« »
 
[]« Adramire » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 090b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/ADRAMIRE
ADRAMIRE, Adchramire, Achramire, Achranmire,Adhramire, Arramire, Cavere, promittere, obligare se coram judice rem quampiam se facturum ; verbi gratia juraturum, testes adducturum, aut duello jus suum probaturum.
Adhramire, in sacramentis ac testimoniis vox frequens : ubi Adhramire sacramentum, est cavere, se certa die et certo loco juraturum, aut testes adducturum :
Promettre, ou s'obliger de faire serment.
Lex Salica tit. 39 :
Ille qui per vestigium sequitur res suas, debet per tertiam manum Adhramire.
Infra :
Quod si ille, qui per vestigium sequitur... per tertiam manum Adhramire noluerit, etc.
ubi hoc loco Editio Heroldi tit. 40. habet,
non offerre per tertiam manum voluerit
. Ex quo evidenter patet adhramire, esse offerre testes et sacramentum. Lex Longob. lib. 2. tit. 55. § 20. Car. M. L. Long. c. 28. et Capit. Caroli M. lib. 3. cap. 58. Capit. Aquisgr. ann. 809. cap. 14. :
Ut sacramenta, quæ ad Palatium fuerint Arramita, in Palatio finiantur : et si Sacramentales cum ipso venire noluerint, jussione dominica, aut sigillo, vel judicio, ad Palatium venire cogantur.
Et § 36. Lud. Pii. c. 22. :
Ibi sacramenta juranda sunt, ubi antiquitus fuit consuetudo sacramenta Arramire, vel jurare, ubi mallum habeatur.
Eadem ferunt Capit. Caroli M. lib. 4. cap. 28. Capit. leg. add. ann. 817. seu 819. cap. 14.
Habere sacramentum Adhramitum
, in Formulis veter. incerti Auctor. form. 1.
Sacramentum per fistucam Adhramire
, form. 2. Capitularia Caroli M. pro partibus Saxoniæ cap. 31 :
Si cuilibet homini sacramentum debet, Adrameat illum ad Ecclesiam sacramento ad diem statutum.
Ubi perperam editum aframeat. Stabilimenta S. Ludovici lib. 2. cap. 26 :
Et se il veut Aramir ou jurer qu'il ne fit la requesse.
Testimonia, seu Testes adhramire, in Formulis incerti Auctoris cap. 3. Nam testimonia, idem valet quod testis : unde nostri Temoins dicunt. Ita usurpat etiam vetus Placitum sub Carolo Rege, editum a V. Cl. Steph. Baluzio in Append. Capitul. :
Arloinus mandatarius sua Agramivit testimonia, nuper veniens Arloinus ad suum placitum, quod Arrhamitum habuit, et ibidem sua testimonia protulit bonos homines et idoneos, etc.
Vetus Notitia sub Ludovico Pio apud Perardum in Burgundicis pag. 34 :
Proinde taliter Fridelono judicatum fuit, ut Tale testimonia Arremisset in proximo mallo, post 40. noctes, quem ipse Comes in Augustidunensi tenet, ut secundum legem suam Salicam adprobat, sicut superius postulavit, aut faciat, quod lex est.
Alia Notitia sub eodem Lud. pag. 36 :
Placitum suum legibus attendidit, unde ante hos dies per judicium testimonia Arremivit, ante viri illustris Theodorico Comiti, etc.
Alia ibid. pag. 147 :
Et dixit quod tales testes haberet, et per judicium Scabinorum Waldricus Arramivit post 40. noctes in proximo mallo, quod... ipsi Missi tenent, ipse Alcaudus cum sua testimonia adprobare faciat.
Charta Balduini Episcopi Noviomensis ann. 1064. apud Vassorium :
Post quorum judicium octo dierum petivit inducias, in quibus meditatus, aut suos, quod vera faterentur, Adramiret testes, vel meorum, unde probare vellent, testimonium reciperet.
Charta Communiæ Meldensis ann. 1170. in [] Chartular. Campaniæ Thuani fol. 299 :
Si quis vero alicui sacramentum facere debuerit, et ante Arramitionem sacramenti se in negotium suum iturum dixerit.
Eadem habentur in Charta Communiæ Suessionensis ann. 1181. et Crespiaci ann. 1223. Index redituum Monast. S. Petri Corbeïensis e Codice MS. ejusdem Monast. :
Quicquid tamen per emendationem receperint ad bursam Abbatis, in domo præpositi facere debet, et nichil inde penitus recipiet, nisi, vel banni fuerint, vel testes Arramiti.
