VASTUM 1, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

1. VASTUM, Gastum, Guastum, Wastum, Wastinæ, etc. voces ejusdem notionis et originis.

Vastum, Destructionem significat. Magna Charta :

Custos terræ hujusmodi hæredis, qui infra ætatem fuerit, non capiat de terra hæredis non nisi rationabiles exitus, hæc sine destructione et Vasto hominum, vel rerum.

Vide Placit. ann. 11. Joh. reg. Angl. Buck. rot. 4. et ann. 25. Henr. III. Essex. rot. 30. in Abbr. Placit. pag. 64. et 114. Charta apud Madox in Formul. Anglic. pag. 204 :

Nec aliquis eorum molestetur seu gravetur racione alicujus Vasti in dicto manerio,..... nisi dampnum ejusdem Vasti excedat valorem 40. lib. et nisi in casu ubi hujusmodi Vastum factum fuerit post mortem prædicti Ricardi Berners.

Nostri Dégât eadem notione dicunt.

P. Carpentier, 1766.

◊ Wast, eodem sensu, in Charta ann. 1290. ex Lib. rub. Cam. Comput. Paris. fol. 196. v°. col. 2 :

En récompensation des griés et des dommages de muebles, de chateus, d'arsins et de Wast de forteresses et de plusieurs maisons, etc.

Vastum maxime dicitur de agris, qui non excoluntur. Paulinus Nolanus epist. 30. ad Aprum :

Qualem agri tui speciem a villico tuo fieri postulas, talem Deo Domino tuo redde culturam, et intellige, quicquid in agro tuo displiceat, aut placeat, idem in anima tua placere Christo, aut displicere. Si Vasta peccatis quasi dumis sordeat, neque Propheticis aut Apostolicis nubibus compluatur, in aridam solitudinem gratia deserente damnabitur.

Testamentum Fulradi Abbatis S. Dionysii :

Tertiam cellam infra Vasto Vosgo (Vosegi) ædificavi, ubi sanctus Coconatus requiescit.

Tabularium Vindocinense ch. 237 :

Osanna filia Gaufridi de Fay dedit duos arpennos prati censu quietos et liberos : et alios duos de quadam manufirma sua, quæ est ad Morias. Quæ dum priscis coleretur temporibus, 12. den. census solvebat, modo vero quia Vasta est, nil census reddit, sed est allodium.

Tabularium Ecclesiæ S. Stephani Lemovicensis ann. 1081 :

Fecit Gosbertus Archidiac. totam terram de Monte S. Joannis esse Vastam.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Vastum ea de causa dicitur Terra pascendis animalibus destinata. Charta apud Madox in Formul. Anglic. pag. 286 :

Noveritis me... confirmasse eisdem... communem pasturam pro sexdecim animalibus bovinis et equinis, et pro centum animalibus ovinis pascendis in magno Vasto sive magna pastura vocata Sparowefeld pertinente manerio meo de Codyngton.

Charta ann. 1208. apud Kennett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 171 :

Inquisitio fiat utrum... debeat participare de Vasto manerii de Bruhull ratione communæ ejusdem manerii in qua communa nihil habet, ut dicunt.

Vide Placit. ann. 6. Rich. I. Ebor. rot. 1. in Abbr. Placit. pag. 2.

Vastum Facere, Littletoni sect. 67. Faire Wast, Destruere, depopulari. Inquesta de forisfacturis Forestar. Angl. :

Inquiratur etiam, qui fecerint, vel facere consueverint Vastum vel destructionem de viridi vel de venatione.

Monasticum Anglic. tom. 1. pag. 192 :

Ita scilicet quod de Wasto quod facient quadrigæ, quæ ibunt in boscum de Walloy et Widelai, neque de Wasto aliarum quadrigarum, quæ ibunt in alios prædictos boscos non ponantur in merci, nec scribantur in Wasto.

Pag. 518 :

Cum toto nemore suo, salvis aisiamentis suis, et hominum suorum de Hida, sine Vasto et venditione.

Tom. 2. pag. 204 :

Et de foresta sua omnia necessaria sua sine Vasto ad ædificandum, et ad aratra sua, etc.

