« »
 
[]« Bigami » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 657a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BIGAMI
BIGAMI, Digami : ii in jure Canonico ad sacros ordines promoveri non possunt, et, ut est in Concilio Lugdunensi,
omni privilegio Clericali privati, et coercitioni fori sæcularis addicti sunt.
Sed
et ipsis sub anathemate prohibitum est deferre tonsuram, vel habitum Clericalem.
[] Qui autem proprie dicantur Bigami, et ex eo irregularitatem contrahant, pluribus expediunt Gratianus et Gregorius IX. PP. in Decreto et Decretalibus, Concilium Londoniense ann. 1321. cap. 15. Willelmus Stanfordius lib. 2. Placitor. Coronæ cap. 46. Joannes de Janua in verbo Bigamus, etc. Vide supra in Benedicere pag. 646. col. 3. Glossar. med. Græcit. voc. Στεφανοῦν, col. 1444. et Ἱερολογεῖν, col. 510. Murator. Antiq. Ital. vol. 2. col. 142. et 338. infra Charivarium.
Bigami, Qui eodem tempore plures hahent uxores, in Statutis Willelmi Regis Scotiæ cap. 11. § 6. ubi recensentur inter infames, et eos qui ad accusationem vel testimonium non admittuntur. Adde Statuta Eduardi III. cap. 2. et Eduardi VI. cap. 62.
P. Carpentier, 1766.
Martini Vocabul. jur. canon. MS :
Bigamus dicitur, qui contrahit sive de facto, sive de jure cum vidua vel corrupta. Item Bigamus dicitur religiosus vel monachus, qui castitatem promissam violat.
Vocab. Jur. utriusque :
Bigamia triplex est, una videlicet, quando quis duas vel plures habet uxores, alia est cum quis contrahit cum corrupta, tertia est quando quis castitatem promissam per votum solemne violat.
P. Carpentier, 1766.
Bigamus autem non censebatur ille, qui uxorem, quam duxerat viduam, virginem a priori viro relictam esse demonstrabat, atque adeo clericorum privilegiis minime privabatur. Secundum Epist. Innocent. III. in decret. Greg. IX. lib. 1. tit. 21. cap. 5. et Decr. Grat. P. 1. Dist. 34. c. 20. Ita judicatum ann. 1318. discimus ex Reg. arest. in Bibl. reg. asservato Cod. 9822. 2. fol. 59. v° :
Maistre Pierre de Fresnes espousa la fille Estienne d'Argiz, après ce que son premier mary fut mort ; et pour ce que les amys de la fille lui dirent qu'elle estoit encores pucelle, et que aussi il la trouva telle, il se refraingny de toucher à elle : mais fait adjourner le procureur de S. Magloire, en quelle terre il demouroit, et aussi le procureur du roy par devant l'official, pour oyr certaine requeste qu'il entendoit faire sur le privilege de sa tonsure, si sua crediderint interesse ; et à la journée dist comme sa femme, nonobstant qu'elle avoit esté mariée, feust pucelle, comme par l'inspection de son corps, lequel il offroit exhiber, que le privilege de sa tonsure lui feust gardé et sauvé. Le procureur du roy demanda advis pour en parler au procureur général du roy en parlement. Au jour d'advis il se constitua partie et nya les faits du mary, lequel exhiba sa femme pour visiter, et fut visitée par les jurez du roy et aussi de l'evesque. Veu leur rapport sur ce, le procureur du roy se désista, et le mary eust sa requeste accomplie par jugement l'an 1318.
P. Carpentier, 1766.
Qui libertate donatus fuerat ut clericus fieret, si deinceps bigamus probaretur, in pristinam revertebatur servitutem, ut pote clericali privilegio privatus, nisi id præcavisset charta manumissionis. Charta Injoran. abb. Resbac. ann. 1318. in Reg. 58. Chartoph. reg. fol. 61. v° :
Symon quondam abbas monasterii S. Petri Resbacensis... Johannem Brieren, hominem de corpore monasterii nostri, quoad tonsuram clericalem manumisit : ... verum quia dictus Johannes Brieren per Bigamiam, vel alias in pristinam potest recidere servitutem, nos... in illo eventu, ubi recideret in pristinam servitutem per Bigamiam vel alias, manumittimus (illum) et liberum esse ab [] omni jugo et onere servitutis ex nunc detegimus.
Charta Phil. V. ann. 1319. ex Reg. 59. ch. 66 :
Egidium de Cruce,.... hominem nostrum de corpore... manumittimus,... ad hoc ut clericus fiat ; ... si vero clericus esse noluerit, vel Bigamiam incurrerit, aut senis (l. scenis) se immiscuerit, volumus ac etiam decernimus, quod,.. in servitutem pristinam redigatur.
Bigama, fem. gen. in Gemma Gemmar.