FERIÆ 2, Glossarium mediae et infimae latinitatis, Du Cange et al.

« 2 feriæ » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 3, col. 436c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/FERIAE1

2. FERIÆ, Singuli dies hebdomadis dicti, ut est apud Hieronymum, non quod in iis feriandi necessitas incumbat, sed a septimana Paschatis, quæ

erat immunis ab opere faciendo, et feriata. Unde cum sex illi dies post Pascha feriati essent, et ea esset prima anni Ecclesiastici hebdomas, inde factum, ut omnes dies septimanæ vocarentur Feriæ. Lex enim est Constantini M. qui hebdomadas ante et post Pascha, ἀπράϰτους et feriatas sancivit. Sed usus obtinuit, ut posterior tantum esset feriata, ut est in Syn. in Trullo can. 66. Will. Brito in vocabul. MS. :

Feria idem est, quod cessatio, unde et diem solennem antiquitus Feriam appellabant, i. cessabant ab operibus servilibus... Et nota, quod Judæi dies sabbati appellant, nos autem Ferias dicimus, quod omni die feriare, i. cessare a peccato debemus, unde dicimus primam Feriam, sc. diem Dominicum, secundam, tertiam, quartam, quintam, sextam, sabbatum.

Similia habet Joann. de Janua. Tertullianus lib. de Jejunio cap. 2 :

Proinde nec stationem, quæ et ipsæ quidem suos dies habeant, quartæ Feriæ et sextæ.

Primus igitur hebdomadæ dies Dominicus dicitur : qui post sequitur, secunda Feria ; et sic deinceps. Vide Durand. l. 7. cap. 1. n. 10. 11. et Henric. Valesium ad Eusebii lib. de Martyr. Palæstin. cap. 1. Beda in Hymnis :

Nostro more dies Feriæ sunt nomen habentes.

Feria 8. Epiphaniæ Domini, in chart. ann. 1314. ap. Haltaus. Chronol. med. ævi pag. 49. i. e. in octava Epiphaniæ ; Feria 3. proxima ante festum Galli, in chart. ann. 1302. apud Guden. Cod. Diplom. tom. 3. pag. 964. i. e. Die Martis qui præcedit Festum S. Galli.

P. Carpentier, 1766.

◊ Fere, eadem acceptione, in Vita S. Ludov. edit. reg. pag. 310 :

Il fesoit chascun jour chanter messe du jour à haute voiz et à note, convenable à la Fere ou de la feste.

P. Carpentier, 1766.

Feria ad Angelum. Ordinar. MS. eccl. S. Vulfr. Abbavil. xiv. sæc. :

Feria quarta jejunii ante Natale, quæ dicitur ad Angelum.

Ab Evangelio, Missus est Gabriel Angelus, quod in ea feria cantari solet, sic nuncupatur.

L. Henschel, 1840–1850.

Feria Coeci Nati, Quarta post Dominicam Lætare. Dicitur etiam Feria vel Dies magni scrutinii.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Feriæ de Excepto dicuntur in Ecclesia Ambrosiana juxta Macros in Hierolex. omnes currentes dies ab ultima Dominica Adventus, usque ad Christi Nativitatem, quod majori solemnitate celebrentur.

Feriæ Legitimæ, in Pœnitentiali Romano, Theodori, et Bedæ, crebro occurrunt, verbi gratia :

Si infra 30. annos adolescens fornicationem faciat, tres quadragesimas, et legitimas Ferias... pœniteat.

Id est, jejunet tres quadragesimas, præter Ferias legitimas, seu dies, in quibus indicta sunt jejunia ab Ecclesia, hoc est, Feria secunda, quarta et sexta, quibus jejunare in Ecclesia consuetum erat. Infra :

Presbyter cum puella fornicans, annos quatuor, et tres quadragesimas in anno, et Ferias quartam et sextam in pane et aqua.

L. Henschel, 1840–1850.

Feria Magnificat, Quinta post Dominicam Oculi. Dicitur etiam Salus populi.

P. Carpentier, 1766.

Feria Quinta Magna, Majoris scilicet hebdomadæ, in Tract. pacis ann. 1466. inter Leg. Polon. tom. 1. pag. 209.

