VICECOMES, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

VICECOMES, Vicarius Comitis, qui vices Comitis exsequitur ; Vicontier, in Charta ann. 1516. ex Chartul. 23. Corb. Sub Comite agens, in Charta Ottonis Imp. ann. 984. apud Barth. Fizen. in Hist. Leodiensi pag. 269. Cujus dignitatis meminit Gregorius M. lib. 7. Ind. 1. Epist. 20. Edictum Pistense cap. 14 :

Habeat in Silvanectis civitate unusquisque Comes....... Vicecomitem suum cum duobus aliis hominibus, etc.

Capitula Carlomanni tit. 2. cap. 9 :

Comes præcipiat suo Vicecomiti, suisque Centenariis, etc.

Adde Legem Longobard. lib. 2. tit.

30. § 2. Carol. M. 72. Charta Philippi Comit. Ebroic. ann. 1320. ex Tabular. Episc. Paris. :

Guillaume Goullaffre nostre Bailli d'Evreus, qui pour le temps estoit Viconte dudict lieu.

Ut Comites non civitati dumtaxat, sed et toti pago civitati adjacenti præfecti erant, ita et Vicecomitum munus et jurisdictio in totum pagum porrigebatur. Faustus in Vita S. Mauri Abb. :

Prædictus denique vir Florus, cum in omni regno Theodeberti Regis summam obtineret potestatem, ac Vicecomitis in Andegavensi eo tempore fungeretur pago, etc.

Agobardus de Insolentia Judæorum pag. 61 :

Dederunt mihi indiculum ex nomine vestro, et alterum ei, qui pagum Lugdunensem Vice comitis regit. Vicecomes pagi,

apud Hincmarum Opusc. 29.

◊ Ab ipsismet Comitibus deligebantur. Fragmentum Historiæ Aquitanicæ, de Vulgrino Comite Inculismensi :

Miseratque in Martiliacum Robertum legis doctum, et cum eo amicum suum fidelissimum nomine Ranulfum, feceratque eum Vicecomitem suum.

Infra :

Willelmus autem Sector ferri honorem eorum restituit Odolrico fratri eorum, qui minor natu erat, fuitque ei suus Vicecomes.

◊ Denique ut Comites, ita et Vicecomites in absentia Comitum, judiciis publicis præerant. Vetus Notitia Viennensis Ecclesiæ C. ann. 863 :

Veniens Witfredus Ecclesiæ S. Mauricii Advocatus publice in Viennam civitatem in præsentia D. Ardoini ejusdem Ecclesiæ venerabilis Archiepiscopi, et Erluini

Erlulfi

Vicecomitis Missi illustris Bosonis Comitis, vel judicum, qui ibi aderant, etc

. Tabularium Persiense ch. 19 :

Ibique veniens Fredelus in Augustiduno civitate, in mallo publico, ante Blitgario Vicecomite, et plures Scabineis, qui ibidem erant, placitum suum legibus attendidit, etc.

Chronicon Besuense pag. 505 :

Notitia, qualiter ante Bettonem Episcopum et Balactarium Vicecomitem, et ad vicem Hildegarni Comitis, seu Scabinorum, qui ibidem aderant, veniens Advocatus Monasterii S. Petri, etc.

Vide Rollandinum in Summa Notariæ 1. part. cap. 7. rubr. ult. ubi habetur formula creandi Vicecomitem.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Vicecomes, Idem qui Vicedominus Episcoporum : neque enim alia ratione, ut videtur, Hugo Decanus et Vicecomes, quem subsequuntur alii Canonici, subscribit post Archiepiscopum Chartam Archembaldi Archiep. Turon. ann. 993. ex Tabul. Majoris Monasterii. Vide in Vicedominus.

Vicecomites Provinciarum, apud Anglos, sunt Regis Officiales ad Comitatus gubernationem quotannis constituti. Interdum judicis loco funguntur, ad causas scilicet minores, quæ illorum jurisdictioni subsunt, interdum etiam Ministrorum et mandatariorum Regis officium exsequuntur. Ita Cowellus. Liber Niger Scaccarii :

Vicecomes dicitur, quod vicem Comitis supplet in placitis illis, quibus Comes ex suæ dignitatis ratione participat cum Rege.

