« »
 
[]« 3 camera » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 046a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CAMERA03
3. CAMERA. Conclavis, ubi thesaurus reponitur et servatur. Ockam cap. Quid sit Scacarium :
Camera est locus, in quem thesaurus recolligitur, vel conclave, in quo pecunia reservatur.
Gesta Dagoberti Regis cap. 33 :
Aras quasdam... cum omnibus teloneis, quemadmodum ad Cameram suam deserviri videbatur, ad eorum basilicam tradidit.
Capitularia Caroli C. tit. 31. cap. 14. Edictum Pistense ann. 864. Pertz. pag. 491. :
Pensam argenti, quam ex Camera nostra accepit.
Eckehardus Junior de Casibus S. Galli cap. 10 :
Camerarius suus illum crebro incusabat secretius, quasi Camera sua dispersiones ejus ferre non posset.
Utuntur passim hac notione Scriptores, Monachus Sangallensis lib. 2. cap. 29. Domnizo lib. 1. de Vita Mathildis Comitissæ cap. 4. Petrus de Vineis lib. 1. Epist. 10. lib. 2. Epist. 31. 32. Historia Episcoporum Bremensium pag. 169. Mathæus Paris pag. 255. 857. Monasticum Anglic. tom. 1. pag. 148. etc. Ita Græci vocem ϰοιτῶν usurpant, uti docuimus ad Alexiadem.
Camera, præsertim præterea sumitur pro fisco Imperatoris, vel Regis. Fridericus I. Imp. apud Helmodum lib. 1. cap. 80. et in Hist. Archiepisc. Bremensium ann. 1155 :
Magna requiritis, ô viri Romani, de exinanita Camera nostra.
Testamentum Caroli M. apud Eginhardum :
Quidquid in Camera atque vestiario ejus eo die fuisset inventum. Camera Regia,
in Diplomate Hugonis et Lotharii Regum Italiæ apud Joannem a Bosco in Vienna. Hac notione non semel occurrit, in Vita Ludovici Pii ann. 840. in Capitul. Caroli C. tit. 31. cap. 14. in Privilegio ejusdem Monachis Vedastinis concesso ann. 867. apud Marten. Collect. Ampliss. tom. 1. col. 183. apud Ingulfum pag. 897. Helmodum lib. 1. cap. 32. Anonymum de Gestis Friderici II. Imp. pag. 765. 794. Thomam Walsinghamum pag. 226. Matthæum Villaneum lib. 9. cap. 46. in libro nigro Scaccarii pag. 134. etc. Hinc in Chartis Imperatorum, et Regum crebro hæc formula exarata legitur :
Libras auri 100. mulctetur, medietatem prædicto Monasterio, alteram Cameræ nostræ, etc.
apud Beslium in Historia Comitum Pictav. pag. 251. 260. Guichenonum in Bibliotheca Sebusiana pag. 196. Perardum in Burgundicis pag. 171. 189. 190. etc. Vide Indices ad Pertz. vol. Leg. 2. ad Schœpflin. Alsat. Diplomat. etc.
P. Carpentier, 1766.
Serius quam Cangius putat, ita dictum esse fiscum imperatorum et regum opinatur Muratorius tom. 1. Antiq. Ital. med. ævi col. 932. nec fortasse ea notione acceptam hanc vocem ante Ludovicum II. Aug. Dubiæ enim fidei videntur diplomata, quæ dicuntur a Carolo M. et Ludovico Pio emissa, in quibus cameræ fit mentio : conf. Heumann. de re diplomat. Imperat. a Carol. M. vol. 1. § 59. quæ autem ex testamento Caroli M. in hanc rem laudantur, facile de cellario, vestiario, aliisque regiis officinis intelligi possunt. Chart. Carol. Calvi ann. 856. ap. Guerard. in Chartul. Sithiens. num. 56. pag. 124 :
Ad Kamaram fratrum in vestiario adicimus Krokashem, etc.
Huc pertinet etiam quod supra ex Ekkehardi Casibus S. Galli Cangius affert ; de abbate enim ibi sermo est qui cum pauperibus camisiam et calceos erogaret
subnudus vel nudipes interdum domum redisset.
Inde minuere ingenuorum dignitatem videbatur et servitutis notam inurere servitium ad Cameram imperatoris, apud Monach. S. Gallensem lib. 2. cap. 4. Porro in Testament. Carol. [] Magni Cameram non de fisco intelligendum esse confirmat Auctor vitæ Ludovici Pii cap. 63 :
Ut ministros Cameræ ante se venire faceret et rem familiarem, quæ constabat in ornamentis regalibus, scilicet coronis et armis, vasis, libris, vestibusque sacerdotalibus, per singula describi juberet.