Vadium Adchramire. Charta Chlodovei III. Regis apud eruditum Mabillonium :
Aut hoc conjurare deberet, quod ipso Waddio eodem anno memorato Chainone Abbati nunquam Adchramissit.
Alia ejusdem Regis :
Postea memoratus Chrotcharius, per triduum, aut etiam amplius placitum suum, ut lex habuit, custodissit, et ipso Amalchberctho abjectissit, vel subsadissit, ipsi Amalchberctus nec venissit ad placitum, nec suo Inlustri viro Ermetario quem per ipsas præceptiones habuit Achramitum, nullatenus præsentassit, nec ulla sunnia nunciasse affirmat.
Adde Capitulare 3. ann. 813. cap. 15.
Arramire bellum ; seu duellum, est promittere in judicio rem, de qua agitur, duello se probaturum. Tabularium Vindocinense Thuani, cap. 9 :
Pro his rebus acquietandis Arramivimus bellum in Curia Vindocinensi, causæ nostræ fidentes, et ad hoc provocati.
Et cap. 159 :
Abnegavit se esse servum S. Martini, et de hoc Arramivit bellum contra nos. Aramir bataille
, in Consilio Petri de Fontaines, a nobis edito cap. 21. n. 11. id est,
duellum arrhamire
. Inde postea vox eadem usurpata in bellis, uti vocant, publicis. Curia generalis Catalaniæ in villa Cervariæ ann. 1359 :
Insuper ordinavimus, quod dehinc ab 1. mensis Madii, et ab inde ad duos annos proxime venturos, aliquis Baro, Miles, homo de Paratico, vel homo villæ honoratus, nequeat aliquem guarrejare, aut Arremire, vel juntas de relono facere.
Chronicon Petri IV. Reg. Aragon. cap. 31 :
E. Don Petro de Exerica trames los ab un porter nostres lettres de dementiments e de Arraminentes de batailles.
Ubi Cod. MS. Arremiments præfert. Charta Theobaldi Comitis anno 1148. pro Ecclesia B. Mariæ Magdalenæ Castridun. ex Tabulario ejusdem fol. 1 :
Ne alicui liceret exhibere sancta ad Sacramenta juranda in villa Castriduni præter Ministris præfatæ Ecclesiæ omnibus duellis, vel Sacramentis, quæ in curia eorum seu in manu præpositorum ipsorum in præfata villa insumpta vel Arrami fuissent, quæ videlicet ipsi per se possent accipere vel dimittere... Ita teneri præcipio exceptis Sacramentis, quæ unus homo fecerit alteri, si fuerint Adrami ante me vel ante Præpositum meum in Parochiis illis in quibus insumpta fuerint.
Altera manus addidit Arramissa. Charta Goslerni Episc. Carnot. de eadem re ibid. fol. 29 :
Nemini, nisi memoratæ Ecclesiæ Ministris, liceat extrahere sancta juranda ad Sacramenta in duellis, quæ in curia Comitis, seu in manu sui Præpositi insumpta fuerint vel Arramissa.
Willermus Guiart ann. 1196 :
Pour biau néant s'est Arami
D'avoir mandé tante personne.
Chronicon Bertrandi Guesclini MS. :
Si son li Sarazin de combattre Aramis.
Aramir un tournois. Balduinus de Condato MS. : []
Et il est entre deux rens mis,
Ains que tournois soit Aramis,
Et il void d'armes son content.
Hinc Aramie, pro bello indicto.
Le Roman de Garin :
Ne la guerre, ne l'Aramie
De Gadifer n'aceva mie.
Philippus Mouskes MS. :
Mes Pepin ne l'aceva mie,
Ensi demora l'Aramie.
Et mox :
Ne la guerre, ne l'Aramie,
De Gadifer n'aceva mie.
Joannes de Condato MS. :
Bien quiday que par Aramie,
Se fussent illuec assemblé.
Le Roman de Charité MS. :
Martins, Nicolas, et Remis,
Sunt chils qui Diex a Arramis
Encontre chez hautes personnes.
P. Carpentier, 1766.
Aramire suas Scripturas, Profiteri probaturum se veras esse et legitimas. Placitum ann. 918. inter probat. tom. 2. Hist. Occit. col. 57 :
Cum autem ipse episcopus supranominatus, et ipse judices audissent soniario mandatarium Arifonso abbate sic respondentem, decreverunt judicium, et ordinaverunt soniario mandatarium, ut Aramiret suas scripturas et literas dominicas ; quod ille ibidem postulavit, sicut et fecit ; et Aramivit eas ad placitum constitutum.