L. Henschel, 1840–1850.

Feriæ Rogationum, Dominica Rogate et feriæ duæ quæ eam sequuntur.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Feria Sexta Magna, Dies Parasceves, Feria sexta majoris hebdomadæ. Miracula B. Simonis de Lipnica tom. 4. Julii pag. 561 :

Incipiens a Feria sexta magna usque ad Feriam secundam Paschæ.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Feria Septima, pro Sabbatum, in Vita S. Folcuini Episc. Tarven. sæc. 4. Bened. part. 1. pag. 628 :

Transiit autem anno Incarnationis Dominicæ octingentesimo quinquagesimo quinto, Indictione tertia, Feria septima vesperascente.

Feria septima major, Vigilia Paschæ.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Feriæ Solemnes, Dies festi, quibus ab opere servili cessandum. Rudolfus in Vita B. Rabani Episc. Mogunt. sæc. 4. Bened. part. 2. pag. 16 :

Dies erat natalitius Sanctorum martyrum Januarii et Magni : præceptum est omnibus... ut ea die a rurali ac servili opere vacarent, diemque festum agerent. Contigit in villa quadam... ut unus eorum... cum suis exiret in agrum,... ceteris solemnes Ferias celebrantibus.

L. Henschel, 1840–1850.

Feria 2. qua cantatur Sicut oculi servorum 5. Idus Martii ann

. 1185. in Gall. Christ. tom. 3. Probat. col. 49. Secunda post Dominicam Invocavit.

P. Carpentier, 1766.

◊ Les Foiriées de Noël, in Lit. remiss. ann. 1390. ex Reg. 138. Chartoph. reg. ch. 189.

Feriari, Diem festum colere, ab opere servili cessare. Hayto Episc. Basileensis cap. 8 :

Feriandi vero per annum isti sunt dies, etc.

Passim. Active sumitur in Vita B. Meinwerci tom. 1. Junii, pag. 521 :

Et Papiam rediens sanctum Pascha ibidem Feriavit.

P. Carpentier, 1766.

◊ Nostris Férer, Foirer et Foirier. Stat. eccl. Turon. ann. 1396. cap. 52. ex Cod. reg. 1237 :

Pronuntiandum est laicis, ut sciant tempora Feriandi per annum.

Ubi versio Gall. :

Il est assavoir aus laiz le temps de Férer les festes.

Stat. ann. 1330. inter Consuet. Genovef. MSS. fol. 2. v°. :

Nulz fourbeurs ne peut, ne ne doit au jour de feste, que li commun de ville Foire, fourbir.

Charta ann. 1314. in Chartul. S. Maglor. ch. 54 :

Lequel arbitre..... en pourra ordener..... toutesfois que il li plaira à jour Foirié ou non Foirié.

Occurrit præterea in Lit. ann. 1381. tom. 6. Ordinat. reg. Franc. pag. 594. art. 12.

Feriales, Libri, in quibus conscripta erant festa Martyrum. Epistola Chromatii et Heliodori Episcoporum ad B. Hieronymum de opere Martyrologii colligendo :

Ut famosissimos Feriales de archivio S. Eusebii Cæsareæ Palestinæ Episcopi inquirens, Martyrum ad nos dirigas festa.

Vide Feriale suo loco.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Feriales Dies, Dies hebdomadis officio Sanctorum vacantes. Constitutiones Cardinalis Mendozæ tom. 4. inter Concil. Hispan. pag. 25. col. 1 :

Celebratur singulis diebus Ferialibus, quæ non sint festa de præcepto, Missa de mane, quæ terminetur ante ortum solis.

Feriatici Dies, Feriæ hebdomadis. Capitul. Caroli M. ann. 813. cap. 28 :

De faidosis hominibus, qui solent incongruas commotiones facere, tam in Dominicis diebus, quamque et aliis solennitatibus, sicuti et in Feriaticis diebus.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Feriatus Dies, Festivus. Concil. Pisanum tom. 6. Spicileg. Acher. pag. 271 :

Suam convocationem die Feriato indixerunt, scilicet ipso die Sancti Johannis Baptistæ. Feriati dies,

quibus divino cultui vacatur, in Capitul. Caroli C. cap. 8.

P. Carpentier, 1766.

◊ Férable, eodem sensu, in Lit. remiss. ann. 1388. ex Reg. 132. Chartoph. reg. ch. 179 :

Après pluseurs choses, fut par ledit Guiot et Regnaut son frere parlé de monsieur saint Gregoire, en disant que c'estoit un glorieux saint, et qu'il avoit esté cordouennier. Voirement estoit il cordouennier, dist ledit Perreau suppliant ; mais sa feste n'est pas Férable.