Charta Henrici III. Regis Angl. apud Prynneum in Libert. Angl. tom. 3. pag. 974 :

De bosco Vasto extra villam de N. quod..... tenent ad feodi firmam, etc.

Rogerus Hovedenus pag. 784 :

Item Rex defendit, quod nullus donet vel vendat aliquid ad destructionem bosci sui, vel Wastam, quæ sit infra forestam Regis : sed concedit bene, quod capiant de boscis suis, quod necesse iis fuerit sine Wasto, et hoc per visum forestarii sui, etc. Wastum facere in boscis,

in Charta Johannis Regis Angliæ pro forestis ann. 1215. Albertinus Mussatus lib. 7. de gest. Henrici VII. rubr. 1 :

Quorum plerique suspectioribus urgentibus causis ad Turrianorum loca discurrentes, quæ Vasta appellant, etc.

Computum Domanii Stapularum in Comitatu Bononiensi ann. 1475 :

Recepte des Wastis en la forest de Hardelo.

Et fol. 41 :

Recepte des Wastis en la forest de Boulogne, de pennaiges de vaches et veaux allans en ladite forest, pour 5. sols la vache, et 2. sols 6. deniers le veau.

Vide Johann. Bekam in Hungero Episcop. Leod. Differt autem vastum ab exilio. Fleta lib. 1. cap. 12. § 20 :

Vastum et destructio fere æquipollent, et convertibiliter se habent in domibus, boscis, et gardinis. Sed exilium dici poterit, cum servi manumittantur, et a tenementis injuriose ejiciantur.

Adde lib. 1. cap 12. § 1. 6. Bractonum lib. 4. pag. 316. 317. et Edw. Cokum ad Littletonem sect. 67. Vastum et exilium promiscue usurpantur in Placit. ann. 8. Joh. reg. Angl. Bedf. rot. 9. in Abbrev. Placit. pag. 54.

Vastum, seu Wastum, vel Wasta, in silvis, dicitur præterea illud, quod planum est, seu absque arboribus. Charta Edwardi I. Reg. Angl. apud Kennett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 350 :

Sciatis quod de Vastis nostris in foresta nostra de Bernwode in comitatu Buck. dedimus, etc.

Charta ann. 1363. ibid. pag. 497 :

Et si boscus domini abeat in Vastum, tum acquietabunt dominum pro dictis housbote et haybote.

Tabularium Absiensis monasterii :

Concedo fratribus de Absie totum planum, vel, ut vulgo dicitur, totum Guastum, quod modo est, vel in posterum erit in bosco meo, etc.

Atque ita voces Wasta, et Wastum accipiendæ in Monastico Anglicano tom. 1. pag. 529. tom. 2. pag. 204.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Wastina, Eodem significatu. Tabular. Corbeiense ann. 1190. et 1201 :

Ecclesiæ Corbeiensi medietatem omnium quæ ex nemore de Wouthust et Wastinis adjacentibus vel turbonibus provenerint recognosco.

Infra terra nemore vacua dicitur. Charta Johannæ Comit. Flandr. ann. 1234. inter Instr. tom. 5. Gall. Christ. novæ edit. col. 331 :

Locus in quo idem monasterium situm est cum Wastinis adjacentibus collatis in eleemosynam, sive comparatis.

Hinc

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Devastare Boscum, pro Silvam cædere, excidere, nostri Dégrader une forest dicunt. Charta ann. 1363. apud Kennett. in Antiquit. Ambrosd. pag. 498 :

Item dicunt quod Priorissa de Littlemore Devastavit boscum suum de Shottore contra assisam forestæ.

Vastum, præterea, apud JC. Anglos,

jungitur cum anno et die, et dicitur Annus, Dies et Vastum. Quæ quidem verba jus designant, quod Rex habet in domibus et prædiis felonum minoris, ut aiunt, proditionis, (Felons de petite trahison) quæ ab alio Domino, quam ab ipso Rege tenentur in feudum, vel jure dominii.

<cit>inquit Bracton.