Arramare, idem videtur, quod adhramire : vox frequens apud Practicos Anglos, apud quos v. g.
Arramare juratam in assisa
, vel
assisam Arramare
, est profiteri, probaturum se jus suum in assisa. Ita Bracton. lib. 3. de Act. cap. 11. § 11. 12. 13. lib. 4. tract. 1. cap. 37. 38. tract. 5. cap. 7. § 1. et Fleta lib. 4. cap. 2. § 22. cap. 5. can. 9. § 1. cap. 20. § 5. cap. 22. § 1. lib. 5. cap. 2. § 2. 3.
Raymatus, idem quod Arramatus. Prima Statuta Roberti I. Regis Scotiæ cap. 22 :
Qui super hoc convictus fuerit, sit Raymatus ad voluntatem Regis.
Cap. 24. § 2 :
Sit adjudicatus ad personam domini Regis, et sit Raymatus ad voluntatem Regis.
Secunda Statuta ejusdem Rob. cap. 12 :
Et dissaisitor sit Raymatus et redemptus.
Aremia, Arrama, in Foris Beneharn. cap. de Boscages, art. 3. Errame in Consuet. Claromontensi in Bellovacis art. 4. Aramme in Vadensi art. 7. Arramitio, vel Reclamatoria ; id est, actio, qua quis rem repetit, suamque esse, sacramento facto, aut testibus adhibitis, probaturum se cavet : atque inde vox Practicis nostris familiaris, Arrement, suivant les anciens Arremens, id est, secundum veteres Arramitiones. Charta ann. 1293. in 2. Reg. Parlamenti sign. B. fol. 2 :
Regem Angliæ ut 20. die post instans festum Nativit. Domini, quam eidem peremptorie et secundum omnia Erramenta assignamus, etc.
Ibid. fol. 66 :
Pronunciatum fuit, quod dicti Milites de præmissis curiam non haberent ; et retinuit Curia cognitionem de prædictis, remisit Arramenta apud Meledunum coram Ballivo.
Vide Regest. 1. fol. 96. etc. Chartul. Divion. pag. 2 :
Si quis Sacramentum alicui facere debuerit et ante Adramitionem Sacramenti, se in negotium suum iturum dixerit, propter illud faciendum de itinere suo non remanebit, etc. sed postquam redierit, etc.
Vide Erramenta et Glossarium Juris Gallici domini de Lauriere ad vocem Errame.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
In foris Beneharnensibus Arrama [] non idem sonat quod Aremia aut Arramitio, sed Ramum significat, Gall. Branche, Rameau. Hæc autem sunt ipsissima prædicti exempli verba :
Qui copara quasso (i. e. quercum) a la caus, en loc ont ne ha servitut de talh, pagara 5. soos Morlaas, oltre la estimation de l'arbre ; et par cascun Arrama entro au nombre de cinq, un soo Morlaa, etc.
Sæpe etiam sumitur hæc vox pro mulcta, quæ irrogatur pro defectu, seu defalta, cum videlicet actioni intentatæ quis non respondet, ut in laudatis Consuetudinibus. Charta ann. 1259. in M. Pastorali Eccl. Parisiensis, lib. 1. cap. 21 :
Et ad ejusmodi placita et etiam ad omnia alia Major cum Præposito, loco Capituli Parisiensis, debet, si voluerit, interesse emendæ et Aremiæ cum omni genere probationum, etc.
Vide Bellomanerium, cap. 61.
Aramita. Eadem notione non semel in veteri Notitia tom. 12. Spicilegii Acheriani.
Arramina. Tabularium S. Dionysii ann. 1244. de Majore de Grandiputeo :
Habet omnimodam justitiam in hominibus et hospitibus S. Dionysii, citationes, arraminas, districta, abonagia, denarios, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Arraminatio. Charta Philippi Franc. Regis ann. 1209. ex Tabul. Compend. :
Si quis alicui Sacramentum facere debuerit, et ante Arraminationem Sacramenti se in negotium suum iturum dixerit, propter illud faciendum de itinere suo non remanebit, postquam redierit convenienter submonitus Sacramentum faciat.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Arramitio, in Charta ann. 1225. apud Baluzium tom. 7. Miscell. pag. 331. Occurrit etiam tom. 2. Spicil. Acher.