Unde S. Gregorium, qui Magnus inscribitur, sutoriam artem exercuisse acceperint, penitus ignoro : is tamen hic designatur, cum de eo sermo sit, cujus festum mense Martio celebratur.

1. FERIA 3. FERIÆ © École des chartes.

« 3 feriæ » (par C. du Cange, 1678), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 3, col. 437c. http://ducange.enc.sorbonne.fr/FERIAE2

3. FERIÆ, Nundinæ, Mercata, Italis Fiere, Gallis Foires, Feyres et Marchez, apud Brittonum pag. 21. 23. 30. etc. Ita porro appellatæ, quod ut plurimum in Sanctorum Patronorum festivitatibus, vel Ecclesiarum encæniis ac dedicationibus institutæ fuerint, cum scilicet vicinorum populorum ad illas frequens fit concursus. Charta Ludovici VI. Regis ann. 1117. ex Tabular. Maurigniacensi :

Nundinas, quas Ferias vulgariter appellamus.

Acta Episc. Cenoman. tom. 3. Analect. Malbillonii pag. 321. :

Dederunt B. Juliano unam Feriam in Civitate Cenomanensi in anniversario die Consecrationis matris Ecclesiæ tribus continuis diebus celebrandam, scilicet die Dominica et die Lunæ.

Consuetudo Lorriaci ann. 1187 :

Quando homines de Lorriaco ibunt Aurelianis cum mercatura sua, pro quadriga sua solum nummum persolvant in urbis egressu, scilicet quando non ibunt causa Feriæ, etc.

Charta Philippi Regis Francor. ann. 1195. in Tabul. Prioratus S. Nicasii Meduntensis fol. 15 :

Feriam quoque, quam nomine alio mercatorum nundinas dicunt, etc.

Charta Fundationis Abbatiæ sancti Stephani Cadom. apud Lucam Acherium in Notis ad Vitam Lanfranci :

In territorio Cadomi Feriam 3. dierum, ita ut quoties quilibet horum dierum in secunda Feria emerit, totum mercatum magni burgi sit S. Stephani.

Occurrit passim, in Monastico Anglic. tom. 1. pag. 410. tom. 2. pag. 37. in Fleta lib. 2. cap. 63. § 2. in Miraculis S. Aigulfi cap. 2. apud Will. Thorn. ann. 1125. tom. 13. Spicilegii Acheriani pag. 298. etc. Vide Nundinæ, et S. Rosa de Viterbo Elucidarii tom. 1. pag. 440. sqq. voce Feira.

L. Favre, 1883–1887.

◊

Sciatis me concessisse Deo et sanctæ Fidi de Horsam et monachis ejusdem loci ut habeant Feriam quoque anno, videlicet trium dierum in vigilia festi et in secunda die festi, cum omnibus illis consuetudinibus quas Feria debet habere et pacem habeant venientes ad Feriam et redeuntes. (Cartul. Conchar. Ruthen. an. 1108, p. 370).

Feira, et Fira, Eadem notione. Charta Hugon. I. D. de Feritate, in Historia Monasterii S. Audoeni Rotom. pag. 460 :

Præterea Ecclesiam Bilci et Feiram S. Martini Feiram etiam S. Michaelis, et Feiram S. Margar. et Ecclesiam de Osbervilla, etc.

Vide tom. 13. Spicilegii Acheriani pag. 289. Charta Petri Regis Aragonum in Constitutionibus Catalaniæ MSS. :

Nundinas sive Firas et mercatos nostros sub eorum regimine et securitate ponimus.

P. Carpentier, 1766.

◊ Faire, in Charta Joan. de Pontivo comit. Albæmal. ex Reg. 65. Chartoph. reg. ch. 280 :

Je weuil et ottroi que lesdiz religieux aient une Faire au jour de la S. Martin de yver, et que il aient touz les profiz, qui de ladite Faire puissent istre. Feire,

in Ch. ann. 1328. inter Probat. ult. Hist. Trenorch. pag. 243.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Firum, Eodem significatu. Acta consecrationis Eccl. Villæ Bertrandi ann. 1100. in Append. ad Marcam Hispan. col. 1222 :

In eodem quoque loco vel in omnibus spatiis a crucibus determinato ab ullo viventium placita non celebrentur, et mercatus vel Fira sive nundinæ non teneantur, etc.

