϰαι διανυϰτερεύειν εν τῇ αὐλη ἀποϰέϰριντο, οὓς δὴ Σχολαρίους ἀποϰαλοῦσιν
, ut loquitur Agathias lib. 5. pag. 154. 1. edit. Sulpitius Severus lib. 1. cap. 1. de S. Martino :
Armatam militiam in adolescentia secutus, inter Scolares alas sub Rege Constantio, deinde sub Juliano Cæsare militavit.
Monachus Sangallensis de Carolo M. lib. 1. cap. 12 :
Ipsis quoque manducandi finem facientibus, militares viri, vel Scholares aulæ reficiebantur.
Ardo Monachus in Vita S. Benedicti Anianensis cap. 1 :
Hic pueriles gerentem annos præfatum filium suum in aula gloriosi Pipini Regis Reginæ tradidit inter Scholares nutriendum.
Septima Synodus act. 1 :
Εἰσελθόντων οὖν τῶν βασιλέων, ϰαὶ τοῦ λαοῦ τῶν ταγμάτων, σχολαρίων, ἐξϰουϐιταρίων.
Vita S. Aldegundis sæc. 2. Bened. pag. 807 :
Duorum quoque avunculorum ejus Gundelandi et Landrici nomina præfiximus, qui primatum pugnæ istius regionis tenuisse memorantur, quos Græci Scholares, nos quoque Bellatores vocamus.
Vide leg. 38. Cod. Th. de Decurion. (12. 1.) leg. 24. 34. de Erogat. militar. annonæ, (7, 4.) eod. Cod. Procopium in Hist. Arcana pag. 106. 107. 1. edit. et alios a Meursio et aliis laudatos.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Scholares de Cantu, Qui sunt ex Schola Cantorum. Statuta Eccl. Barchin. ann. 1332. apud Marten. tom. 4. Anecd. col. 612 :
Statuimus insuper, quod portio, quæ in festis duplicibus datur et dari consuevit canonicorum familiæ, et Scholaribus de cantu, ac aliis clericis et officialibus assuetis, detur et dari habeat illa die festi ..... Volumus etiam quod magister Scholarum de cantu, non possit ipsam portionem, quæ debetur in dictis festivitatibus Scholaribus suis, aliquatenus retinere.
Hinc qui iis præerat Caput Scholaris dicitur in Synodo Helenensi ann. 1207. tom. 3. Conc. Hispan. pag. 198. Vide in Caput et supra in Schola.
Scholares, Scholastici, qui in Scholis docentur, nostris Escoliers. Vide Savin. Histor. Jur. Roman. med. temp. tom. 3. passim. Stephanus Tornac. Epist. 61 :
Amplector Scholarem, prosequor Archidiaconum, deosculor Abbatem, assurgo Episcopo, revereor Cardinalem.
Ita porro proprie dicti in Monasteriis Novitii Monachi, qui in Scholis Monasticis erudiebantur, in Martyrologio Fuldensi apud Browerum pag. 139.
Acolyti, Scholares [] et Monachi.
Vita Notgeri Leodiensis Episcopi :
Quanta fuerit Notgero in educandis pueris, Scholaribusque disciplinis instruendis sollicitudo, hinc probatur, quod semper, dum in via pergeret, longe seu prope, Scholares adolescentes secum ducebat, qui uni ex Capellanis suis, sub arctissima parerent disciplina : quibus etiam librorum copiam, cum cæteris Scholaribus utensilibus circumferri faciebat.
Robertus de Sorbona in Serm. de Conscientia :
Non habetur pro Scholari Parisius, qui ad minus non vadit bis in hebdomada ad scholas.
Rolandinus Patav. in Chron. Tarvis. apud Murator. tom. 8. col. 360 :
Perlectus est hic liber... præsente etiam societate laudabili bazalariorum et Scholarium liberalium artium de studio Paduano.
Adde Litteras Caroli Johannis Franc. Reg. primog. ann. 1358. tom. 3. Ordinat. pag. 237.
