« »
 
BERSA 1, BERSA 2, BERSA 3.
[]« 1 bersa » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 641a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BERSA1
1. BERSA, Bersare, Birsare, Bersarii. Bersæ, Crates vimineæ, seu sepes ex palis vel ramis grandioribus contextæ, quibus silvæ, vel parci undique incinguntur, ut nullus cervis, cæterisque feris ad egressum pateat aditus. Charta laudata a Spelmanno :
Intra Bersas forestæ.
Alia Henrici III. Regis Anglic. in Monast. Angl. tom. 2. pag. 210 :
Pasturam 40. vaccarum,... per totam Bersam in foresta nostra.
Ejusmodi Bersas silvarum sic describit Herimannus de Restautat. S. Martini Tornacensis cap. 25 :
Exclamansque juvenis, Etsi inquit, nihil aliud possum facere, saltem cervos istos de claustris eripiam, et liberos reddam. Dixit, statimque cum militibus currens, gladiis evaginatis, fortissimam sepem illam, quæ de stipitibus facta cervos reclusos tenebat, abscidit, cervosque per agros dispersit.
Ab ejusmodi cratibus mansit infantium cunis nomen, quas Bers et Berceaux vocamus, quod ex viminibus invicem contextis confectæ sint. Neque vocis origo a Græco repetenda, uti vult Casaubonus ad lib. 1. Strabon. pag. mihi. 32. Armoricanis Britonibus Bers est Prohibitio, Bersa, Prohibere. Gwel berset, Dies festus, quo prohibentur opera servilia : crates autem vimineæ prohibent feras egredi locis iis cratibus circumseptis. Vide Berciolum et Brolium.
Bersare, Birsare, Venari, intra bersas forestæ venationem exercere. Charta Henrici II. Reg. Angl. in Monastico Angl. tom. 1. pag. 768. qua confirmat donationem factam a Rogero de Quincy Comite Wintoniæ Monachis Gerondonensis Abbatiæ,
de tota sauvagina et omnibus bestiis silvestribus, quas habent in clauso de Kitt. ad Bersandum, venandum, capiendum, etc
. Inquisitio de Forisfacturis super forestis Regis in Addit. ad Math. Paris :
Inquiratur de illis qui suspecti habiti sunt, vel soliti, ad intrandum boscos, parcos, vel forestas, causa Bersandi, vel alia damna faciendi.
Constit. Frider. I. Imper. ann. 1158. ex Radevico I. 26. apud Pertz. vol. Leg. 2. pag. 107 :
Art. 22. Si quis venatus fuerit cum canibus venaticis, etc. Art. 23. Si quis per canes leporarios feram fugaverit, etc. Art. 24. Si quis lancea vel gladio feram percusserit, etc. Art. 25. Si quis Birsando feram balista vel arcu occiderit, ejus erit.
Adde Fletam lib. 2. cap. 41. § 21. Berser, nostris idem sonat. MS. : []
En bois sont cointement et Berser et vener.
Alibi :
Ars et saetes fist porter,
Et chien asaut, s'ala Berser,
As veneors et as vallez
Fist mener chiens et brachez.
Rursum :
Por soi deduire et par besoignes
Ala sejourner à Valoignes,
Ne sai quant jours i a esté,
Par les bois cachié et Bersé.
MS. :
Et en riviere ô les faucons aler,
Et en forest por chacier et Berser.
Alibi :
Chascun convint en son pays r'aler,
Li Empereres en vet el bors Berser,
Droit à Senlis, où il seut demorer.
Alius Poeta :
Or sont mis quatre fil en la forés Berser.
Alius rursum :
N'afiert pas à danzel, n'a joine poigneour.
Qu'il laisse le besoing où sont li ameour,
Pour aler Berseiller, et estre veneour.
MS :
Et la forest ou li Rois dut Berser.
Infra :
Par la sajete dont li Rois dut Berser.
Occurrit non semel.
Bersarii, Birsarii, Venatores, vel parcorum et silvarum custodes. Recensentur ii ab Hincmaro de Ordine Palatii cap. 17. inter Palatii ministeriales. Gesta Consulum Andegav. cap. 1 :
Ex copia silvestri et venatico victitans : hujusmodi homines, ut aliqui dicunt, Britones Brigrios vocant, nos autem Franci Birsarios, sive Pedicarios dicimus.
Putat Watsius vocem bersare, a Germanico birsen deducendam, quod est telo configere, quod venatores in silvis damas, et cervos telis configant, et perimant. Nostri etiam Berser dixerunt pro Telis configere. Vitæ SS. MSS. ex Cod. 28. S. Victor. Paris. fol. 228. v°. col. 1 :
Li rois commanda que l'on loiast (S. Sennen) en un fust et le Bersast-on de saietes.