◊ In Foris Aragonensibus et eorum Observantiis,

Feria dicitur haberi loco auctoris : ita quod, si quis equum vel rem aliam quamvis in Feria seu nundinis emat, non teneatur dare auctorem ei, a quo emit. Vide Michaelem del Molino, in Repertorio, in verbis Autor et Feria. Idem apud Anglos obtinuit. Leg. Edow. Confessor. cap. 39 :

Quod circa S. Martini consueverant animalia in Foro mercari sine plegio.

L. Henschel, 1840–1850.

Feria Aurelianensis. Charta Ludov. Jun. ann. 1170. in Reg. 56. Chartoph. reg. ch. 505 :

Rotroldus Parisiensis pondus et chordam ad mensuranda isembruna in Feria Aurelianensi, quæ dicitur Feria Martii.

P. Carpentier, 1766.

Feriæ Calidæ et Frigidæ apud Trecas olim celebres, ratione temporum quibus habebantur sic appellatæ, prima scilicet in festo S. Joannis mense Junio, altera ad S. Remigium I^a. Octobris. Charta ann. 1299. in Lib. rub. Cam. Comput. Paris. fol. 63. r°. col. 1 :

Monseigneur Estienne de Chanlice chevalier, sires de saint Bouere, si comme il disoit, dist et afferma qu'il avoit, prenoit et recevoit de son patremoine en la ville de Troyes en la Foire froide, en la bourse nostre seigneur le roy de France, 40. livres tournois petiz de rente.

Alia ann. 1301. ibid. fol. 183. r°. col. 2 :

Cent soulz au paiement de la Foire froide de Troyes, et cent soulz au paiement de la Foire chaude de Troyes.

Adde Regist. sign. Noster ejusd. Cam. fol. 170. r°. ubi dies feriarum superius assignati indicantur : unde emendandus videtur Computus Roberti de Seris in Reg. 5. Chartoph. reg. fol. 11. v°. ubi legitur :

La foire chaude de Troyes, qui est à la saint Remy.

Vide in Nundinæ.

P. Carpentier, 1766.

Feriam Levare, Nundinas instituere. Tabul. Major. monast. :

In terra nostra apud Vallem levavit domus Guido, qui nobis illam dederat, Feriam ad festivitatem S. Andreæ... Mortuo autem illo, filius ejus Haimo cepit movere sermonem et dicere quod pater suus non instituerat Feriam illam per consensum ejus.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Feriari, Nundinas tenere. Charta ann. 1290. ex Chartulario S. Vandregesili tom. 1. pag. 715 :

Noverit Universitas vertra quod ego teneor reddere singulis annis viris Religiosis Dominis meis Abbati et Conventui S. Vandregesilli pro quadam masura, quam ego accepi ab ipsis ad firmam perpetuam... vii. solid. communis monetæ currentis annui redditus... persolvendos, cum juribus, costumis, redevanciis, officio Feriandi, et cum aliis jurisdictionibus villæ suæ et nundinarum suarum.

P. Carpentier, 1766.

◊ Nundinas frequentare, adire. Charta Rob. dom. Drocarum pro S. Arnulfo in Aquilina ann. 1184 :

Feria insuper S. Arnulphi et octo diebus ante festum ejusdem sancti et octo subsequentibus festum, justitia, viaria et conductus omnium Feriantium. Foirier,

Nundinis præfectus, in Consuet. Castell. ad Sequanam ex Cod. reg. 9898. 2 :

Toutes manieres de marchans de quelque marchandise que ce soit, se peulent loiger et prandre estaul sans licence du Foirier.

Infra :

Gouverneur de la foire.

Feriæ Jovis, Paganiæ, seu superstitionis paganicæ species, Christianis interdicta, quæ die Jovis fiebat. Indiculus superstitionum, seu paganiarum in Concil. Liptin. ann. 743 :

De Feriis, quas faciunt Jovi vel Mercurio.

S. Eligius, apud S. Audoenum in ejus Vita lib. 2. cap. 15 :

Nullus diem Jovis absque festivitatibus sanctis, nec in Maio, nec ullo tempore in otio observet.