Scholarii, Iidem dicti in Statutis Corbeiensibus Adalardi lib. 1. cap. 6 :
De pulsantis, de Scolariis, de reliquis Clericis, seu Laïcis nostris, etc.
Mox, totam ait Monasterii familiam dividi in Famulos, vel Matricularios, Fratres, Vassallos, Hospites, Pulsantes vel Scholarios, et in Provendarios.
◊ Habebant etiam Presbyteri, seu Curiones, suos Scholarios, de quorum muniis agit Caroli M. Capit. admonit. ad Episc. cap. 5 :
Ut ipsi Presbyteri tales Scholarios habeant, id est, ita nutritos et insinuatos, ut si forte ei contingat non posse occurrere tempore competenti ad Ecclesiam suam, officii causa persolvendi, id est, Tertiam, Sextam Nonam, et Vesperas, ipsi Scholarii et signum in tempore suo pulsent, et officium honeste Deo persolvant.
Adde cap. 7. Riculfus Suessionensis in Statutis ann. 889. cap. 16 :
Monemus præterea, ut Presbyteri.... Scholarios suos modeste distringant, caste nutriant, et sic literis imbuant, ut mala conversatione non destruant : et puellas ad discendum cum Scholaris suis in schola sua nequaquam recipiant.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Scholares, Tirones, Gall. Apprentifs. Statuta Arelat. MSS. art. 29 :
Omnes pelliparii totius Arelatis... et eorum Scholares jurent, quod, etc.
Statuta Massil. lib. 2. cap. 40 :
Constituimus quod omnes draperii et eorum Scholares jurent... pannos, quando ipsos vendent, extendere supra bancum.
Scholares, quorum Ordo institutus fuit ab Innocentio III. PP. in Concilio Lateranensi, ut est in Magno Chronico Belgico :
Ibi 4. ordines sunt constituti, scilicet Prædicatorum, Minorum, Trinitatis, et Scholarium.
Martinus Polonus in Honorio III. PP. :
Anno quoque ejus tertio ordinem Vallium Scholarium confirmavit, quem Guillelmus quidam Anglicus incœpit, qui Parisiis Scholaris fuerat, postmodum in Burgundia rexerat, et tandem cum Scholaribus suis ad eremum convolavit, et formam vivendi ex diversis religionibus, suis et sibi elegit.
Vide Aubertum Miræum lib. 1. Origin. Monastic. cap. 15. Brolium lib. 3. Histor. Parisiensis pag. 655. 2. edit. et Cæsarem Egassium Bulæum tom. 3. Hist. Universitat. Paris. pag. 15.
Scholares Vagi, Sectarii, nescio qui, quorum ordo seu secta reprobatur et damnatur in Concilio Herbipolensi ann. 1287. cap. 34. et in Salisburgensi ann. 1274. cap. 16. et ann. 1290. cap. 3. ubi eorum pravi mores et doctrina recensentur. Giselberti Archiep. Bremens. Edictum ann. 1292. apud de Westphalen Monument. Rer. Cimbr. tom. 2. pag. 2220 :
Item omnibus et singulis prælatis [] clericis nostræ diœcesis et provinciæ prohibemus ne in domibus suis vel commestionibus Scholares Vagos, qui goliardi vel histriones alio nomine appellantur, per quos non modicum vilescit dignitas clericalis, ullatenus recipiant, etc.
Vide Haltaus. Glossar. German. voce Spielleute, col. 1704.
Scholares, in Ecclesiis ruralibus, qui vulgo Clerici. Vide Clerici Scholares.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Scholaris Liber, Ad usus scholarum. Bernardus Mon. in Ord. Cluniac. part. 1. cap. 17 :
Pro signo Libri Scholaris, quem aliquis paganus composuit, præmisso signo generali libri, adde ut aurem cum digito tangas, sicut canis cum pede pruriens solet ; quia non immerito infidelis tali animanti comparatur.
S. Wilhelmo in Constit. Hirsaug. lib. 1. cap. 21.
Liber sæcularis
, eadem notione dicitur.
© École des chartes.