« »
 
[]« Officialis » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 6, col. 035a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/OFFICIALIS
OFFICIALIS. Gloss. Lat. MS. Reg. : Minister, servus, Officialis. Gloss. Gr. Lat. : Ταξιωτής, Apparitor, Officialis. Lex 1. Cod. Th. de Habitu quo uti oportet intra urbem (14, 10.) :
Officiales, per quos statuta complentur, ac necessaria peraguntur.
Spartianus in Caracalla :
Non ignorantibus Martio Agrippa, qui classi [] præerat, et præterea plerisque Officialium, impulsu Martialis.
Apuleius 1. Metam :
Jubet Officialem suum pisces pedibus obterere. Officiales Provinciæ Aquitaniæ,
in veteri inscriptione 422. 7. Occurrit passim.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Officialis, Procurator, administrator. Statuta Ardacensia cap. 10. apud R. Duellium lib. 1. Miscell. pag. 113 :
Item decrevimus, quod ipse Præpositus pro sui beneplacito liberam habet... potestatem ordinandi et ponendi unum Officialem ad bona ipsius Præposituræ spectantia.... ordinanda.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Officialatus, ibid. Ejusdem Officialis munus :
Nullusque Vicariorum ipsius Ecclesiæ ipsi Officialatui laico præponi debet vel præesse, nec alicui officio, cujuscunque dignitatis existat.... ne tanquam pluribus intenti, choralibus officiis præpediti : et ipsorum Ecclesiis propriis et negotiis, utraque in simul commode nequeant adimplere.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Officialis, Adjutor. Vita S. Alpini Catalaun. Episc. ubi de SS. Germano et Lupo missis in Britanniam :
Alpinum ad supplementum hujus negotii consortem pariter eligent et Officialem.
Proprie autem Officiales apud nostros appellantur judices Episcopales, seu Episcoporum, in quos acrius invehitur Petrus Blesensis Epist. 25.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Officialatus, Officialis, seu judicis episcopalis, munus, Gall. Officialité, in Charta ann. 1293. apud Sponium in Hist. Genev. pag. 78. in alia ann. 1300. tom. 2. Hist. Dalphin. pag. 133. in alia ann. 1313. ibid. pag. 147. alia ann. 1332. apud Ludewig. tom. 5. pag. 14. et alibi passim.
Officiales Archidiaconorum, (nam et jurisdictionem habent, uti observatum supra in Archidiaconus,) de quibus Provinciale Cantuar. Ecclesiæ lib. 3. tit. 1. et ibi Lindwodus.
Officiales, Clerici ac Sacerdotes qui Ecclesiam deserviunt, in Charta ann. 1072. in Hist. Pergamensi tom. 3. pag. 274. et in alia ann. 1174. ibid. pag. 324. Officialis, Sacrorum minister, in Glossis Isidori. Officiales et chori ministri, in Concilio Mexicano ann. 1585.
Officialis de Bando. Prima Curia Generalis Catalaniæ sub Jacobo Rege Aragon. ann. 1291 :
Quod nos vel successores nostri non imponamus Vicarium vel alium Officialem de bando in illo loco quo fuerit de bando.
Eadem habentur in alia ann. 1333. sub Alphonso Rege.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Officiales Claustri, Judices a Monachis instituti. Charta Friderici Ducis Austriæ ann. 1312. pro Monasterio Gyriensi apud Ludewig. tom. 4. pag. 188 :
Si vero aliquis liber vel servus claustri de furto vel de quocumque alio maleficio fuerit accusatus, causa coram Officialibus claustri ventiletur, et si convictus legitime fuerit, res convicti omnino claustro permaneant, sed ipse si mortem promeruerit corporalem vel membri mutilationem, ut cingulum comprehendit, judicio nostro in Tiver relinquatur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Officialis Foraneus, Ruralis, cujus districtus est extra urbem. Diploma Alberti Magdeburg. Archiep. ann. 1397. apud Ludewig. tom. 5. pag. 18 :
Sane cum pridem honorabilem virum Prepositum Monasterii S. Mauricii... Officialem foraneum et judicem jurisdictione ad nos spectante, ex causis tunc nos moventibus, commisissemus auctoritate nostra exercendam.
