« »
 
[]« 1 bombax » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 1, col. 695b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/BOMBAX1
1. BOMBAX, et Bombix, Gossipium, lana vel lanugo xyli, id est, gossipii fruticis, de quo Plinius lib. 19. cap. 1. ἐριόξυλον Ulpiano, in leg. Si cui lana legetur, D. de Legat. 3. (32, 70, § 9.) ubi ligneam lanam reddit interpolator ; lanam de ligno habent recentiores ex correctione, ubi in cod. Pisan. dilignorum. Itali Bombace appellant, quod nos Cotton dicimus : unde Bombazin vocamus telas bombacinas, aut lintea ex bombace confecta. Bombycem dixit Plinius loco laudato :
Superior pars Ægypti in Arabiam vergens gignit fruticem, quem aliqui gossipium vocant, plures xylon ; et ideo lina inde facta, xylina. Parvus est, similemque barbatæ nucis defert fructum, cujus ex interiore bombyce lanugo netur : nec ulla sunt eis in candore, mollitiave præferenda. Vestes inde Sacerdotibus Ægypti gratissimæ.
Sed de gossapinis arboribus, lanigerisque, plura idem Plinius lib. 12. cap. 10. et 11. Theophrast. lib. 9. de Plantis cap. 4. Pollux lib. 7. cap. 17. Dioscorid. lib. 3. Williomarus seu Josephus Scaliger in Animadvers. in Rob. Titium pag. 48. et Salmasius ad Solinum. Hist. Translat. S. Severini Noricor. Episc. n. 6 :
O Episcope, quia caput tuum multo salito Bombyce abundat, etc.
Virum alloquitur duræ, ut aiunt, cervicis, alluditque ad [] nostros Gambezones, ex bombyce, aceto et Sale condito confectos, quo duriores ac spissiores essent. Will. Tyrius lib. 8. cap. 13. Culcitas refectas Bombyce dixit.
Bombax. Jacobus de Vitriaco lib. 1. cap. 84 :
Sunt ibi præterea arbusta quædam, ex quibus colligunt Bombacem, quæ Francigenæ Cotonem, seu Coton appellant : est quasi medium inter lanam et linum, ex quo subtilia vestimenta contexuntur.
Necrolog. Ambian. Ecclesiæ :
Insuper una est casula de Bombace.
Petrus Damian. lib. 7. Epist. 17 :
Saccum, qui Bombacis involucro plenus erat, arripuit.
Philippus Mazerius Cancellar. Cypri in Statutis Novæ Militiæ J. C. pro recuperatione Terræ Sanctæ MSS. quæ exstant in Bibl. Cælestin. Parisiens...
Portabunt juponem apertum ante cum pilulis, compositum de tela linea, sargia, Bombace, bograno, aut panno laneo.
◊ Bombacyna papyrus, in lib. 3. Constitut. Neapolit. tit. 36. § 1. Ellychnion, Gall. Meche. Vide Petr. de Vineis lib. 3. Epist. 66. Græci Ξυλοχάρτιον vocant chartam bombycinam. Vide Gloss. med. Gr. hac voce col. 1027. Bombagina charta, in Actis SS. Julii tom. 3. pag. 112. E. Charta de bombyce, bombycinæ in Computo quod refertur pag. 271. et seqq. tomi 2. Hist. Dalphin.
Bambax, Eadem notione, Βαμπάϰιον Nicolao Myrepso, sect. 1. cap. 425. βαμϐάϰιον, Suidæ, sic enim ille :
Βάμβαξ, ἢ Πάμϐαξ, ϰαὶ Παμϐαϰίς, τὸ παρα πολλοῖς λεγόμενον Βαμϐάϰιον.
Et alibi :
Πάμϐαξ, ϰαὶ Παμβαϰίς, τὸ παρὰ πολλοῖς λεγόμενον Βαμϐάϰιον.
Corona pretiosa, Βάμπατζι, bombyx, βάμϐυξ. Vita S. Eudociæ Martyr. cap. 8 :
Βῆλα διὰ βάμϐαϰος λιθρῶν ό.
Ex his emendandæ Glossæ Arabicæ : Bambax, bombyx, gossipium. Perperam enim editum Mambax. Chronicon Casin. lib. 3. cap. 57 :
Albas de matassa Bambacii octo.
Adde Chronicon Richardi de S. Germano ann. 1232. Acad. Cruscani :
Bambagia e Bambagio, lanugine bianca che esse dal frutto de una pianta cosi chiamiata, Lat. lana, gossipium.