Camera Denariorum, in Francia, Fiscus seu Thesaurus regius. Exstat de hac Camera Statutum sequens Philippi Magni pro Hospitio regio, exaratum in urbe Lorriacensi ann. 1317 :
En la Chambre aux Deniers Maistre Guillaume de Peronne fera les payemens par demy an : et Maistre Brice par autre demy an, et commencera ledit maistre, et ne vendra point à court l'un tant comme l'autre fera l'office. S'il y vient, il n'y prandra riens, et celuy, qui fera l'office, mangera à court, et aura deux provendes d'avoine, fer et clou, et aura pour ses varlez, qui ne mangeront pas à court, 16. den. de gaiges par jour, avecques ce 12. den. pour foing et autres choses. Maistre Brice ne se mouvera, et aidera à Maistre Guillaume, et auront unes bouges, où il y aura 2. clefs, où l'en mettra l'argent, et tout l'argent, qui en ladite Chambre sera receus, ils sont tenus le dire à Maistre Ernoul de Soissons Clerc pour le Roy en ladite Chambre, et ainsi ne pourront-ils faire nuls payemens, que ledit Ernoul n'y soit appelez, etc. Item il plaist au Roy que ledit Ernoul monstre par escrit toutes les semaines la recepte faite en la Chambre toute la depense de son hostel, et toutes autres mises comptées par ladite Chambre, etc. Il y aura 2. sommeliers pour ladite Chambre, qui seront en l'escuerie, et portera un des sommiers les bouges à l'argent par chemin, et ira et vendra pour querre argent. Et l'autre sommier portera les escrits du Clerc de la Chambre en un coffre, et en l'autre coffre les registres et escrits du Contrerolleur, et les deux sommeliers, qui merront les 2. sommiers, auront bouche à court, etc.
Cameræ, Provinciæ etiam, aut urbes, quæ immediate Principi suberant, et fisci proprii erant, dictæ. Leges Edwardi Confessoris :
Impetravit temporibus illis Rex a D. Papa, et a Curia Romana, quod confirmata sit Norveia in perpetuum Coronæ Britanniæ, in augmentum regni hujus, vocavitque illam dictus Arthurus Cameram Britanniæ.
Charta Stephani Episcopi Metensis apud Meurissium pag. 415 :
Cum Ecclesia Gorziensis prima Camera sit Metensis Episcopi, et principale membrum Ecclesiæ Metensis.
Matth. Paris ann. 1242. de urbe Santonensi :
Quia ab antiquo jure specialis proprietas Regis Angliæ esse dinoscitur, et Camera.
Vita S. Benedicti XII. PP. apud Bosquetum pag. 52 :
Cameracensem civitatem, quæ est Camera Imperii, voluit intrare.
Chronic. Casauriense lib. 4. de Lothario Imp. :
Cum cognovisset, quod ipsa Abbatia (Casauriensis) ab antiquo fuisset Imperialis Camera, promisit se cum D. Augusta venire ad Monasterium, et ei restituere omnia jura sua.
Alia loco de Willelmo Rege Siciliæ :
Mandavit, ut dimitteret quietam Abbatiam S. Clementis, Cameram suam propriam, beneficio cumulatam sui genitoris.
Ita Rigordus ann. 1185. Monasterium S. Dionysii propriam Cameram Regis Franciæ vocat, ut Aquas Sextias, Petrus Alectensis Episcopus Senogalliensis in Itinerario Gregorii XI. PP. initio. Tabularium Ausciense, apud Marcam lib. 4. Hist. Beneharn. cap. 7. n. 5 :
Quia suprascriptus locus, ... quamvis in alodio et [] dominatu dicti Comitis foret, tamen Camera Ausciensis Archiepisc. Ecclesiastico jure semper erat.
 :
Langres est Chambre l'Empereres Pepin.
MS. sub finem :
Et vous, beaus Sire, Dans Hernaus de Bellande,
Vos comant je la terre de Provence,
La tor d'Ansois, la cité de Plaisance,
Et Lombardie, que l'on claime ma Chambre.
Sic passim apud Albertum Stadensem ann. 1205. Petrum de Vineis lib. 5. Epist. 82. lib. 6. Epist. 9. Goldastum tom. 1. Constit. Imper. pag. 265. Petrum Diacon. lib. 4. Chronic. Casin. cap. 104. 107. 108. 111. 112. 118. Joan. Villaneum lib. 1. cap. 41. 57. Joan. Columbum in Episcopis Vivariensibus lib. 3. num. 6. Rodericum da Cunha in Hist. Episcoporum Portensium 2. parte pag. 31. in Bullario Casinensi tom. 2. pag. 154. 178. 250.