Vide Officium foraneum.
P. Carpentier, 1766.
Officiales Curiæ Regiæ, vulgo Les gens du Roy. Pactum inter reg. Carol. II. comit. Prov. et capit. S. Salvator. Aquens. ann. 1292. ex sched. Pr. de Mazaugues[]  :
Officiales prædicti, nomine dicti domini regis, dicebant quod dictus dominus rex habebat et habere debebat de jure in dicto burgo et in hominibus burgi focagium et focagia in omnibus casibus, in quibus in Provincia per curiam regiam focagia exiguntur.
Ibidem :
Officiales curiæ regiæ.
P. Carpentier, 1766.
Officiales Currentes, Judices ecclesiastici ab episcopo in ejus diœcesim delegati. Arest. parlam. Paris. ann. 1283. in Reg. 2. Olim fol. 68. r° :
Item Officiales currentes, quos archiepiscopus de novo instituit in Bituricis, amovebuntur ; et habebit suos archipresbyteros, prout extitit consuetum.
P. Carpentier, 1766.
Officiales Sanitatis, Qui iis, quæ ad sanitatem spectant, præpositi sunt, Gall. Officiers de la santé, in Convent. Saonæ pag. 33.
P. Carpentier, 1766.
Officialis ad Excessus, Qui de criminibus a clericis commissis judicat. Sent. ann. 1346. in Reg. 76. Chartoph. reg. ch. 323 :
Universis præsentes litteras inspecturis, Officialis Lingonensis ad excessus, salutem in Domino, etc.
Vide in Officialis.
P. Carpentier, 1766.
Officialis Parisiensis clericos, etiam alterius diœcesis, ad se ob crimen alibi commissum delatos, judicandi jus habere ex eo probat,
quod civitas Parisius est communis patria, velut altera Roma ; et est super hoc privilegiis, tam regiis quam apostolicis, juri consonis, insignita
, in Lit. remiss. ann. 1354. ex Reg. 84. Chartoph. reg. ch. 151. Ejusdem officialis extat sententia ann. 1366. in Reg. 97. ch. 182. qua litigantes, qui se se invicem vulneraverant, damnantur en un flacon de vin d'amende.
Officialis Liber, Qui nostris Manuale Sacramentorum dicitur, in Concilio Toletano IV. can. 26. in Concilio Moguntino can. 12. etc. Officialis liber, apud Agobardum de Correct. Antiphonarii cap. 19. qui partem aliquam officii Ecclesiastici continet. Ita vero in MSS. Codd. liber Amalarii inscribitur,
Liber Officialis Amelarii Corepiscopi, id est, de Ecclesiastico ordine, cæterisque officiis
. Illius meminit Concilium Rotomagense ann. 1072. cap. 22. apud Ordericum Vitalem lib. 4. pag. 529. Vide eumdem Amalarii librum cap. 57. Libri officiales, in Addit. 3. Capitular. cap. 110. apud Joannem Episcop. Abrincensem de Offic. Ecclesiasticis pag. 22. Officiarium, in Hist. Abbatiæ Condomensis pag. 504. Liber officiorum, in Vita Aldrici Episc. Cenoman. n. 26. Officialis libellus, in Indice vett. Canon. tom. 3. Conc. Hisp. pag. 10.
P. Carpentier, 1766.
Officialis, nude, Liber continens partem officii ecclesiastici. Charta ann. 831. apud Meichelbec. tom. 2. Hist. Frising. pag. 288 :
In ipsa traditione codices quatuor, missalem, comitem, Officialem, antiphonarium, etc.
Vide supra Officiale.