Cui sententiæ favere videtur Radevicus, qui Birsare vocabulo utitur duobus locis, in quibus præterea telo aut sagitta usos, qui bersabant, innuit, lib. 3. de Gestis Frider. cap. 26. Si quis Birsando, etc. Vide supra locum integrum. Et lib. 4. cap. ult. :
In Birsando ipsemet arcum tendit, spicula capit, implet, expellit : eligis quod feriat, quod elegeris ferit.
Spelmannus mavult a Bers Saxonico quod lupum significat, originem vocabuli desumendam ut, bersare, sit lupos insequi. Sed videtur bersare esse proprie venatorum, qui in silvis clausis seu parcis cervos et damas sectantur. Quæ quidem venationis species dicitur venatio infra metas forestæ in Charta Henr. III. Reg. Angl. apud Edw. Cocke in Littlet. sect. 1. Wachterus credit vocem Bersare a Gallico Percer esse ortam. Ihrius in Glossar. Suio-Goth. vocem, si Gothica fuerit, a Beria, Ferire, derivandam censet. Adel.
Neque aliunde, ni fallor, accersenda vocis Italicæ, Bersaglio, origo, quæ album, seu scopum, ad quem sagittatores sagittas suas dirigunt, significat, apud Dantem in Parad. Cant. 26. et Matthæum Villaneum lib. 6. cap. 72. metaphora nempe ducta a venatoribus, qui bersando spicula sua in feras contorquent ac dirigunt. Inde postmodum mettere a Bersaglio[] Itali iidem dixerunt, pro periculo exponere, uti voces has usurpat idem Villaneus lib. 8. cap. 3. lib. 9. cap. 54. in fine, quod feræ, quæ in bersis, ac parcis inclusæ sunt, venatorum spicula ac proinde mortem vitare vix queant. Sed et in libro MS. cui titulus le Voyage d'Outremer du Comte de Pontieu, hanc loquendi formulam reperio, Mettre au bersel, pro, vitæ discrimini vel supplicio aliquem exponere :
Aprés vint un jour que li Soudans fist une grant feste du jor de sa naisence ; li cours fu grande. Aprés le mangier, Arcier et Turcoples vinrent au Soudant de Aumarie, et disent, Sire nos requerrons no droit. Il demanda Coi ; et il disent, Sire un cetif por mettre au Bersel. Il leur dist, Alez a le cartre, si prendrez celi ki mains puet vivre, etc.
Et infra :
Livrez fu à son martire.
Instructio pro carcere seu geola Castelleti Parisiensis ann. 1372. ex libro rubeo ejusdem Castelleti :
Et s'il est mis au pius et al gourdaine ou Berseiul, ou en oubliete, il doit autant que s'il estoit en la fosse.
In Catholico Armorico, Bresel, Hæc guerra, exponitur. Vide Cl. V. Ægidii Menagii Origines Italicas pag. 152. et Oct. Ferrarium in Bersaglio.
P. Carpentier, 1766.
Inde etiam arcessenda origo vocis Gallicæ, Bersail vel Berseil, quæ ejusdem est significationis. Lit. remiss. ann. 1376. in Reg. 109. Chartoph. reg. ch. 281 :
Richart sadite arbalestre garnie d'un vireton tenoit et vouloit mettre à point pour prendre visée vers la bute ou Bersail, là où il tendoit à traire.
Rursum ibid. :
Butes ou Bersaux, lieu publique et ordené pour traire de l'arbalestre.
Aliæ ann. 1398. in Reg. 153. ch. 220 :
Ils (les arbalestriers) avoient mis un blanc de papier ou autre chose au hault d'un Berseil de terre, qui est en laditte place.
Bersura, Jus bersandi in forestis domini. Regestum Castri Lidi in Andibus fol. 47 :
Habet quoque in longo alneto Bersuram omnibus diebus, cum uno Milite, et suis Accinctoribus.
[]« 2 bersa » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 641c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BERSA2
2. BERSA, Corium. Glossar. vet. ex Cod. reg. 7613. et Papia 7609. Glossar. in cod. reg. 7614. habet Bersam. Genes. 14, 2.
[]« 3 bersa » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 641c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BERSA3
3. BERSA, f. Cella vinaria, Gall. Cellier. Charta ann. 1080. ex magno Chartul. S. Vict. Massil. :
Dedit ei de puro vino in Bersa xij. collaredos.