Cum enim in potestate Regis sit, prosternendi ædificia, extirpandi gardina, et arandi prata felonum, et quoniam hujusmodi vergebant in grave damnum dominorum, pro communi utilitate provisum fuit, ut hujusmodi dura et gravia desisterent, et Dominus Rex pro his haberet commodum totius terræ illius unum annum et diem, et sic omnia cum integritate reverterent in manus capitalium dominorum.

</cit>

Proindeque id juris habebat Rex pro vasto, quod facere poterat in prædiis felonum. Vide Stanfordium in Placit. Coronæ lib. 3. cap. 30. et supra in Condemnare.

Quietum esse de Vasto Nemorum, in Monastico Anglico tom. 1. pag. 922.

Vastum denique, seu Breve de Vasto, iisdem JC. Anglis, dicitur breve, quod conceditur contra eos, qui ad vitam suam aut ad vitam alterius, vel in donum, aut per curialitatem, vel per vardam possessiones aliquas possident, et in iis vastum fecerunt. Vide Rastallum, et mox Actio Vasti.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Actio Vasti, Qua aliquis ob vastum factum in jus vocatur. Charta apud Madox in Formul. Anglic. pag. 204 :

Nec aliquis eorum molestetur vel gravetur per actionem Vasti pro aliquo Vasto in prædicto manerio cum suis pertinentiis.... faciendo..... Statuto, per quod ordinatum est quod in brevi de Vasto homo recuperabit versus tenentem per legem Angliæ, vel alio modo ad terminum vitæ, vel ad terminum annorum,..... non obstante.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Vastinium, Ager arenosus, sterilis, incultus : hinc in Episcopatu Constantiensi Monasterium dictum de Vastinio candido, alias de Blanca landa. Vide Valesium in Notitia Gall. pag. 630. et 631.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Vastinum, Eodem intellectu. Charta fundat. Monast. Montisplani ann. 863 :

Dono.... et castrum ipsum de Monteplano cum toto monte et ecclesia ibi dicata S. Laurentio cum omni jure, mancipiis, Vastinis, molendinis, censu, silvis, aquagiis altis et bassis.

Vastitas, Idem quod Vastum, Planities. apud Bractonum lib. 4. Tract. 1. cap. 41. et in Fleta lib. 4. cap. 25. § 1. Gloss. Lat. MS. Reg. : Vastitas, solitudo, vel eremus. Gloss. Gr. Lat. : Πόρθησις, excidium, Vastitas, vastatio. Charta Caroli C. Reg. Franc. ann. circ. 850. in Append. ad Marcam Hisp. col. 784 :

Cum omnibus aprisionibus quas ex eremi Vastitate traxerunt, etc.

Charta ann. 1125. apud Miræum tom. 1. pag. 377. col. 1 :

Concessimus quoque duo mansa terræ in illa Vastitate de Espousth.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Vastities, Pari significatu, in Charta ann. 1207. Hist. Codiciac. pag. 166 :

Concedo præterea Vastitiem, quæ tenet ad Plessicium d'Anisy.

Vastatores, Milites, qui agros depopulantur, nostris, ex Italico, Gastadours. Occurrit vox hæc apud Rolandin. in Chron. lib. 4. cap. 13. lib. 5. cap. 10. 17. lib. 10. cap. 5. et in Charta ann. 1383. apud Guesnaium in Annal. Massil. pag. 437. Vide in Talare.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

◊ Italis Vastatores nuncupantur Militum genus, fossores, munitores castrenses, Gall. Pionniers. Cruscani :

Guastatore, nella milizia si piglia per colui, che seguita l'esercito, a fine d'accomodar le strade, far fortificazioni, e simili.

Annal. Placent. ad ann. 1483. apud Murator. tom. 20. col. 971 :

Circumcirca Placentiam milites armatæ militiæ 1200. castra posuerunt, ultra alios levis armaturæ stipendiarios, Vastatores, scorpionistas et pilularios.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Wastatores ex Chron. jam laudato lib. 5. cap. 10. editum apud Murator. tom. 8. col. 280.

