CANONICÆ, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« Canonicæ literæ » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 094a. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CANONICAE

CANONICÆ Literæ, Epistolæ :

Κανονιϰὰ γράμματα

, Græcis dictæ, juxta Zonaram ad Canon. 42. Synodi Laodicenæ, quod juxta certos ac determinatos Canones, et regulas quasdam solennes exararentur, ὡς ϰατὰ ϰανόνα γενόμενα γράμματα : vel certe quod iis, qui ex Canone Ecclesiastico erant, seu Canonicis peregre et in alienam diœcesim proficiscentibus darentur. Nam easdem cum Formatis fuisse testatur Atticus Episcop. Constantinop. sub finem Concilii Calchedonensis :

In faciendis Epistolis Canonicis, quas mos Latinus Formatas appellat.

Et vetus interpres Synodi Laodic. can. 42 :

Non oportet ministrum altaris, vel etiam Clericum sine Canonicis litteris, id est, Formata, aliquo proficisci.

Ubi Græcus textus habet, ἄνευ ϰανονιϰῶν γραμμάτων. Incertum porro, an de his Canonicis Epistolis intelligendus Senator lib. 11. Ep. 23. ubi de eo agit, qui provehitur a Principe ad curam Epistolarum Canonicarum, cui proinde, ut idem ait, fides publica committitur. Vide Concil. Suessionense ann. 853. art. 3. Ravennense ann. 997. can. 3. Baldricum Noviom. lib. 1. cap. 51. Flodoard. lib. 2. Hist. Rem. cap. 2. 11. et Ferrarium de Literis Canonicis. Literarum Canonicarum formulæ aliquot habentur apud Sirmondum ad calcem tom. 2. Concilior. Gall. pag. 658. et 663.

P. Carpentier, 1766.

◊ Canonicæ Literæ sic dictæ, quod juxta certos ac determinatos canones et regulas quasdam solennes exararentur, vel certe quod iis, qui ex canone ecclesiastico erant, peregre proficiscentibus darentur. Incertum porro an de his Canonicis epistolis intelligendus Senator lib. 11. Epist. 23. Rem definiunt Auctores novi Tract. diplom. tom. 1. pag. 243. quibus ejusmodi Canonicæ Epistolæ sunt illæ, quæ a comitibus provinciarum vicariis suis mittebantur de vectigalibus colligendis ; Canonicæ nuncupatæ, quod ad canonem seu rationem facultatum locorum, a quibus exigebantur, accommodata erant tributa colligenda, vel forte quod solennes et antiquas duntaxat præstationes continebant. Vide Canon 1.

Regulares Epistolæ dicuntur Joanni VIII. PP. Epist. 48 :

Sancti magnique Nicæni Concilii præcepta secuti, quæ jubent, Regularem Epistolam per unamquamque provinciam obtineri, ne hi, qui abjiciuntur, ab aliis recipiantur, etc.

Lupus Ferrariensis Epist. 122 :

Reverendissimis autem viris Remigio memoratæ urbis Metropolitano, et H. Gratianopolitano instanter postulantibus, et conversationem memorati fratris laudantibus, quamquam olim meam verbis habuisset licentiam, etiam Regulares litteras accepisse, quæ prolatæ, quid de eo sentiam, fideli relatione fatebuntur.