Matth. Paris ann. 1076. de Walthero Episcopo Dunelmensi :

Et Vicecomitis agens vices, laicali se foro immiscuit.

Horum institutum Alvredo Regi Angliæ adscribunt Scriptores Anglici. Ingulfus de eodem Alvredo :

Præfectos vero Provinciarum, qui antea Vicedomini, in duo officia divisit, i. in judices, quos Justitiarios vocamus, et in Vicecomites, qui adhuc nomen retinent. Horum cura et industria tanta pax in brevi per totam terram effloruit, ut si viator quantamcunque summam pecuniæ in campis et publicis compitis vespere dimisisset, mane vel post mensem rediens, integram et intactam indubie inveniret.

Quemadmodum vero ii eligi a Rege soleant, docet hisce verbis Fortescutus lib. de Laud. Leg. Angliæ cap. 24 :

In quolibet Comitatu est officiarius quidam unus, Regis Vicecomes appellatus, qui inter cætera sui officii ministeria, omnium mandata et judicia curiarum Regis in Comitatu suo exequenda, exequitur, cujus officium annale est, quo ei post annum in eodem ministrare non licet, nec duobus tum sequentibus annis ad idem officium reassumetur. Officiarius iste sic eligitur. Quolibet anno in crastino Animarum conveniunt in Scacario Regis omnes Consiliarii ejus, tam domini spirituales et temporales, quam alii omnes Justitiarii, omnes Barones de Scacario, Clericus rotulorum, et quidam alii officiarii, ubi ii omnes communi assensu nominant de quolibet Comitatu tres Milites, vel Armigeros quos inter cæteros ejusdem Comitatus ipsi opinantur melioris esse dispositionis et famæ, et ad officium Vicecomitis Comitatus illius, melius dispositos : ex quibus Rex unum tantum eligit, quem per literas suas patentes constituit Vicecomitem Comitatus, de quo eligitur pro anno tunc sequente : sed ipse antequam literas illas recipiat, jurabit super sancta Dei Evangelia, inter articulos alios, quod bene et fideliter et indifferenter exercebit et faciet officium suum toto anno illo, neque aliquid recipiet colore aut causa officii sui, ab aliquo alio quam Rege.

De ejusmodi Vicecomitum jurisdictione, vide Regiam Majest. lib. 1. cap. 1. Statuta Roberti III. Regis Scotiæ cap. 23. 24. 25. 26. et Bracton. lib. 3. tr. 2. cap. 35.

Subvicecomes, apud Anglos JC. est Officialis aut Deputatus Vicecomitis. Cowel. In Formul. Angl. Madox pag. 59. Charta iis testibus subscribitur

Roberto de Curtenay tunc Vicecomite Devoniæ, Willelmo de Nimet tunc Subvicecomite per eumdem, etc

. Litteræ Henrici V. Reg. Angl. ann. 1415. apud Rymer. tom. 9. pag. 253 :

Per personalem supervisum tuum, aut Subvicecomitis tui ejusdem Comitatus, etc.

Vide Spelman. in Vicecomes.

Vicecomites in Normannia nostra appellantur Judices, qui in minoribus oppidis jus dicunt, de quibus intelligendus Ordericus Vital. lib. 8 :

Hic Orbecci Vicecomes et Causidicus fuerat,...... in negotiis et placitis ad libitum judicabat, et pro acceptione munerum judicia pervertebat.

De horum jurisdictione et officio ita vetus Consuetudo Normanniæ MS. 1. part. sect. 1. cap. 9 :

L'office del Viconte adecertes, si est qu'il tiengne les plez, et que il face tenir en droit point les anciennes voies, et les sentes, et les chemins, et que il face ramener en leur ancien cours les eues, qui sont remuée contre droit, et que il enquere diligeaument et en segré des malfaiteurs, des traitres et des trahisons, des multres et des multriers, des ardeours, des arderesses, d'arsons, des pucelles prises par force, et de tous autres crimes, et ceux, que il trouvera coupables, fere premierement scrutine, ou enqueste secréement, sus ceu par le serment de loyaux homes, que il ne soient pas soupechomeus, il les doit fere tenir en prison, tant que il attendent et aient la commune enqueste, ou tant que il soient délivrez par la loy del païs, et si doit accomplir tous les autres offices de droit.