Ejusdem videtur notionis et originis vox Desramme in Usaticis MSS. Vicecomitatus Aquarum Rotomagi, tit. de faire Loi, que on appelle Derramme :
La Loi, que l'on appelle Desramme par la Coûtume de Normandie est faite en plusieurs manieres, et plusieurs conditions, aucune fois par 2. tesmoings, ou par 3. ou par 4. ou par 5. ou par 6. ou par 7. et ne surmonte point le nombre de 7. tesmoins par la Coûtume de Normandie, et ne pour quant en la Vicomté de l'Eauë de Rouen, se elle est gagie contre la Court, et cil qui l'a gagie, li fera la tresuue en cette forme : C'est assavoir, que la Justice dira à celui, qui a gagié la loy, se il est garny et appareillé, de sa loi faire. Se il dit ouïl, adont il fera escarie la loy en cette fourme, sa main estenduë sur le Livre, et dira après cil, qui tendra les Plés : Se Dieu m'ait et ses Sains, l'argent que vous me demandez, je ne le vous dois pas : ou dira, je ne le fis pas cen : et adont se doit lever sus du serement, et departir s'en. Et dont les autres aideours (consacramentales) sans appeller et sans detrier, et qui ne soit subçonnés ne par prieres, ne par prins, se doivent aproucher chascun pour soy au livre la main estenduë dessus, et puis dire l'escarissement en cette Fourme : Du serment que N. a chi juré, sauf serment a juré, se Dieux m'ait et ses Sains, et tel maniere, tous les autres doivent jurer : en quoi, se muent rien, ne delessent des parolles, que leur sont escaries de la Justice, si comme il est dessus dit, cil qui gaja la loy, ou la Desramme perdra : et se aucun gage la loy ou Desramme contre aucun autre que contre la Court, il la pourra faire soy siste main.
Jam vero de vocis etymo non una est sententia. Beslius ab Affirmare formatam[] vult ; Wendelinus a Rama, seu Ramallum, quod est, uti sentit, locus, in quo judicia exercentur, deducit ; ita ut adhramire sit sistere se in judicio, quod in Rama, seu Ramallo, habetur, atque in illo præstare juramentum de dando aut faciendo, quod judicabitur. Bosquetus ad Epistolas Innocentii III. PP. arrhamire ab arrha deducit, quod qui adrhamibant facturos se quidpiam, arrham dabant, seu mittebant, forte chirothecam aut festucam, ut est in formula 2. inter formulas incerti Auctoris : quam sententiam videtur amplecti Bignonius in Notis ad Legem Salicam, qui putat adrhamire eandem habere vim, quam habet arrer, apud nos, ab arrha data. Vide Grimmii Antiquit. juris Germ. p. 123. not. 1. et p. 844. qui vocem deducit a Germanico râmen quod confirmare, affirmare significat. Cf. etiam Reyscherum de symb. jur. Germ. p. 68.
P. Carpentier, 1766.
Arramire, ut Adramire, in Charta Petri comit. Autiss. ann. 1205. ex Chartul. Campan. Cam. Comput. Paris. fol. 202. r°. col. 1 :
Quitavi contentiones et querelas, quas adversus Heriulphum Grossum super Dei judicio, quod mihi Arramiaverat,... habebam. Arramier
, in Charta Henrici comit. Grandisprati ann. 1267. ibid. fol. 253. v°.
P. Carpentier, 1766.
Arramatio, in Charta Theobaldi comit. Campan. pro Communia villæ de Esculeleio ann. 1229. ex eod. Chartul.
P. Carpentier, 1766.
Arramiatio, in Charta Communiæ Silvanectensis ann. 1201. inter Instr. tom. 10. Gall. Christ. col. 451. Sententia Scabinorum Metens. ann. 1299. in reg. 3. feud. episcop. Metens. ex Bibl. reg. fol. 185. v° :
Faisons cognussant à tous... que des Arramies des champs et des batailles, nous avons recogneut et recognissons c'on ne les doit faire aillors, maiques en la court de l'ostel nostre signour l'evesque de Metz.
Adras, in Consuet. Metens. tit. 4. art. 31. non alio sensu accipiendum videtur. Consule Glossar. de Lauriere in hac voce. Ordinat. Philippi V. reg. Franc. ann. 1319. in Reg. 59. Chartoph. reg. ch. 48 :
Li prévoz de Compiegne ne pourra lever que soixante solz de la plus grosse amende... Item sept solz sis deniers pour une Arramine.
Ubi pro leviori mulcta usurpatur ; pro Accusatione vero in Mirac. B. M. V. MSS. lib. 1 :
Par cele foi que doi saint Gile,
Ne lairoie pour cinq cent mars,
Que ne fuissiés orendroit ars,
Se ne provés vostre Arramie.
Ibi enim sermo est de abbatissa, quæ votum castitatis violasse insimulabatur.