Feriæ Messivæ, Vacationes autumnales, apud Papianum lib. respons. tit. 13. et in Lege Longob. lib. 2. tit. 1. § 11 :

A 15. Kal. Augusti, usque ad 15. Kal. Sept.

quo temporis spatio eadem Lege justitium indicitur. Harum meminit Fulbertus Carnot. Epist. 18. 39. Aliæ enim feriæ sunt solemnes, divini cultus causa institutæ in honorem Dei, aliæ indictæ, quæ messium vindemiarumque gratia indicuntur ; aliæ denique repentinæ, quæ arbitrio Principis constituuntur, leg. 4. cum seqq. C. de Feriis. (3, 12.) Ferias de Messions, in Foris Beneharn. Rubr. de Ferias, art. 1. Induces mestives, in Consuet. Turon. art. 56.

Feriæ messivæ et vindemiales

, in Concilio Toletano VII. can. 6. ubi etiam

de Feriis Paschalibus 15. diebus, et Natalis Domini 7.

in quibus a litibus cessabatur. Adde Concil. Erphesfurt. ann. 932. in Caus. 15. qu. 4. c. 2. et Roye de Missis dominicis ad justitiam cap. 4.

P. Carpentier, 1766.

Feriæ Messium, Vacationes, quæ messium gratia indicuntur mense Junio, Septembri vero vindemiarum. Libert. Barcinon. MSS. ann. 1283 :

Item quod in aliqua causa post litem contestatam non conceduntur Feriæ messium vel vindemiarum, scilicet mensis Junii et Septembris.

Charta ann. 1365. ex Cod. reg. 5187. fol. 8. r°. :

Noverint universi quod anno Domini 1365. die lunæ post festum beatorum Jacobi et Christofori xxviij. die Julii, quæ fuit prima dies juridica, post Ferias messium in curia Lugdunensi.

P. Carpentier, 1766.

Feriæ Pestilentiales. Chron. Guill. Bardini ad ann. 1425. inter Probat. tom. 4. Hist. Occit. col. 41 :

Eodem anno et mense Julio pestis horrida Tolosam vastavit... DD. de parlamento Tolosam deseruerunt, et novæ indictæ sunt Feriæ, quæ aperte fuerant vocatæ pestilentiales.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Feria Repentina, Vacatio insperata, extraordinaria, quæ nulla lege statuitur, sed ex arbitrio concedentis pendet. Statuta Universitatis Paris. tom. 6. Spicileg. Acher. pag. 390. iv :

Nota, quod Rector Universitatis de consensu aliarum Facultatum potest indicere Feriam repentinam, vel cessationem facere in tota Universitate, et omnes indistincte tenentur obedire sub pœna perjurii et privationis privilegiorum Universitatis.

De vacationibus in scholis medii ævi vide Savin. Hist. Jur. Rom. tom. 3. cap. 21. § 92.

P. Carpentier, 1766.

Feria Beati Thomæ, Quæ in festo S. Thomæ habebatur. Charta ann. 1110. ex Tabul. S. Albini Andegav. :

Donavit Helias comes Cenomanensis Deo et S. Albino... medietatem Feriæ beati Thomæ Apostoli, etc.

Perperam editum Terræ inter Opera Hildeberti pag. 50.

les Bénédictins de St. Maur, 1733–1736.

Feriæ Treugales. Vide in Treva.

« 4 feriæ » (par P. Carpentier, 1766), dans du Cange, et al., Glossarium mediae et infimae latinitatis, éd. augm., Niort : L. Favre, 1883‑1887, t. 3, col. 438b. http://ducange.enc.sorbonne.fr/FERIAE3

4. FERIÆ, Constit. S. Pauli Narbon. ann. 1127. inter Instr. tom. 6. Gall. Christ. col. 34 :

Si aliquis minutus fuerit, ipso die et in crastinum suum accipiat conductum. Si vero egrotus fuerit, misericorditer procuretur. Sed si sanus fuerit, suum conductum non abstrahat de Feriis, nisi de causa supervenientium amicorum, et hoc non frequenter faciat, sed in canonica cum fratribus comedat.

Perperam hic editum Feriis nemo non videt : sed qua ratione emendandum non ita manifestum est ; forte legendum Serris ; clausum enim Serra sonat, ut videre est in hac voce secunda notione, extra quod cibum efferre raro licebat.