Eorum præterea munus erat tributa et vectigalia fiscalia exigere, et de iis ratiocinia exhibere. Ordericus Vitalis

lib. 11. pag. 805 :

Præfatus autem Consul de Mellento, per partem Yvonis, qui Municeps erat, et Vicecomes, et firmarius Regis, callide intravit.

Et lib. 12. pag. 841 :

Cur inique in dominum suum operatus fuerit, cur ad curiam ejus ter accersitus non venerit, cur de regiis redditibus ac Vicecomitatum Argentonii et Oximorum Fatesiæque pertinentibus, ut Regis Vicecomes et officialis, rationem non reddiderit, et de aliis reatibus rationabiliter impetitus est.

Id etiam muneris fuisse Ballivorum supra ostendimus.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Vicecomites Scacariorum, Eadem notione. Litteræ Philippi Pulchri Reg. Franc. ann. 1290. tom. 1. Ordinat. pag. 319 :

Quod judices foranei, qui vocantur Vicecomites Scacariorum, amoveantur, nec deinceps ponantur ibidem.

Vicecomes, interdum idem qui Castellanus. Lambertus Ardensis pag. 88 :

Flandrensis honoris Comes et Princeps Theodoricus, inconsulto Gandavensi, imo jam Ghisnensi Comite Arnoldo, Gandavensis burgi Castellariam Curtracensi Vicecomiti Rogero ad tempus concessit et commisit habendam.

Quem enim Vicecomitem nominat Rogerus, Castellanus fuit Curtracensis. Ita Vicecomitissam Yprensem vocat pag. 200. quæ Castellana dici debuit : nam Castellani pariter appellati Yprenses domini. Vicecomitibus præterea Castellorum custodiam incubuisse docet Willelmus Gemeticensis lib. 8. cap. 15 :

Robertus Comes Mellenti turrim illam custodiens, Vicecomitis officio in prædicto officio fungebatur : egit itaque calliditate solita, ut idem Castellum Willelmo de Britolio redderetur.

Vide D. Brussel de Usu feud. lib. 3. cap. 1. et 2.

◊ Vicecomitum ejusmodi interdum quidam erant infeudati, id est, Vicecomitatus jure feudali obtinebant, ut indicant Statuta Davidis II. Regis Scotiæ cap. 30. § 3. quorum jurisdictio, media justitia dicitur practicis nostris, la Justice Vicontiere, in Consuetudine Ambianensi art. 191. 246. Pontivensi art. 82. 84. 104. Monstroliensi art. 6. 7. 25. 26. 27. 29. Insulensi tit. 1. Hesdinensi passim, S. Richarii art. 2. Atrebatensi art. 5. etc. Eadem et

Vicecomitatus appellatur, et cum Viaria, et Advocatione confunditur. Charta Galteri Tirelli ann. 1186. in M. Pastorali Eccl. Paris. lib. 3. ch. 2 :

Cum ..... teneret a me in feodo medietatem totius Vicecomitatus seu viariæ, etc.

Charta Theodorici Episcopi Ambianensis ann. 1171. ex Tabulario ejusdem Ecclesiæ fol. 53 :

Cum tandem absolutionem postularent, nec in auro vel argento ad manum habentes, unde ablata restituerent, Vicecomitatum et Advocationem de Berberis..... Ambianensi Ecclesiæ pro obtinenda absolutione sua in eleemosynam donaverunt.

Charta Odonis Episcopi Belvacensis ann. 1140 :

Concesserunt præfatæ Ecclesiæ..... quicquid habent in villa et in terra Teoleti, videlicet Advocaturam et Vicecomitatum, et quicquid habebant ibi aliud.

