CLIENS 1, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 1 cliens » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 372b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CLIENS1

1. CLIENS, Armiger, Escuier. Monachus Florent. de Expugnat. Acconensi :

Sunt triginta Milites et horum Clientes.

Will. Brito lib. 6. Philipp. pag. 162 :

Ter denosque equites, et septuaginta Clientes.

Utitur non semel. Libertates MSS. Villæ Franchæ concessæ ab Archembaldo Dom. Borbonii ann. 1217 :

Si miles vel Cliens petit corpus hominis, non potest eum probare esse suum per suum servientem, etc.

Robertus Monachus in Hist. Palæst. :

Per aliquot dies mittere cœpit Clientes suos ad comparanda necessaria Dux Gothefridus

, apud Barthium in Glossario, ubi Clientes, Ministros interpretatur. Hist. Dalphin. tom. 1. pag. 66. col. 2. in Visitatione castrorum ann. 1347 :

Castellanus interrogatus fuit quam familiam ipse tenebat, dixit quod unum Scutifferum, unum Clientem, unam Gaytam et unam Bayetam.

Ampliorem significationem habet vox Cliens, et pro milite inferiori seu homine armato sumitur in eadem Hist. tom. 2. pag. 27. col. 1. ubi Humbertus Dalphin. ann. 1283. promittit juvare

Archiepiscopum et Capitulum Vienn... contra omnes homines, suis propriis sumptibus et expensis, cum centum hominibus armatis in equis, et cum tercentis balistariis et septingentis Clientibus cum lanceis

. Quin imo et pro quolibet homine plebeio sumenda videtur in Epistola Alexandri III. Papæ inter Instr. tom. 1. Gall. Christ. pag. 51. col. 1 :

Nec ulli liceat præter armatos milites et Clientes quælibet arma ferre, nisi milites enses solummodo, et Clientes singulos baculos, qui pacis, sicuti ceteri, debent securitate gaudere.

Infra :

Clientes vero et artifices, scilicet fabri, sartores, pellicarii et omnes operarii, aut sex vel octo, seu duodecim denarios, secundum suorum Capellanorum arbitrium dabunt.

Cliens Armorum, Aulicus, Apparitor, Gall. Sergent, Huissier. Cliens regius. Testam. Johannis Episc. Albiensis ann. 1473. tom. 1. Anecd. Marten. col. 1842 :

Habent sibi adjudicatum pastellum per Clientem regium de Castro Karoli.

Memoratur eadem notione Cliens regius in appellatione Johannis de Bouquetot ann. 1398. ex Archivo B. M. de Bello Prato Rotomag. Vide Serviens armorum.

Cliens, Vassallus, in veteri Charta apud Beslium in Comitib. Pictav. pag. 574.

« 2 cliens » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 372c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CLIENS2

2. CLIENS, Domesticus, familiaris. Libert. castri Caroffens. ann. 1194. in Reg. 185. Chartoph. reg. ch. 55 :

Omnes in expeditionem ibunt, aut Clientem idoneum mittent pro se ; sed si negotium tam propinquum fuerit, quod clamor aut visus a castro percipiatur, omnes pariter, tam Clientes quam domini, in auxilium et tuitionem patriæ properabunt.

Alia vide in Cliens 1. quæ ad hanc notionem referenda facile perspicies. Vide infra Clientulus 2.

P. Carpentier, 1766.

◊ Cliens regalis, in Necrol. S. Nic. Corbol. MS. ad 10. Jan. :

Fabrica hujus ecclesiæ tenetur facere celebrari duas missas bassas de defunctis,.... ob remedium animarum Petri des Barres, quondam regalis Clientis et Johannæ Bondeause ejus uxoris. Cliens capituli,

in Comput. MS. fabr. S. petri Insul. ann. 1499.