« Correarius » (par C. , 1678), dans , et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 2, col. 579c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/CORREARIUS
CORREARIUS. Charta Guillelmi Episcopi Gratianopolit. ann. 1279 :
Coreario, seu Procuratori nostro, etc.Bulla Gregorii X. PP. ann. 1274. apud Paradinum lib. 2. Hist. Lugd. cap. 52. et Petrum Mariam Campum in Histor. Eccl. Placentinæ in Regesto 2. part. num. 188 :
Curiam vero supradictam infrascripto modo decernimus ordinandam : videlicet ut ipse Archiepiscopus rectorem et directorem Curiæ, Correarium, sive Præpositum, vel aliter, prout ipse voluerit, nominandum, ac judicem, sive judices, necnon et sigilliferum instituat.Processus inter Archiepiscopum Vienn. et Humbertum Dalphin. coram Domino Papa ann. 1339. Hist. Dalphin. tom. 1. pag. 128 :
Ad officium Correarii spectat facere exequi sententias, et facere executiones damnatorum per sententias ad mortem, seu alias corporaliter, vel ad pœnam sanguinis, et omnes alias sententias, condemnationes et mulctas pecuniarias et reales pro dicto Archiepiscopo. Item dictus Correarius est in possessione inquirendi et perquirendi malefactores et delinquentes in civitate Viennensi, et hujusmodi malefactores et delinquentes capere et captos ducere et duci facere ad carcerem Archiepiscopi, et ipsos captos tenere in carcere præfato, quousque de ipsis facta fuerit justitia ac condemnati fuerint. Ac etiam facere excubias die ac nocte in civitate et territorio prædictis pro dicto Archiepiscopo, et hujusmodi malefactores et delinquentes in civitate et territorio prædictis capere, et captos ducere et duci facere ad carcerem præfati D. Archiepiscopi.Ibidem pag. 124. col. 1. in Sententia Raymundi de Baucio Principis Auriacæ inter Joannem Episc. Diensem ex una parte, Capitulum Diense et Universitates Clericorum et Laicorum ex altera ann. 1292 :
Dominus Episc. instituat Correarium suum bonum, et legalem et sufficientem, et Officialem jurisperitum bonum, et legalem et sufficientem, qui jurent in præsentia civitatis Diensis, secundum formam libertatum Civium Diensium, reddere et facere jus unicuique tam extraneis, quam privatis ; et qui jurent punire delinquentes in civitate prædicta, et ejus territorio et districtu, et qui jurent specialiter inquirere veritatem super delictis commissis erga ipsum Dom. Episcopum, etc.Et col. seq. :
Capitulum Ecclesiæ Diensis seu Correari dicti Capituli contra eos inquirant seu inquiri faciant, et si aliquos culpabiles invenerint, quod corrigant et castigent, etc.Infra :
Præcepit Dom. Princeps prædictus fieri per Capitulum memoratum, seu Correarium et Officialem ejusdem infra duos menses, numerandos a tempore denunciationis per dictum Dom. Episc. vel ejus Officiales faciendæ, alioquin potestas inquirendi, puniendi et emendam fieri faciendi super prædicta, post dictum terminum, devolvetur apud Dom. Episcopum.Ex his non solum liquet quodnam fuerit Correarii munus, sed etiam alium fuisse Episcopi, alium Capituli Correarium. Illius amplior jurisdictio ad omnes cives, hujus minor ad solos Capituli Clericos et domesticos extendebatur. Hunc e gremio Capituli fuisse docent sequentia :
D. Jordani Canonicus et Procurator et Correarius dicti Diensis Capituli.Ille Laicus fuit et Locum-tenens Episcopi in temporalibus. Ejusdem tomi pag. 105. legimus :
Nobilis et potens vir Dom. de Groslea Miles, Correarius Viennæ, Locum-tenens Dom. Archiepiscopi in temporalibus.Vide pag. 24. col. 1. pag. 26. col. 1. tom. 2. pag. 134. col. 1. et Petrum Columbum in Histor. Episc. Valentin. pag. 212. 228. Correarios seu Courriers, etiamnum hodie judices ordinarios et Matricularios Confraternitatum vocant Lugdunenses. Vide Chorearius et Corregidor.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Conrearius, Idem. Protestatio Bernardi de Valle-Bona Vicarii Archiepiscopi Ebredun. ann.
1297. Hist. Dalphin. tom. 2. pag. 80. col. 1 : Tandem dictus Dom. Vicarius una cum discreto viro Dom. Petro Duranti Conreario et Judice terræ dicti Dom. Archiepiscopi.Occurrit iterum in Instrum. tom. 3. novæ Gall. Christ. col. 80.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Correrius, Eadem notione. Correrius aut alius Officiarius Dom. Archiepiscopi, in
Histor. Dalphin. tom. 2. pag. 15. col. 2. Capitulum Generale S. Victoris Massil. ann.
1342. ex Archivo ejusdem Monasterii : Cum Commissarii, Notarii, Correrii Episcoporum supervenerint ad Prioratus dicti Monasterii pro tenendis assisiis, aprisiis, inquestis seu executionibus faciendis contra Clericos seculares, etc.
les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.
Courrerius, in Hist. Dalphin. tom. 1. pag. 106 : Publicaverat ex parte dicti D. Episcopi et ejus Correarii seu Courrerii quod omnes et singuli habitantes et incolæ civitatis prædictæ parati sint et se parent sequi vexillum et cavalcatas dicti Dom. Episcopi quandocumque tubicinabitur ad cornu vel ad sonum cornu.Ibidem pag. 128. col. 2.