Vide Bambaxium.
Bambacinum, Tela gossypina, facta ex bambace, Italis bambagino. Constantinus Afric. lib. de Chirurgia cap. 11 :
Bambacinum butyro infusum.
Joan. Villaneus lib. 10. cap. 168 :
Palio di bucherane bambagino. Βαϐάϰινον,
eadem notione semel ac iterum in Synaxariis et Menæis Gr. ii. Augusti.
Bambasium. Chronicon Mellic. pag. 359. col. 2. in Regula Reformationis Monasterii Mellicensis :
Oportebit ut non utantur camisea linea, sed lanea tantum, nec bambasio vel ioppa, neque pileo foderato cum pellibus.
Raimundus de Agiles pag. 178 :
Erant autem culcitræ de Gambasio,
ubi legendum reor de bambasio, nisi gambasium idem fuerit cum coactili. Vide Gambeso ad vocem Gambiso.
Bambucinum. Liber Ordinis S. Victoris Parisiensis MS. cap. 17 :
Lectos etiam in domo hospitali... præparatos habere debet, videlicet cum Bambucinis, id est, panellis laneis suppositis.
Cap. 18 :
Lectualia sunt hæc, Culcitra Bambucina, id est, panellum.
Pambicium, Eadem notione in Ordine Inclusorum :
Pambicium habeat et mir animum pulvinar.
Legendum videtur Bambicinum.
P. Carpentier, 1766.
Bombaxina, Eadem notione. Modus exigendi gabell. pedagii apud Saon. ann. 1526 :
Item pro qualibet salmata... ballarum... Bombaxinarum, seu fustaneorum, etc.
P. Carpentier, 1766.
Bumbacium, Eodem significatu, in [] Actis S. Domin. tom. 1. Aug. pag. 620. col. 1 :
Accipe hæc, et cum succo porri conficias, et super Bumbacium pone, colloque filii tui adhibe et sanabitur.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Bombasum, in Actis SS. Junii tom. 3. pag. 128. in Processu de SS. Virginibus Eischellen. :
Fuitque in hujusmodi spatula et adhuc est caro dictæ sanctæ Virginis ; licet propter ejus antiquitatem hujusmodi caro facta sit quasi Bombasum fusci coloris.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Bombicinium, Bombicinum. Epistola Johannis de Monasteriolo ad Carolum VI. Regem Franciæ apud Marten. tom. 2. Ampliss. Collect. col. 1446 :
Vidi caligas hujus Principis, et ad nauseam usque squalidum Bombicinium.
Menotus Serm. fol. 119. recto col. 1 :
Opus est quod habeat ung pourpoint de velours : unum Bombicinium velusinum.
Ibid. fol. 120. r°. col. 2 :
Et quoniam sensit ce damaz voller sur le dos, caligas coccineas bene tractas, pulchram camisiam rugis plenam supra collum Bombicinum elegans velusinum.
P. Carpentier, 1766.
◊ Vestis gossipio farta. Acta dissolut. matrim. Ludov. XII. fol. 149. r°. ex Bibl. reg. :
Servieta, quæ extrahebatur ab ore suo, erat rubeior quam Bombicinum suum, quod erat de satinio rubeo.
Glossar. Gall. Lat. ex Cod. reg. 7684 : Bourre, laine de saye, Bombicinum. Vide supra Bombacinium.
P. Carpentier, 1766.
Bombicum, Eodem sensu. Testam. Guislæ comit. Ceritan. ann. 1020. apud Marcam Hispan. in Append. col. 1020 :
Mobilem vero meum quem habeo, id est, meum Bombicum et meas pellicias... vendite, ut melius potueritis.
Et col. 1021 :
Jussit vendere suum Bombicum et pellicias.
P. Carpentier, 1766.
Bonbucinium, Bumbucinium, ut Bombax. Lit. official. Paris. ann. 1380. in Reg. 118. Chartoph. reg. ch. 428 :
Item quod idem reus emerat semel quandam balam Bonbucinii, Gallice une bale de coton, et quando sacus, in quo ejusmodi Bumbucinium positum fuerat, etc.
Bambacarius, Qui bambacem vendit. Charta ann. 1208. apud Ughell. tom. 7. Ital. sacr. pag. 278 :
Et alia domo in platea Bambacariorum Amalphiæ.
© École des chartes.