Charta ann. 1210. qua Galterius de Wasnou vendit Blanchæ Comitissæ Campaniæ Vicecomitatum de Cuis, apud D. Brussel tom. 2. de Usu feud. pag. 692 :

Illud tamen michi retinui, quod si aliquis in eadem villa de me tenet feodum, dummodo non sit de Vicecomitatu vel de advocatia, michi liberum remanebit.

Vide Vicecomitura.

Vicecomitia, Eadem notione. Ordericus Vitalis lib. 5. tit. 696 :

Concesserunt S. Ebrulfo Vicecomitiam, id est, viariam, quantum habebat in villariis vastatis.

Vide Viare, Vicarius, Advocati.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Vicecomitatus, Exactio quam Vicecomes faciebat intra Vicecomitatus limites. Charta ann. 1226. ex Tabul. S. Urbani :

Ego Hugo miles de Fronvilla.... aqquitavi ecclesiæ S. Urbani Papæ et Martyris quoddam geixtum et Vicecomitatum, et quidquid juris ego et prædecessores mei in villa de Blehecuria habebamus. Vicontage

dicitur in Chartul. Gemmetic. tom. 1. pag. 40 :

Et pour ce prend le Roy notre dit sire ou ses ayans cause cinquante sols chacun an de Vicontage sur nos hommes.

Neque alia notione occurrit

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Vicecomitalis Pars, in Charta Engolism. inter Probat. tom. 2. Gall. Christ. novæ edit. col. 444 :

Willelmus Comes beatissimo Petro..... tribuit ante festivitatem S. Johannis Baptistæ septem diebus et dimidium duas partes de venda, sicut olim tertiam partem, id est Vicecomitalem ipsa sedes habere videbatur.

P. Carpentier, 1766.

Vicecomitatus, Jus vicecomiti debitum. Charta Milonis de Marchais ann. 1210. in Reg. 66. Chartoph. reg. ch. 122 :

Garbagium nostrum et Vicecomitatum nostrum et omnes eschies, sicut erant in blado et in denariis,.... quittum clamavimus. Viconté,

eodem sensu, in Lit. ann. 1359. tom. 3. Ordinat. reg. Franc. pag. 364. Vide infra Vicontagium.

Vicecomes, Nomen dignitatis, inductum posterioribus seculis, maxime in Anglia, ubi creari cœpere. Aiunt enim Scriptores seu Heraldi Anglici, Joannem Robersart, S. Salvatoris oppidi seu Castri in Neustria Præfectum, Vicecomitem de Robersart creatum ab Henrico V. Descripsit Thomas Miles lib. de Nobilitate politica et civili pag. 63. Litteras Henrici VI. pro erectione Vicecomitatus de Bellomonte, pro Ludovico de Bellomonte Milite Ordinis Garteriani. Alii complures subinde a Regibus Anglicis creati Vicecomites, quorum seriem et stemmata exhibent Radulphus Brooke, Vincentius Rougecroix, Yorkus aliique Feciales Anglici. Exstat etiam apud Ruffium in Comitibus Provinciæ pag. 147. Charta ann. 1225. qua Willelmus Comes Forcalquerii R. de Cadaneto

in perpetuum Vicecomitem facit per eum et successores suos, et Castrum ejus de Cadaneto in Vicecomitatum erigit, cum prærogativis, gratiis et honoribus, quibus cæteri sui Vicecomites eriguntur, etc

. Spuriane sit an legitima, non disquiro. Vide D. Brussel de Usu feud. tom. 2. pag. 693. 694. et 695.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Viscomes, ut Vicecomes, in Charta ann. 1366 :

Ego Perrotus Vichart valletus ..... confiteor.... me tenere in feodo et ad homagium liggium a nobili et potente Guidone de Calviniaco Viscomite de Brucia sex jornalia prati et novem quarteria vineæ. Visqueux,

in Litt. ann. 1291. inter Ordinat. Reg. Franc. tom. 3. pag. 295. art. 9.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Vicecomitissa, Vicecomitis uxor, vel quæ Vicecomitatum possidet. Charta apud Spelman. :

Rex concessit ecclesiam de Thorncomba abbati de Forda sicut Adelicia Vicecomitissa illud manerium ei dedit.

Occurrit etiam in Tabul. B. M. de Bononuntio Rotomag.