Gastum et Guastum, pro Vastum, non semel etiam occurrit Glossar. Lat. Gall. : Vastus, Vain, Gast. Terræ in Gastu, quæ non excoluntur, in Regesto Philippi Augusti Reg. Herouvalliano fol. 143. Guasta, damna, et incendia, apud Petrum de Vineis lib. 5. epist. 112. Tabularium S. Vincentii in Bosco Carnot. ann. 1225 :

Si terra circumjacens pro communi guerra Gasta remanserit vel inculta.

Tabular. Absiense fol. 127 :

Et terras omnes, in quibus vineæ sunt, et omnes alias, sive Gastas, sive excultas.

Gastum facere, in Charta ann. 1215. apud Corium in Hist. Mediolanensi part. 2. pag. 157. et in Historia Cortusiorum lib. 1. cap. 8. Chron. Astense apud Murator. tom. 11. col. 245 :

Præterea sciendum est quod in campis Montis Bersarii, dum essent in Guastis, Astenses ceperunt Gualetum.

Occurrit præterea apud eumdem tom. 12. col. 558. et 639. Adde Statuta crimin. Saonæ cap. 34. fol. 70.

Faire ravage et gast, dissipation, etc.

in Consuetudine Turon. art. 169. Robertus Bourronus in Merlino MS. :

Et ensi mettoit à gast et à destruction trestout le Royaume de Logres. Simple gast d'heritages,

in Consuetud. Burbonensi art. 524. Assisiæ Hierosolymitanæ MSS. cap. 257 :

Car se il i a leus Gastes outre, qui soit dou Seignor, l'en la doit sauver au Seignor.

MS. :

Tout abat mort en un Gaste sentier.

MS. :

Qui les autres ont hui veus,

Et dits leur Gaz grans et menus,

Des bons ont parlé voulentiers,

Et de ceulx aux escus entiers.

Sergent gastier, in Consuetud. Arvernensi cap. 31. art. 69. minister, qui in messibus, aut in agris, vel silvis invigilat, ne vastum, aut damnum fiat. Veneti guasti appellant circumjectam oppidis planitiem.

Gastina, apud Innocentium III. PP. lib. 15. epist. 179. Gastine, in Consuetud. Arvernensi. Wastina, in Conventione inter Ducem Brabantiæ et Capitulum S. Waltrudis Montensis ann. 1209. apud Miræum in Diplomat. Belgic. pag. 160 :

Omnesque Vastinæ, quæ Terræ silvestres dicuntur.

Alia ann. 1247. ibid. pag. 173 :

In omni terra, quæ vulgariter Wastina dicitur.

Waestyna, pluries in Charta ann. 1246. apud eumdem tom. 2. pag. 1323. col. 1. Adde pag. 50. Probationes Historiæ Guinensis pag. 70. 209. 466. 514. Charta Roberti Comitis Flandriæ anno 1089. ex Tabulario Monasterii S. Quintini in insula fol. 51. v° :

Omnem decimationem novæ terræ, quæ vulgo Wastina vocatur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Guastare, Corrumpere, vitiare, Gall. Gâter. Johan. Demussis in Chron. Placent. ad ann. 1276. apud Murator. tom. 16. col. 480 :

Deus tantum pluit super terram in Italia, quod quasi omnes segetes de Plano Guastatæ sunt et perditæ.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Guastare, Agrum, domum vastare, depopulari. Statuta Astens. collat. 13. cap. 23. fol. 41. v° :

Si aliquis civis Ast. habuit terras et possessiones seu domos extra posse Ast. quas dubitet vel suspicet quod aliquis civis Astensis eas comburent vel Guastent, vel in eis incendium, vel Guastum seu damnum inferant, etc.

◊ Hinc Agastiner, pro vastare agrum, domum, silvam. Eædem Assisiæ Hierosol. cap. 257 :

Et qués apartenances il semble, que il y peust et deust avoir en ce en la teneure, que les leus habités ont orendroit raisonnablement Agastiné, et murailles abatues, que par semblant deussent avoir, quant les leus estoient habités. Agastis,

in Consuetudine Inculismensi art. 24. damnum in forestis.