EULOGIÆ 2, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 2 eulogiæ » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 3, col. 332b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/EULOGIAE1

2. EULOGIÆ vocabulo donati panes, qui in Ecclesia offerebantur ad Sacrificia, et benedicebantur, ex quibus pars aliqua seligebatur ad Christi corpus conficiendum. Germanus Patr. CP. in Mystica Theoria :

Ἡ δὲ προσφορά, ἡ ϰαὶ ἄρτος, ϰαὶ εὐλογία, ϰαὶ ἀπαρχή λεγομένη, ἐξ ἧς τὸ ϰυριαϰὸν σῶμα διατέμνεται, etc.

Distribuebantur autem eulogiæ istæ iis qui ob impedimentum quodpiam diebus festis et Dominicis communicare non erant parati, ex Decreto Pii PP. apud Burchardum lib. 5. cap. 28. et Concilio Nannetensi cap. 9. atque adeo ipsis Catechumenis, qui jus sumendæ Eucharistiæ non habebant : quibus id erat loco Sacramenti, vel etiam Sacramentum quoddam, uti appellat S. Augustinus lib. 2. de Peccat. remiss. cap. 26. laxiore videlicet notione, quia precibus sanctificabatur. Unde non desunt qui in Concilio Carthaginensi III. can. 5. quo vetatur per Paschales dies Catechumenis Sacramentum dari, Eulogias intelligi censent. Atque inde, panem illum ἀντίδωρον vocarunt Græci, quod vicem δώρου præstaret, hoc est, divinæ Eucharistiæ, quam δῶρον, et ἅγια δῶρα nuncupabant, ut in voce Munus, observamus. Vide Glossar. med. Græcit. in Εὐλογία, col. 437.

◊ Distribuebatur, inquam, post Missam per Sacerdotem cunctis præsentibus, paulo ante dimissionem. Leo IV. Papa de Cura pastorali :

Eulogias post Missas in diebus festis plebi distribuite.

Liturgia S. Basilii :

Μετὰ τὴν εὐχὴν ἐξέρχεται ὁ ἱερεὺς, ϰαὶ στὰς ἐν συνήθει τόπῳ δίδωσι τὸ ἀντίδωρον, εῖτα ποιεῖ ἀπόλυσιν.

Et summa cum animi submissione et cultu ex manu Sacerdotis, oris osculo prius salutata recipiebatur. Cabasilas :

Οἱ γοῦν σὺν εὐλαϐειᾳ πάσῃ δέχονται, ϰαὶ ϰαταφιλοῦσιν τὴν δεξίαν, ὡς ἄν προσφάτως ἀψαμένην τοῦ παναγίου σώματος τοῦ Χριστοῦ σωτῆρος, ϰαὶ τὸν ἐϰεῖθεν ἁγιασμὸν, ϰαὶ δεξαμένην, ϰαὶ μεθαδοῦναι τοῖς φάνουσι πιστευομένην.

Quippe ait S. Augustinus lib. 2. de Peccat. remiss. cap. 26 :

Hic panis quamvis non sit Corpus Christi, sanctus est tamen, et sanctior cibis quibus alimur.

Unde θεῖος ἄρτος, divinus panis, dicitur Pachymeri lib. 5. Hist. cap. 8 :

Ἐν μεταλήψει τοῦ θείου ἂρτου, ὅν ἀντίδωρον λέγουσιν.

◊ Atque inde, quemadmodum sacra Eucharistia, a jejunis manducabatur, et si quis jejunus non esset, et si acciperet, vicino porrigebat ad manducandum : quod etiamnum observari in Ecclesia Græca tradunt Allatius lib. 3. de Eccl.

Occid. et Orient. consens. cap. 9. § 1. et Goarus ad Eucholog. De Eulogiis post Missam distributis agit etiam Pius Papa et Martyr lib. 2. Quinque libror. cap. 117. et ex eo Hincmarus in Capitulis Presbyteris suæ parochiæ datis ann. 752. cap. 7 :

Ut de oblatis quæ offeruntur a populo, et consecrationi supersunt, vel de panibus quos deferunt fideles ad Ecclesiam, vel certe de suis, Presbyter convenientes partes incisas habeat in vase nitido et convenienti, ut post Missarum solennia, qui communicare non fuerunt parati, Eulogias omni die Dominico, et in diebus festis exinde accipiant, et illa unde Eulogias Presbyter daturus est, ante in hæc verba benedicat, et sic accepturis distribuat, etc.

Eadem habent Concilium Nannetense ann. 895. cap. 9. et Regino de Vita et conversatione Presbyter. cap. 61. Fundatio Monasterii S. Vincentii ad Lisbonam :

Factum est autem, ut populus ad Ecclesiam iturus, peractis Missarum solenniis, Eulogiis vel pane benedicto cuperet præmuniri. Ita enim quotidie consueverat.

◊ Eulogiarum primam institutionem Synodo Antiochenæ sub Constantio celebratæ videtur adscribere Balsamon ad can. 2. sed illas antea in usu fuisse ex Scriptoribus constat. Vide S. Augustin. lib. 3. contra Petilianum cap. 16. Atque hæc quidem Eulogias publicas spectant, quæ scilicet populo post peractam sacram Liturgiam distribuebantur. Aliæ porro fuere