1. CANONIZARE, In album et catalog. Sanctorum referre, Canoni Missæ adscribere : quippe longe ante quam conderentur Martyrologia, in Canone Missæ primitus facta est commemoratio Sanctorum, non quo pro iis oraretur, sed potius ut ii pro populo orarent, ut ait S. Augustinus Tract. in Joannem. Quem morem vetustissimum esse asserit, probatque variis sanctorum Patrum locis Stephanus Durandus de Ritibus Eccl. lib. 2. cap. 35. Burchardus de Casibus sancti Galli cap. 6 :

Obtinuit etiam amminiculante Henrico Imperatore et conjuge ejus Agnete apud Dom. Apostolicum Clementem II. recitata Vita B. Wiboradæ ejusque miraculis, et de tam diu neglecta re ab ipso Papa redargutus, quatenus ipsam præsente Theodorico Constantiensi Episcopo Canonizaret, et pro sancta haberi præciperet ; et anniversarium ipsius diei solennizandum institueret.

Passio SS. Wlfadi et Rufini tom. 2. Monastici Angl. pag. 125 :

Studebant plures religiosa devotione patriæ suæ sanctos exaltare, pia sollicitudine vitas illorum investigare, summique Pontificis auctoritate illos Canonizare.

Alexander III. PP. Epist. 3. Canonizationes nonnisi in solennibus Conciliis de more fieri solitas scribit. Et quidem primum, quod certum et indubitatæ fidei extet argumentum canonizationis a summo pontifice factæ, eruitur ex Bulla Joan. XV. PP. qui Uldaricum episcopum Augustanum Sanctorum numero adscribit in Concilio habito ann. 993. vel 994. Vide Tract. novum de re diplom. tom. 5. pag. 205. Vide Capitulare Francofordiense ann. 794. cap. 40. Capitul. ann. 789. cap. 41. Concilium Romanum ann. 993. Epistolam Joannis de Burnino Archiepiscopi Viennensis et suffraganeorum ad Gregor. IX. PP. de canonizatione Stephani Episcopi Diensis, apud Joan. Columbum, etc. Ex allatis locis plus satis patet, non jure Vadianum hæreticum scripsisse, Canonizationes solos Episcopos (in Germania præsertim) spectasse, et facultatem in canonem SS. referendi, pro more veteri Francorum in Ecclesiis sibi subjectis iis competiisse, quod Pontifex Romanus postea soli sibi asseruerit, etsi id videatur quodammodo indicare Baldricus lib. 1. Chron. Cameracens. cap. 35. Constat quippe infinitis propemodum exemplis, aut summos Pontifices hanc sibi provinciam sumpsisse, aut Episcopis demandasse, proindeque ejusmodi canonizationes Apostolicæ sedis auctoritate semper peractas. Formam autem canonizationis exhibent Ceremoniale Roman. lib. 1. sect. 6. Browerus lib. 3. Antiq. Fuld. cap. 9. et Bivarius in S. Joanne Eremita vindicato n. 2. 3. 5. et ad Pseudochronicon Maximi. Vide Diptycha, et Baron. ad Martyrolog, 2. Aprilis, et in Annalibus Eccl. ad ann. 1027. Morinum lib. 10. de Pœnit. cap. 19. num 11. etc.

2. CANONIZARE, Approbare. Anonymus de Berengarii damnatione :

Quorum (Conciliorum) nullum Romani Pontifices per se, sed per Legatos suos Canonizaverunt.

Decreta S. Stanislai Regis Hungariæ lib. 1. cap. 37 :

In hac sancta Synodo a venerabili Rege Ladislao statutum est, et universis Episcopis collaudatum et Canonizatum, ut Vigiliæ celebrentur B. Stephani Regis, etc.

Eckeardus Minimus de Vita Notkeri Balbuli cap. 16 :

Eas, quæ socii et fratres ejus in eodem Monasterio S. Galli composuerant, omnia Canonizavit, videlicet hymnos, sequentias, tropos, etc. et totum autenticavit.

Vita S. Gerlaci Eremitæ cap. 8 :

Grandia edidit volumina, quæ ab Eugenio Papa... Canonizata, et inter sacras Scripturas sunt commemorata.

Ita Beletus de Divin. Offic. cap. 123. et Durandus lib. 5. Ration. cap. 2. n. 2. hanc vocem usurpant. Quod inde ortum videtur, quod sacri libri, vel certe sacræ Synodi, in Canonem, seu Ecclesiastica diptycha referrentur. Nam in V. Synodo legimus quatuor Synodos œcumenicas in sacra Ecclesiæ diptycha, quæ inter Missæ sacrificia legebantur, relatas, vel certe earum appellationes, quo universis innotesceret Ecclesiam illas amplexari. Sic τὰ ϰανωνιζόμενα βιϐλία dixit Athanasius ; τῇ ϰατὰ τὸ εὐαγγέλτον ἀϰριϐείᾳ ϰανονίζειν τὴν πολιτείαν, Basilius Magn. Scholiast. ad lib. 6. Synops. Basil. :

Τὰ παρὰ τῶν παλαιῶν ϰανονισθέντα ϰαὶ οἰϰονομηθέντα τὸν πατριάρχην δεῖ διαϰρίνειν.

3. CANONIZARE, Canonicum facere. Charta 19. Tabularii Ecclesiæ Carnotensis :

Duximus statuendum, ut qui in Ecclesia vestra de cætero Canonizandi fuerint, et ibidem mansionarii non extiterint, 40. solidos tantum de præbenda sua singulis annis percipiant.

Vide Canonicare in Canonicus.

4. CANONIZARE, Dirigere. Gall. Regler.

Canonizamus et regulamus omnes nostras actiones, voluptate et dolore

, apud Interpretem Ethic. Aristotelis. Vide Goclenii Lexicon Philosoph. pag. 293.